Đây là một trong những trường hợp được đưa ra lấy ví dụ để lý giải cho công tác cổ phần hóa chậm trễ trong thời gian vừa qua tại buổi họp báo chuyên đề về “Kết quả cơ cấu lại, cổ phần doanh nghiệp nhà nước (DNNN) năm 2018, giải pháp đẩy mạnh công tác cơ cấu lại, cổ phần hóa DNNN trong giai đoạn tới”.
Trong nhiệm vụ triển khai công tác CPH lũy kế giai đoạn 2016 - 2018, đã có 159 doanh nghiệp được cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án CPH với tổng giá trị doanh nghiệp là 442.275 tỷ đồng, trong đó giá trị vốn nhà nước là 206.024 tỷ đồng. Riêng trong năm 2018 đã CPH 33 doanh nghiệp, trong đó có 6 doanh nghiệp thuộc danh sách CPH theo Công văn số 991/TTg-ĐMDN.
Thống kê 2 tháng đầu năm 2019, theo báo cáo của các cơ quan, đơn vị gửi về Cục Tài chính doanh nghiệp thì chưa có DN được cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án CPH. Tiến độ triển khai CPH như vậy còn chậm, không đạt được theo kế hoạch đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.
Đi tìm nguyên nhân của tiến độ “rùa bò” này, bên cạnh những lý do chủ quan và khách quan như con người, cụ thể là tư duy của lãnh đạo doanh nghiệp, việc chậm đổi mới quản trị doanh nghiệp, các vướng mắc về tài chính, lao động trong giai đoạn trước cổ phần hóa làm kéo dài thời gian thực hiện… thì vướng mắc trong xử lý đất đai là một điểm nghẽn gây nhiều chú ý.
Vốn từng là “xương sống” của nền kinh tế, thế nên việc các DNNN sở hữu đất vàng, đất bạc là điều dễ hiểu do bối cảnh lịch sử để lại. Vì vậy, việc xử lý đất không chỉ mất thời gian, mà còn ảnh hưởng đến quyền lợi của từng DNNN.
Khác với trước đây, quá trình CPH diễn ra song song với sắp xếp lại đất đai, thì trong giai đoạn này, trước khi CPH, các DN sẽ phải hoàn thành quá trình rà soát lại đất đai. Sau khi rà soát, DN báo cáo với địa phương, xác định đất phù hợp mới được sử dụng, tính vào giá trị. Đất thừa, không sử dụng sẽ bị thu hồi.
Do đó, trường hợp Agribank đưa ra lộ trình tới năm 2019 sẽ tiến hành cổ phần hóa nhưng họ đang có 4 triệu m2 đất nằm rải rác khắp cả nước nên phía Bộ Tài chính cho rằng Agribank phải sắp xếp xong xuôi, có trên tay phương án sử dụng đất rồi mới tiến hành CPH, vì nếu chốt thời điểm CPH sớm quá sẽ không hiệu quả, định giá càng xa thời điểm chốt, giá trị doanh nghiệp sẽ càng xuống.
Ông Tiến cho biết thêm, vấn đề cấp sổ đỏ, định giá đất đai... của 4 triệu m² này có phần khó khăn là bởi có nhiều trường hợp đất đai không có giấy tờ, Agribank được địa phương cắt cho mảnh đất, bàn giao chỉ bằng một tờ giấy. Qua hàng chục năm không hề làm thủ tục để lấy giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
Do đó, hiện tại muốn làm lại phải có xác nhận của người cấp đất trước đây. Nếu họ không cấp, xác nhận cho thì phải thu hồi mảnh đất. Thu hồi mảnh đất như vậy có ảnh hưởng tới DN không hay thu rồi lại cho thuê lại?
Trước thực trạng trên, để hoàn thành công tác CPH theo đúng kế hoạch đề ra trong giai đoạn 2019- 2020, ngay những ngày đầu năm 2019, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 01/CT-TTg ngày 05-1-2019 về việc tăng cường công tác chỉ đạo, đẩy mạnh công tác cơ cấu lại, sắp xếp, đổi mới, CPH và thoái vốn nhà nước tại DNNN và DN có vốn nhà nước, trong đó đề ra 8 nhóm yêu cầu và chỉ đạo người đứng đầu các Bộ, ngành, địa phương, tập đoàn, tổng công ty, DNNN đề cao trách nhiệm, tập trung triển khai đồng bộ 11 nhóm nhiệm vụ, giải pháp trong thời gian tới.
Riêng với vướng mắc về đất đai, Thủ tướng chỉ đạo khẩn trương hoàn thành phê duyệt phương án sắp xếp lại, xử lý nhà, đất theo đúng quy định. Cụ thể, các bộ, ngành, địa phương phải chỉ đạo các tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước, DNNN và các cơ quan liên quan khẩn trương lập phương án sắp xếp lại, xử lý nhà, đất trình cấp có thẩm quyền phê duyệt theo đúng quy định.
Căn cứ phương án sắp xếp nhà, đất được cấp có thẩm quyền phê duyệt nêu trên và lộ trình, kế hoạch CPH đã được duyệt, cơ quan đại diện chủ sở hữu ban hành quyết định thời điểm CPH, trong đó có lựa chọn thời điểm xác định giá trị doanh nghiệp CPH cho phù hợp.
>> Một tập đoàn Thái Lan muốn mua lại công ty tài chính thua lỗ hàng trăm tỷ của Agribank
