Dự án BRT Hà Nội được đầu tư hơn 1.000 tỉ đồng từ nguồn vốn vay ODA của Ngân hàng Thế giới, được kỳ vọng sẽ góp phần "giải bài toán giao thông đô thị của Hà Nội, đặc biệt là trong giờ cao điểm nhưng sau 2 năm hoạt động, chỉ sử dụng được chưa đầy 50% công suất.
Theo TTCP, UBND TP Hà Nội đã tổ chức 3 đoàn đi nghiên cứu, khảo sát mô hình này tại Brazil, Colombia, Ecuador, Indonesia (năm 2004, 2009, 2014).
Kết quả là 1 đoàn không có báo cáo kết quả, 2 đoàn có báo cáo nhưng lại không thể hiện nội dung liên quan đến khảo sát. Các tổ được cử đi không có tài liệu để tham gia, đóng góp đối với việc lập dự án đầu tư, thiết kế, dự toán xe BRT. Do đó không đạt mục tiêu của việc khảo sát.
Kết luận nêu rõ, "dù được đầu tư với số tiền rất lớn nhưng dự án chưa đạt được hiệu quả như mong đợi, chưa đạt mục tiêu đề ra và có nhiều vấn đề trong suốt quá trình khảo sát, đầu tư xây dựng dự án. Xe buýt BRT được bố trí làn đường riêng chiếm 1/3 mặt cắt ngang của các trục đường hiện có nhưng tốc độ chưa đạt yêu cầu, trong khi hiện trạng lưu lượng giao thông trên tuyến rất lớn nên thường xuyên gây ùn tắc trong giờ cao điểm.
“Tuyến xe buýt nhanh BRT lộ trình Kim Mã - Yên Nghĩa hoạt động từ ngày 1/1/2017, dài 14,77 km; sử dụng 26 xe, mỗi xe giá hơn 5 tỉ đồng. Xe buýt nhanh có tốc độ trung bình trên tuyến gần 20 km/giờ.
Theo thống kê 9 tháng năm 2018, tuyến BRT chỉ đạt 92.838 lượt xe, số lượng hành khách là 3,72 triệu lượt; trung bình 40,2 khách/lượt/tuyến trong khi công suất tiêu chuẩn là 90 khách/lượt.
Bên cạnh hiệu quả chưa đạt đúng mong đợi, dự án BRT còn có nhiều sai phạm. Đơn cử, việc lập và phê duyệt kế hoạch đấu thầu hợp phần BRT từ 2008 - 2014 thiếu đồng bộ, quy mô gói thầu chưa hợp lý, phải bổ sung điều chỉnh nhiều lần, dẫn đến việc tổ chức đấu thầu bị chậm, không đúng theo kế hoạch được phê duyệt.
Trong dự toán 7 gói thầu xây lắp của hợp phần dự án BRT, có khoản chi phí huy động, giải thể công trường đã nằm trong chi phí trực tiếp, chi phí chung. Tuy nhiên, chủ đầu tư vẫn lập thêm để mời thầu, ký hợp đồng, nghiệm thu thanh toán cho các nhà thầu, gây thất thoát ngân sách nhà nước hơn 0,33 tỷ đồng.
Với dịch vụ kiểm tra xe và vận hành, đào tạo và chuyển giao công nghệ, chủ đầu tư cũng thanh toán cho nhà thầu một số khoản mục chi phí vượt so với hợp đồng đã ký hơn 0,2 tỷ đồng.
Tại hạng mục cừ, giằng chống tầng hầm của gói thầu CP4d, chủ đầu tư chấp thuận để lại 83 cây cừ larsen với số tiền hơn 1,7 tỷ đồng. Ngoài ra, gói thầu bị chậm tiến độ 417 ngày.
Tại gói thầu CP4a xây dựng đường trạm xe buýt từ bộ Y tế đến Khuất Duy Tiến, gói thầu CP4b xây dựng đường trạm xe buýt từ Khuất Duy Tiến - bến xe Yên Nghĩa, chủ đầu tư, đơn vị tư vấn khi lập bước thiết kế đường đã thay thế mặt đường bê tông nhựa bằng mặt đường bê tông xi măng, gây lãng phí ngân sách nhà nước hơn 15 tỷ đồng...
Thanh tra Chính phủ đánh giá, trách nhiệm đối với những sai phạm trong dự án thuộc về UBND TP Hà Nội, Sở Giao thông Vận tải, ban quản lý dự án, tư vấn thiết kế.
Đại diện Sở Giao thông Vận tải Hà Nội cho biết, Sở đã bàn giao lại toàn bộ dự án cho ban quản lý dự án đầu tư và không chịu trách nhiệm quản lý.
>> Dự án BRT ở Hà Nội: Những sai phạm giật mình
