Theo các số liệu mới nhất được đăng tải trên kênh tài chính CNN, tình hình khởi nghiệp tại Mỹ đang ở giai đoạn thấp nhất trong 40 năm qua. Để trở thành một Mark Zuckerberg tiếp theo, đòi hỏi người Mỹ phải mạo hiểm và bắt đầu việc tự kinh doanh, thế nhưng gần đây, người Mỹ, nhất là giới trẻ, không còn hứng thú với điều đó nhiều nữa.
- Startup muốn tồn tại: Đam mê thôi là chưa đủ
- Thiếu gia Lê Đắc Lâm huy động 30 triệu USD cho Startup Vntrip là ai?
Chỉ có 452,835 doanh nghiệp được thành lập mới vào năm 2014, theo số liệu thống kê gần nhất của Hoa Kỳ công bố tuần trước. Con số này thấp hơn hẳn con số 500,000 tới 600,000 công ty được thành lập hàng năm tại Mỹ trong khoảng 1970 tới 2000. Thời kỳ suy giảm kéo dài hơn dự tính "Đang có một thời kỳ suy giảm khởi nghiệp kéo dài,” Arnobia Morelix, một nhà phân tích nghiên cứu kỳ cựu tại Kauffman Foundation, công ty chuyên theo dõi lĩnh vực khởi nghiệp, cho hay. Cuộc đại suy thoái diễn ra từ sau khủng hoảng tài chính 2008 là một đòn giáng chí tử vào tinh thần khởi nghiệp. Tỷ lệ thất nghiệp 2010 lên tới 10% (theo CNN). Người Mỹ không khởi nghiệp bởi vì chỉ có một số ít người có tiền hay có gan trong những ngày u ám đó. Nhưng người ta vẫn kỳ vọng cái văn hóa khởi nghiệp đó sẽ quay trở lại khi kinh tế phục hồi. Tuy nhiên, tới nay điều này vẫn chưa xảy ra. "Chúng ta nên bắn pháo sáng cầu cứu ngay,” Mark Zandi, trưởng phòng kinh tế tại Công ty phân tích Moody, cho hay. “Chúng ta còn lâu mới thoát khỏi bóng tối, còn lâu mới thoát khỏi lực hút của suy thoái và khủng hoảng. Người dân phải mạnh dạn hơn.” Câu hỏi quan trọng đó là tại sao sự suy thoái này lại dẫn tới sự suy thoái về tinh thần khởi nghiệp lâu như vậy – và điều này có ý nghĩa gì đối với nền kinh tế nói chung?. Trong lịch sử, các doanh nghiệp mới tạo ra lượng công ăn việc làm rất lớn và có ý nghĩa quan trọng với nền kinh tế. 
CT: Số lượng doanh nghiệp mới được thành lập hàng năm
Nguyên nhân chính đằng sau sự suy thoái Các chuyên gia như Morelix của Quỹ Kauffman và Zandi từ Moody chỉ ra ba nhân tố có khả năng gây ra sự suy thoái khởi nghiệp.
- Sự “Walmart hóa Hoa Kỳ”
Đã có một sự chuyển dịch lớn từ mô hình cửa hàng “tạp hóa” sang chuỗi siêu thị lớn phủ sóng khắp nơi, Morelix cho hay. Các đại gia lớn đang tận dụng mọi lợi thế để thâu tóm thị trường – vì vậy sẽ rất khó khăn cho doanh nghiệp khởi nghiệp. Ví dụ các doanh nghiệp nhỏ thực sự khó khăn khi cạnh tranh với Walmarts, đại gia bán lẻ, về mặt giá cả, bởi vì họ thiếu cơ sở hạ tầng để nhập sản phẩm giá rẻ từ nước ngoài. Thêm nữa, khi phát triển kinh doanh ra nước ngoài thì hãng lớn có lợi thế trong việc thuê nhân lực ở nước ngoài và tự động hóa có thể thay thế các khâu mà các doanh nghiệp nhỏ thường cung cấp ví dụ như kế toán địa phương.
- Quy định
Mở một cửa hàng, thậm chí một cửa hàng địa phương nhỏ, cũng bị đòi hỏi ngày càng nhiều giấy phép. Gần như không có một ngân hàng mới nào được thành lập kể từ cuộc khủng hoảng và Dodd-Frank. Các công ty cũng thêm vào điều khoản hợp đồng các thỏa thuận không cho phép nhân viên thôi việc và thành lập doanh nghiệp cho riêng họ, ít nhất là sau vài tháng hay vài năm.
- Các công ty lớn ngày càng thu hút khởi nghiệp nhiều hơn
Văn hóa khởi nghiệp đã thấm sâu vào cả các doanh nghiệp lớn, Zandi cho hay. Hãy xem Google hay Tesla. Họ có các phòng ban nghiên cứu và thử nghiệm, thu hút người trẻ gia nhập và phát triển dự án cá nhân bên trong hệ thống của họ, thay vì tự khởi nghiệp. Các nhà khởi nghiệp ở đâu? Trên hết các rào cản khởi nghiệp, là các doanh nghiệp mới không còn tuyển dụng nhiều như trước nữa. Thay vào đó, các công ty được thành lập ra đang tuyển dụng một cách rắn tay do ảnh hưởng của Đại suy thoái. "Các đại gia lớn đang tạo ra rất nhiều công việc”, Zandi cho hay. “Các doanh nghiệp và khởi nghiệp nhỏ không làm được như thế”. Văn phòng Lao động Hoa Kỳ theo dõi số lượng công việc được tạo ra từ các doanh nghiệp mới cho hay, số lượng công việc đang ngày một giảm đi theo từng năm. Nó đạt đỉnh cao vào năm 1999 – thời kỳ bùng nổ mạng dot.com – với 4.7 triệu công việc mới tới từ các doanh nghiệp trẻ. Năm ngoái, chỉ có 3 triệu là tới từ các khởi nghiệp mà thôi. 
CT: Số lượng công việc được DN khởi nghiệp mang lại
Hi vọng vào một phục hồi Có một hi vọng là sự đình trệ khởi nghiệp sẽ chạm đáy sớm. Người Mỹ thích xem truyền hình thực tế về khởi nghiệp như series hài của HBO “Silicon Valley” và “Shark Tank” của ABC, với các doanh nhân khởi nghiệp thuyết trình về ý tưởng của họ để xin tiền. Nói một cách khác, khởi nghiệp vẫn mang một ý nghĩa lớn trong văn hóa kinh doanh của nước Mỹ. Xa hơn, chỉ số Kauffman về Hoạt động Khởi nghiệp cho thấy một cú nhảy dựng đứng kể từ năm 2014. Tất nhiên, ngay cả chỉ số Kauffman cũng chưa đạt được mức trước giai đoạn suy thoái. Nhưng gần đây, nó đang có triển vọng sắp đạt được điều này. Hoa Kỳ đứng đầu cho bùng nổ khởi nghiệp Thiên niên kỷ. Đa phần những người thành lập công ty đều ở độ tuổi 30, Zandi cho hay. "Các nhà hoạch định chính sách cần làm gì đó để điều kiện cho các khởi nghiệp dần được cải thiện,”. Zandi cũng mong muốn được thấy có nhiều cuộc thảo luận về vấn đề này hơn trong các cuộc vận động tranh cử. Các chính trị gia có thể làm gì? Zandi cũng chỉ ra Dữ liệu từ Labor Department , vốn được công bố thường xuyên hơn so với con số thống kê, và nó cho thấy một sự nhúc nhích đáng mừng của doanh nghiệp mới. Thực vậy, các doanh nghiệp mới được sinh ra vượt trội so với các doanh nghiệp bị chết, theo số liệu từ Labor Department. Đây là một xu hướng tích cực vốn được tăng tốc từ cuối năm 2013. Vậy Hoa Kỳ nên làm gì để thực sự xoay chuyển tình thế? "Cải cách nhập cư có lẽ chính là điều quan trọng bậc nhất để thúc đẩy khởi nghiệp,” Zandi khẳng định. Tiếp đến là cải cách thuế doanh nghiệp nhằm công bằng sân chơi cho doanh nghiệp lớn và nhỏ, ông nói tiếp. 
Tỉ lệ doanh nghiệp thành lập mới và doanh nghiệp chết đi (DN mới màu đen – DN chết màu xanh)
Nam Lê
