Kinh tế Việt Nam: Năm 2022 là động lực, năm 2023 là bứt phá

Năm 2022, hoạt động kinh tế Việt Nam diễn ra trong bối cảnh kinh tế thế giới đối mặt nhiều thách thức, kinh tế bị thu hẹp, đầu tư, thương mại toàn cầu giảm sút.

Các nền kinh tế hàng đầu và kinh tế Việt Nam đang đối mặt với nhiều khó khăn, tổng cầu suy giảm tác động lan toả đến hoạt động thương mại quốc tế Việt Nam.

Tuy nhiên, sự phục hồi mạnh mẽ là thông tin đáng mừng sau hai năm gián đoạn kinh tế do đại dịch Covid-19 gây ra nhưng sang năm 2023, các áp lực, rủi ro và thách thức đối với kinh tế Việt Nam sẽ gia tăng.

Phục hồi ấn tượng qua những con số

Theo TS. Võ Trí Thành, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính - tiền tệ quốc gia, kinh tế Việt Nam năm 2022 có mức phục hồi khá ấn tượng, thậm chí là vượt kỳ vọng trong bối cảnh đặt ra hai thách thức lớn với kinh tế vĩ mô.

Một là, biến động của tình hình thế giới mà ta không thể đoán định được, như là dự báo về diễn biến cuộc xung đột Ukraine…

Hai là, chúng ta thực hiện cùng lúc nhiều mục tiêu, vừa ổn định vĩ mô, vừa giảm khó khăn cho DN, hỗ trợ quá trình phục hồi và phát triển.

Chuỗi cung ứng đứt gãy ở nhiều nơi trên thế giới nhưng tăng trưởng xuất khẩu của Việt Nam trong cả thời kỳ đại dịch luôn ở mức cao
Chuỗi cung ứng đứt gãy ở nhiều nơi trên thế giới nhưng tăng trưởng xuất khẩu của Việt Nam trong cả thời kỳ đại dịch luôn ở mức cao

Năm 2022, kinh tế Việt Nam vượt trội hơn so với các quốc gia khác trong khu vực nhờ vào sự phục hồi chi tiêu của người tiêu dùng, xuất khẩu tăng mạnh trong nhiều quý, hoạt động du lịch quốc tế dần trở lại.Tăng trưởng GDP quý 3/2022 vượt mọi dự báo, ước tăng tới 13,67% so với cùng kỳ năm trước, đưa tăng trưởng GDP của 9 tháng năm 2022 lên 8,83%. Lạm phát cơ bản vẫn được kiểm soát dưới mức mục tiêu đề ra (4%/năm).

Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) và Ngân hàng Thế giới (WB) trong dự báo mới nhất đều có những đánh giá lạc quan, nâng triển vọng tăng trưởng kinh tế của Việt Nam năm 2022 từ 7% lên 7,5% GDP, cao hơn 1 điểm % so với dự báo của 3 tháng trước đó.Moody’s vào tháng 9/2022 đã nâng xếp hạng tín nhiệm quốc gia dài hạn của Việt Nam từ mức Ba3 lên mức Ba2, triển vọng ổn định (chỉ kém mức đầu tư một bậc). Fitch cũng đang xếp Việt Nam ở hạng BB và triển vọng tích cực.

Ngân hàng Standard Chartered vừa qua cũng đã nâng dự báo tăng trưởng GDP của Việt Nam từ 6,7% lên 7,5% cho năm 2022 và từ 7% lên 7,2% cho năm 2023. Lạm phát sẽ tăng dần và đạt 5,5% trong năm 2023.Nikkei Asia đánh giá Việt Nam dẫn đầu khu vực Đông Nam Á và đứng thứ 8 thế giới về đà phục hồi sau đại dịch Covid-19. Việt Nam được kỳ vọng trở thành thị trường tiêu dùng toàn cầu lớn thứ 10 thế giới vào năm 2030…

“Đây là những mục tiêu không hề đơn giản khi cả bên ngoài và nội tại đều có những khó khăn. Mặc dù vậy, so sánh với nhiều quốc gia thì chúng ta đã đạt được sự ổn định một cách tương đối. Lạm phát tăng nhưng không phải quá mạnh. Đồng Việt Nam có mức mất giá trung bình thấp so với nhiều nước. Lãi suất tăng hơi mạnh trong tháng 10, 11 nhưng ít nhiều thì lãi suất cho vay tăng không mạnh như lãi suất huy động. Chính sách nới room tín dụng được thực hiện và có thể sẽ tiếp tục, chứ không chỉ room của năm nay”, ông Võ Trí Thành nói.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, ông Võ Trí Thành cho rằng: “Khi nhìn lại cũng có sự tiếc nuối rằng, giá như chúng ta thực hiện được chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội nhanh và mạnh hơn; nếu thực hiện được đầu tư công nhanh, mạnh hơn, kết quả phục hồi sẽ tốt hơn và đặt thêm nền tảng cho những năm sau. Hy vọng là trong quý IV này và đặc biệt là trong năm 2023, việc triển khai đầu tư công sẽ hoàn thành kế hoạch, chương trình phục hồi sẽ được triển khai nhanh hơn”. Ông Thành nhấn mạnh năm 2022 là động lực, năm 2023 là bứt phá cho nền kinh tế Việt Nam.

Vẫn còn những rủi ro

Theo các chuyên gia, những rủi ro đối với việc tiếp tục phục hồi kinh tế Việt Nam năm 2023 chủ yếu đến từ bên ngoài. Xung đột ở Ukraine, suy thoái kinh tế ở Trung Quốc, lãi suất quốc tế tăng, đồng USD mạnh lên và nguy cơ suy thoái kinh tế ngày càng tăng ở Châu Âu có thể ảnh hưởng đến nhu cầu đối với hàng xuất khẩu của Việt Nam và làm tăng rủi ro bất ổn kinh tế vĩ mô. Các nhà hoạch định chính sách cần cảnh giác, điều chỉnh chính sách tài khóa và tiền tệ kịp thời với tình hình thay đổi trên toàn cầu.

Khách du lịch quốc tế đang dần trở lại Việt Nam, hứa hẹn một năm mới bùng nổ tăng trưởng của du lịch Việt Nam
Khách du lịch quốc tế đang dần trở lại Việt Nam, hứa hẹn một năm mới bùng nổ tăng trưởng của du lịch Việt Nam

Đại diện thường trú UNDP tại Việt Nam cho biết cũng có những rủi ro đến từ trong nước, đặc biệt trong thị trường ngân hàng và trái phiếu, vốn rất nhạy cảm với những điều kiện thay đổi nhanh chóng trong lĩnh vực bất động sản. Tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu, như nước biển dâng, lũ lụt, hạn hán, bão... sẽ ngày càng ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp, sức khỏe và sự thịnh vượng của các cộng đồng.

Ông Francois Painchaud, Trưởng đại diện của IMF tại Việt Nam và Lào cho biết, với mức tăng trưởng mạnh cho đến tháng 9, IMF đã điều chỉnh dự báo tăng trưởng GDP của Việt Nam trong năm 2022 tăng từ mức 6% lên 7 - 7,5%. Tuy nhiên, do cầu bên ngoài chậm lại và điều kiện tài chính thắt chặt hơn, chúng tôi đã hạ dự báo tăng trưởng trong năm 2023 xuống 5,8%. Lạm phát dự kiến sẽ tăng lên trước khi dần trở lại dưới mức 4%.Theo ông Painchaud, để đối phó với những thách thức này, các chính sách cần được tính toán, phối hợp và truyền thông một cách cẩn trọng để quản lý những rủi ro tiêu cực và giảm bớt sự đánh đổi chính sách, đặc biệt là sự đánh đổi giữa tăng trưởng và lạm phát.

Theo TS. Trần Toàn Thắng, Trưởng Ban Kinh tế ngành và DN(NCIF-MPI), sự phục hồi của nền kinh tế trong năm 2023 sẽ tiếp tục được hưởng lợi từ việc thực hiện Chương trình phục hồi kinh tế 2022 - 2023. Dự báo Việt Nam vẫn sẽ cố gắng duy trì mục tiêu ổn định lãi suất và tỷ giá, giữ mặt bằng lãi suất ở mức thấp để hỗ trợ tăng trưởng.

Về chính sách tài khóa, hợp phần đầu tư của Chương trình hỗ trợ lên đến khoảng 1,6% GDP, dự kiến sẽ được triển khai chủ yếu từ năm 2023 trở đi. Tuy nhiên, với nền tảng tăng trưởng khá cao trong năm 2022, tăng trưởng kinh tế Việt Nam năm 2023 sẽ chậm lại, từng bước trở về trạng thái trước Covid-19, do sức bật cầu trong nước có thể không mạnh mẽ như năm 2022. Giá cả nguyên vật liệu tăng cao bắt đầu chuyển hóa rõ nét hơn vào chi phí sản xuất. Xuất nhập khẩu có thể tăng chậm hơn so với năm 2022 do tình trạng khó khăn kéo dài của các thị trường xuất khẩu chính của Việt Nam. Thu hút vốn đầu tư nước ngoài dự báo vẫn ở mức thấp do các rủi ro kinh tế toàn cầu gia tăng.

Còn theo TS Võ Trí Thành, từ cuối quý III đến nay, kinh tế đã bắt đầu xuất hiện nhiều khó khăn. Bên cạnh những áp lực rất lớn cho vĩ mô về lãi suất, tỷ giá, lạm phát, thì còn xảy ra những vụ việc không hay liên quan đến thị trường tài chính, hệ thống tài chính ngân hàng. Sản xuất bắt đầu gặp rất nhiều khó khăn. Đơn hàng xuất khẩu của rất nhiều lĩnh vực giảm một cách đáng kể. Bên cạnh đó, giai đoạn tiêu dùng phục hồi mạnh sau dịch Covid-19 đã chậm lại… là những thách thức đáng kể cho năm 2023.

Ngoài ra, năm 2022, Ngân hàng Nhà nước gặp nhiều khó khăn trong việc cân bằng ba mục tiêu chính là kiểm soát lạm phát, ổn định tỉ giá và mặt bằng lãi suất để hỗ trợ tăng trưởng. Trong 10 tháng đầu năm 2022, Ngân hàng Nhà nước đã phải bán một lượng lớn dự trữ ngoại hối để ổn định tỉ giá - ước tính xấp xỉ 20% dự trữ ngoại hối. Điều này đã khiến dự trữ ngoại hối của Việt Nam giảm xuống dưới mức khuyến nghị của IMF, tức thấp hơn 3 tháng nhập khẩu bắt buộc phải tăng mức dự trữ và áp lực lên năm sau.

Nền kinh tế Việt Nam năm 2022 và dự báo năm 2023 qua đánh giá của các tổ chức tài chính thế giới

Nền kinh tế Việt Nam năm 2022 và dự báo năm 2023 qua đánh giá của các tổ chức tài chính thế giới

Kịch bản nào cho kinh tế Việt Nam năm 2023?

Theo các chuyên gia, với các yếu tố tác động như trên, kinh tế Việt Nam năm 2023 có thể diễn ra theo 2 kịch bản. Kịch bản 1, tăng trưởng kinh tế có thể chỉ ở mức 6 - 6,2% nếu các yếu tố rủi ro lấn át xu hướng phục hồi đã thiết lập trong năm 2022. Kịch bản 2 được đánh giá khả quan hơn, tăng trưởng kinh tế có thể đạt mức 6,5 - 6,7% trong điều kiện quá trình phục hồi diễn ra thuận lợi hơn, các tác động từ bối cảnh quốc tế không quá lớn.Tuy nhiên, để hiện thực hóa kịch bản 2, Việt Nam vẫn còn nhiều điều phải làm.

Tăng trưởng xuất khẩu vẫn là yếu tố quan trọng nhất tác động đến tăng trưởng kinh tế của Việt Nam trong dài hạn, theo TS. Jonathan Pincus, chuyên gia kinh tế quốc tế cấp cao của UNDP. Tăng xuất khẩu có nghĩa là sản xuất hàng hóa "cạnh tranh", nhưng cũng có nghĩa là sản xuất hàng hóa và dịch vụ "xu hướng" đang có tỷ trọng hàng hóa trong tổng kim ngạch xuất khẩu thế giới ngày càng tăng. Hàng hóa "xu hướng" thường là hàng hóa được sản xuất tinh vi, đồng thời cũng là những sản phẩm nông nghiệp có giá trị gia tăng cao, đang có nhu cầu cao ở các nước tiên tiến. Hàm ý chính sách là Chính phủ có thể sử dụng đầu tư công, giáo dục và thông tin để giúp các DN xuất khẩu sản xuất hàng hóa và dịch vụ "xu hướng" cho xuất khẩu.

Theo Đại biểu Quốc hội Hoàng Văn Cường, một trong những động lực để tin tưởng dẫn tới đạt được mục tiêu theo kịch bản 2 là có nhiều cơ sở để thấy nền kinh tế Việt Nam có thể trụ vững trong khó khăn. Suốt thời kỳ đại dịch vừa qua, Việt Nam vẫn duy trì tăng trưởng ổn định khi nhiều nước tăng trưởng âm. Chúng ta có thị trường nội địa quy mô tới 100 triệu dân, thuộc vào hàng thị trường lớn trên thế giới, đồng thời Việt Nam cũng thâm nhập các thị trường quốc tế khá tốt. Chuỗi cung ứng đứt gãy ở nhiều nơi trên thế giới nhưng tăng trưởng xuất khẩu của Việt Nam trong cả thời kỳ đại dịch luôn cao. Đặc điểm của Việt Nam là nền kinh tế sản xuất nên cũng đỡ bị ảnh hưởng nhiều hơn so với khu vực dịch vụ khi kinh tế khó khăn. Sản phẩm xuất khẩu của Việt Nam lại chủ yếu là hàng tiêu dùng, không phải tư liệu sản xuất nên khi suy thoái vẫn tiêu thụ được, dù mức tiêu thụ có giảm. Đó là những cơ sở để chúng ta tin tưởng kinh tế Việt Nam tăng trưởng tích cực trong năm tới.

Theo ông Cường, đầu tư công là động lực quan trọng để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, nhất là trong những lúc khu vực tư nhân đang khó khăn. Hiện nay, dư địa của chính sách tiền tệ không còn nhiều, mà dư địa của chính sách tài khóa tương đối tốt nhờ những nỗ lực để đảm bảo cân đối tài chính ngân sách thời gian qua, tỷ lệ nợ công, bội chi ở mức thấp so với trần quy định.

“Do đó, có thể nghiên cứu mở rộng chính sách tài khóa để tăng thêm nguồn lực cho đầu tư công. Tất nhiên, để nguồn lực này đạt hiệu quả cao nhất thì dòng vốn cho đầu tư công phải đi vào đúng hướng, đúng lĩnh vực, đúng tiến độ để có thể thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, tránh lãng phí nguồn lực. Còn ngược lại, nếu dòng vốn không đi vào đúng lĩnh vực, đúng tiến độ thì hiệu quả với tăng trưởng sẽ không như mong muốn, ngược lại còn có thể gây những bất ổn. Yêu cầu mở rộng chính sách tài khóa gắn với hiệu quả đầu tư công có ý nghĩa là phải gắn dòng vốn đó vào những lĩnh vực mang lại hiệu quả cho tăng trưởng”, ông Cường nói.

Ngân hàng Standard Chartered nâng dự báo tăng trưởng GDP của Việt Nam từ 6,7% lên 7,5% cho năm 2022 và từ 7% lên 7,2% cho năm 2023. Lạm phát sẽ tăng dần và đạt 5,5% trong năm 2023. Nikkei Asia đánh giá Việt Nam dẫn đầu khu vực Đông Nam Á và đứng thứ 8 thế giới về đà phục hồi sau đại dịch Covid-19. Việt Nam được kỳ vọng trở thành thị trường tiêu dùng toàn cầu lớn thứ 10 thế giới vào năm 2030…

Có thể bạn quan tâm