Việt Nam ta ngày càng có nhiều cái phải chạy, từ chạy chức, chạy chỗ làm, chạy chỗ học, chạy tuổi, đến chạy bằng cấp và muôn việc đã, đang và sẽ tiếp tục phải chạy khác. Nhưng chạy điều kiện kinh doanh có vẻ mới và lạ nhất. Theo quy định của Luật doanh nghiệp và Luật đầu tư, từ 01/07/2016, chỉ có 3 cơ quan gồm Quốc hội, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội và Chính phủ mới có quyền ban hành các quy định về điều kiện kinh doanh. Điều này đongof nghĩa với việc có tới 3.299 điều kiện kinh doanh tại các thông tư, Quyết định của các Bộ, ngành đã ban hành sẽ bị bãi bỏ và hết hiệu lực thi hành, nếu không được ghi nhận trong các NGhị định. Bởi vậy, dường như đang có một cuộc đua chạy nước rút âm thầm và hối hả để "chuyển khoản" các điều kiện kinh doanh từ dạng Thông tư sang "sân chơi" chính thức mới là Nghị định. Theo Phòng thương mại và Công nghiệp Việt Nam - VCCI, đến ngày 10/06, mới có 38/49 Nghị định hướng dẫn về điều kiện kinh doanh cần ban hành mới đã trình Chính phủ, với 24 Nghi định được gửi lấy ý kiến của VCCI. Nhiều dự thảo Nghị định bỏ qua nhiều công đoạn trong quy trình, như đăng dự thảo trên mạng, lấy ý kiến Doanh nghiệp, đánh giá tác động, tổ chức hội thảo, thuyết minh, giải trình, tiếp thu ý kiến; thập chí, cường độ căng tới mức có tới 44 dự thảo Nghị định loại này được một cơ quan Bộ đầu mới thẩm định chỉ trong 1 tuần.. bởi vậy, có một số điều kiện kinh doanh cũ vẫn còn được "copy-paste" từ Thông tư cũ vào hoặc "đẻ thêm" trong dự thảo Nghị định mới... Điều kiện kinh doanh là một bộ phạn hợp thành quan trọng của môi trường kinh doanh, giảm thiểu và minh bạch hoá chúng là động lực phát triển doanh nghiệp; đồng thời, phản ánh chất lượng cạnh tranh của môi trường kinh doanh; cũng như phản ánh mục tiêu, thước đo tiêu chí đánh giá chát lượng bộ máy thẻ chế, sự chuyên nghiệp năng lực, hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước nói chung, đối với doanh nghiệp nói riêng. Việc loại bỏ những điều kiện kinh doanh trái luật, lỗi thời và không cần thiết tạo kỳ vọng Việt Nam sẽ là một môi trường kinh doanh thông thoáng, minh bạch, thuạn lợi, bình đẳng, không còn điều kiện cho những nhũng nhiễu, hạch sách, vòi vĩnh, nâng cao sức cạnh tranh cả cấp vĩ mô và vi mô, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế... Việc ai đó thiếu trách nhiệm, cố tình hay vô ý muôn đuwa các điều kiện kinh doanh cũ hoặc biến tấu , "nâng cấp" vào Nghị định mới là đi ngược lại xu hướng trên. Hoạt động lập pháp, lập quy của nước ta đồi hỏi trách nhiệm và tính chuyen nghiệp cao, song đau đó vẫn còn nhiều bất cập và nghịch lý. Bên cạnh tình trạng tồn động cả núi văn bản chậm trễ vo với lộ trình ban hành đã dược ấn định mà chưa ai phải chịu trách nhiệm; thì ngược lại, tình trạng "tăng tốc" rút nghắn tiến độ và quy trình xây dựng Nghi định kiểu ..."chạy" điều kiện kinh doanh này (mà đáng nhẽ phải được chuẩn bị kỹ từ lâu) ít nhiều đã nói dự báo khong tránh khỏi cảnh Nghị định "đẻ non", chất lượng thấp, thậm chí ít nhiều ngầm tiếp tay dung dưỡng gánh nặng điều kiện kinh doanh, kiểu "bình mới - rượu cũ" đã, đang và sẽ tiếp tục gây bức xúc cho cộng đồng doanh nghiệp và cho cả xã hội. Khi đó, trách nhiệm thuộc về ai, hay đổ tại "ông" thời gian?
TS Nguyễn Minh Phong - Chuyên gia kinh tế
