Trong dòng chảy của sự phát triển và hội nhập, mỗi tổ chức Đảng, mỗi cán bộ, đảng viên luôn mang trong mình sứ mệnh tiên phong và khát vọng vươn lên mạnh mẽ. Với tinh thần ấy, Phòng Quản lý thông tin khách hàng, Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank) gửi đến Giải Búa Liềm Vàng năm 2025 tác phẩm dự thi mang chủ đề: Cán bộ ngân hàng - Những chiến sỹ thầm lặng trên mặt trận bảo vệ an ninh tổ quốc trong thời kỳ mới.
Kỳ 1: Ngân hàng- Mặt trận đặc biệt trong công tác bảo vệ Tổ quốc
Trong khí thế hào hùng của cả nước hướng về lễ kỷ niệm 80 năm Ngày Quốc khánh 02/09 – mốc son chói lọi mở ra kỷ nguyên mới, kỷ nguyên của độc lập, tự do và hạnh phúc, đất nước ta đã và đang tiếp tục vững bước trên con đường phát triển và hội nhập. Nền kinh tế Việt Nam đang không ngừng lớn mạnh, thể hiện khát vọng vươn mình, mở ra nhiều cơ hội khẳng định vị thế trên trường quốc tế. Song song với đó, bối cảnh thế giới và khu vực đang diễn biến phức tạp, tiềm ẩn nhiều yếu tố khó dự đoán. Các mối đe dọa an ninh truyền thống lẫn phi truyền thống ngày càng đa dạng và tinh vi, đặt ra những yêu cầu mới đối với công tác bảo vệ Tổ quốc.
Cùng với quá trình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, hệ thống ngân hàng được ví như “huyết mạch của nền kinh tế”, nơi lưu thông, điều tiết và bảo đảm an toàn cho dòng chảy của đồng vốn quốc gia. Hoạt động ngân hàng tưởng chừng gắn liền với những con số và giao dịch khô khan, nhưng thực chất lại gắn bó mật thiết với sự nghiệp bảo vệ độc lập, chủ quyền và an ninh Tổ quốc. Tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm nhất quán của Đảng ta trong thời kỳ đổi mới luôn nhấn mạnh mối quan hệ hữu cơ giữa phát triển kinh tế với củng cố quốc phòng, an ninh. Văn kiện Đại hội XIII của Đảng xác định rõ nhiệm vụ: “Kết hợp chặt chẽ, hiệu quả giữa kinh tế, văn hóa, xã hội, đối ngoại với quốc phòng, an ninh và giữa quốc phòng, an ninh với kinh tế, văn hóa, xã hội và đối ngoại”1.
Từ tư tưởng chỉ đạo ấy, có thể thấy công tác quản lý thông tin khách hàng và kiểm soát dòng tiền trong hệ thống ngân hàng không chỉ nhằm phục vụ giao dịch tài chính, mà còn là một “tuyến phòng thủ mềm”. Ở đó, mỗi cán bộ ngân hàng đang góp phần giữ cho mạch máu kinh tế quốc gia vận hành an toàn, thông suốt – qua đó bảo vệ an ninh kinh tế và tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển đất nước.
Ngân hàng nhà nước - Gắn kết điều hành chính sách với nhiệm vụ bảo vệ an ninh quốc gia
Đảng và Nhà nước ta luôn xác định an ninh kinh tế là bộ phận trọng yếu của an ninh quốc gia. Chỉ thị số 12-CT/TW ngày 05/01/2017 của Bộ Chính trị về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác bảo đảm an ninh kinh tế trong điều kiện phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập kinh tế quốc tế” đã nhấn mạnh rằng bảo đảm an ninh kinh tế là nhiệm vụ của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân, trong đó lực lượng Công an nhân dân giữ vai trò nòng cốt, đồng thời các ngành, các cấp có trách nhiệm phối hợp chặt chẽ.
Điều này đồng nghĩa, bên cạnh lực lượng công an và quân đội, các ngành trụ cột – trong đó có hệ thống ngân hàng – chính là tuyến đầu đặc biệt trong bảo vệ an ninh kinh tế. Nếu ngân hàng là “mạch máu” của nền kinh tế, thì việc giữ cho mạch máu ấy trong sạch, thông suốt cũng chính là bảo vệ “cơ thể” quốc gia khỏi những mầm họa tiềm ẩn từ tội phạm kinh tế, tài chính, công nghệ cao.
Ngày 06/01/2022, Thủ tướng Chính phủ đã ký ban hành Quyết định số 06/QĐ-TTg phê duyệt “Đề án phát triển ứng dụng dữ liệu về dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia giai đoạn 2022-2025, tầm nhìn đến năm 2030” (gọi tắt là Đề án 06). Trong đó, ngành tài chính – ngân hàng được xác định là một trong những lĩnh vực có mức độ sẵn sàng cao, cần ưu tiên chuyển đổi số trước. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã chủ động triển khai Quyết định số 182/QĐ-NHNN ban hành Kế hoạch năm 2024 của ngành Ngân hàng thực hiện Đề án 06, thể hiện tinh thần tiên phong, đổi mới trong thực hiện nhiệm vụ chuyển đổi số quốc gia. Đặc biệt, sự phối hợp chặt chẽ giữa Ngân hàng Nhà nước và các đơn vị chức năng thuộc Bộ Công an trong xây dựng và thực hiện lộ trình triển khai Đề án 06 theo Quyết định số 171, Quyết định số 264, Kế hoạch số 01 và các văn bản chỉ đạo có liên quan đã tạo nền tảng quan trọng cho việc liên thông, chia sẻ dữ liệu an toàn, chính xác, phục vụ hiệu quả công tác quản lý nhà nước và phát triển kinh tế – xã hội.
Sự phối hợp đó không chỉ góp phần thúc đẩy chuyển đổi số ngành ngân hàng một cách đồng bộ, hiệu quả, mà còn mang ý nghĩa giữ vững an ninh tài chính, bảo đảm an toàn dữ liệu quốc gia – yếu tố then chốt trong công cuộc bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa trên không gian số.
Xác thực sinh trắc học: Lá chắn thép bảo vệ nhân dân và hệ thống ngân hàng
Trong bối cảnh chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ trên mọi lĩnh vực, việc bảo đảm an toàn cho người dân khi tham gia thanh toán không dùng tiền mặt trở thành yêu cầu cấp thiết. Nhận thức rõ điều đó, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã chủ động triển khai đồng bộ nhiều giải pháp về chuyển đổi số và bảo đảm an ninh, an toàn thông tin trong hoạt động ngân hàng.
Đặc biệt, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã ban hành Quyết định số 2345/QĐ-NHΗΝΝ ngày 18/12/2023 về triển khai các giải pháp an toàn, bảo mật trong thanh toán trực tuyến và thanh toán thẻ ngân hàng được xem là bước ngoặt quan trọng, khi quy định áp dụng biện pháp xác thực sinh trắc học đối với các giao dịch trực tuyến có giá trị từ 10 triệu đồng trở lên, hoặc tổng giá trị giao dịch vượt 20 triệu đồng/ngày, có hiệu lực từ ngày 1/7/2024. Đây là hành lang pháp lý mới, góp phần siết chặt quản lý, đồng thời nâng cao niềm tin của người dân trong quá trình giao dịch số. Tiếp đó, Ngân hàng Nhà nước đã trình Chính phủ ban hành Nghị định số 52/2024/TT-NHNN ngày 15/5/2024 về thanh toán không dùng tiền mặt, cùng với Thông tư số 17/2024/TT-NHNN và Thông tư số 18/2024/TT-NHNN, sửa đổi, bổ sung quy định về mở và sử dụng tài khoản thanh toán, thẻ ngân hàng và ví điện tử. Theo đó, từ ngày 1/1/2025, khách hàng chưa cập nhật thông tin sinh trắc học sẽ chỉ được thực hiện giao dịch tại quầy; các giao dịch trực tuyến như rút tiền, chuyển tiền, thanh toán hóa đơn hay giao dịch tại ATM sẽ tạm ngưng. Đồng thời, đối với khách hàng có giấy tờ tùy thân hết hạn, mọi giao dịch sẽ được tạm dừng trên tất cả các kênh thanh toán.
Những quy định này không chỉ mang tính kỹ thuật, mà còn là “lá chắn thép” bảo vệ người dân trước các hành vi gian lận, lừa đảo công nghệ cao. Dưới sự chỉ đạo thống nhất của Ngân hàng Nhà nước, các tổ chức tín dụng trên toàn quốc đã tích cực triển khai việc đối chiếu thông tin giấy tờ tùy thân và xác thực sinh trắc học cho khách hàng, bảo đảm tính chính xác và an toàn tuyệt đối trong từng giao dịch.
Thời gian qua, các ngân hàng đã tích cực triển khai các phương thức để thúc đẩy khách hàng đối chiếu thông tin giấy tờ tuỳ thân và xác thực sinh trắc học, đảm bảo các giao dịch diễn ra thuận lợi. Tính đến ngày 15/8/2025, ngành ngân hàng đã có hơn 123,9 triệu tài khoản ngân hàng được thu nhập, đối chiếu thông tin sinh trắc học từ Cơ sở dữ liệu quốc gia dân cư (thông qua CCCD gắn chip và VneID), đạt 100% tổng số lượng tài khoản thanh toán của khách hàng cá nhân phát sinh giao dịch trên kênh số; đối với khách hàng tổ chức, đã đối chiếu thông tin sinh trắc học hơn 1,3 triệu hồ sơ, đạt 100% tổng số lượng tài khoản thanh toán của khách hàng tổ chức phát sinh giao dịch trên kênh số. Kết quả này đã mang lại hiệu quả rõ rệt: Số vụ lừa đảo giảm hơn 59%, các tài khoản liên quan đến gian lận giảm 52% so với trước khi triển khai sinh trắc học2. Đây không chỉ là thành công về mặt công nghệ, mà còn là minh chứng sinh động cho vai trò của ngành ngân hàng trong bảo vệ an ninh kinh tế và chủ quyền số quốc gia – một mặt trận đặc thù, nơi mỗi giao dịch an toàn chính là một viên gạch xây dựng niềm tin và ổn định xã hội.
Phối hợp liên ngành: Ngân hàng Nhà nước và Bộ Công an truy vết đối tượng truy nã qua dữ liệu ngân hàng
Trên Báo Nhân dân số 236 (ngày 9 và 10/10/1954), Chủ tịch Hồ Chí Minh đã có bài viết “Giữ gìn trật tự an ninh”. Trong đó, Người khẳng định: “Giữ gìn trật tự, an ninh trước hết là việc của công an, bộ đội, cảnh sát. Nhưng chính quyền ta là chính quyền dân chủ, bất kỳ việc to việc nhỏ đều phải dựa vào lực lượng của nhân dân để phụng sự lợi ích của nhân dân. Việc giữ gìn trật tự, an ninh càng phải dựa vào sáng kiến và lực lượng của nhân dân”. Người chỉ rõ: Lực lượng Công an nhân dân “phải dựa vào dân, không được xa rời dân. Nếu không thế thì sẽ thất bại”; “các chú cảnh giác thôi chưa đủ mà phải dựa vào dân, làm cho nhân dân cùng cảnh giác và giúp đỡ mình, đơn vị mình trong công việc”. Thấm nhuần lời dạy của Người, Đảng ta luôn xác định nếu như Lực lượng Công an là “thanh bảo kiếm” sắc bén, “lá chắn thép” bảo vệ Đảng, Nhà nước và nhân dân thì Quần chúng nhân dân hay rộng hơn là Ngành ngân hàng cũng chính là “lá chắn mềm”, là cánh tay nối dài của lực lượng công an trong việc gìn giữ an ninh Tổ Quốc.
Với xu hướng thanh toán không dùng tiền mặt phát triển như hiện nay, thông tin tại Ngân hàng trở thành dữ liệu vô cùng quan trọng với lực lượng công an trong việc bắt giữ các đối tượng tội phạm. Căn cứ điều 112 Bộ luật tố tụng hình sự, Thông tư số 39/2021-TT-BCA ngày 12/4/2021 của Bộ Công an quy định về công tác truy nã của công an nhân dân; ngày 28/04/2021 Văn phòng cơ quan cảnh sát điều tra- Bộ công an đã gửi Công văn số 1373/C01-P1 về việc phối hợp phát hiện, xử lý thông tin liên quan đến đối tượng truy nã tới Cục phòng chống rửa tiền, Cơ quan thanh tra giám sát ngân hàng - Ngân hàng nhà nước để các ngân hàng thương mại phối hợp trì hoãn giao dịch tại quầy giúp truy bắt đối tượng truy nã; cung cấp thông tin sao kê, địa chỉ truy cập mạng (IP) đối với các đối tượng giao dịch trực tuyến cho Cơ quan cảnh sát điều tra. Theo đó, Ngân hàng nhà nước đã đăng tải lên trang chủ danh sách truy nã hàng kỳ và các Ngân hàng thương mại phối hợp rà soát với toàn bộ khách hàng của mình, cung cấp dữ liệu các khách hàng thuộc đối tượng truy nã cho Bộ công an. Chính những thông tin quý giá này từ các ngân hàng cung cấp, mỗi năm có hàng trăm đối tượng truy nã đã bị công an truy vết giao dịch và thành công bắt giữ, xử lý theo quy định. Qua đó, càng thấy được tầm quan trọng của Ngành ngân hàng nói chung trong công tác gìn giữ an ninh Tổ quốc thông qua việc phối hợp cung cấp thông tin cho cơ quan Công an.
Kịp thời phát hiện, chặn đứng âm mưu chống phá của các thế lực thù địch
Dù đã hơn nửa thế kỷ kể từ ngày non sông thu về một mối sau đại thắng mùa Xuân 1975, các thế lực thù địch vẫn chưa một phút giây ngừng âm mưu và hoạt động chống phá Đảng, Nhà nước và chế độ xã hội chủ nghĩa. Các tổ chức phản động trong và ngoài nước tiếp tục câu kết, móc nối, nhận sự hậu thuẫn về tài chính, phương tiện và kỹ thuật từ bên ngoài nhằm thực hiện mưu đồ gây rối, bạo loạn, tiến tới lật đổ chính quyền nhân dân. Âm mưu, thủ đoạn của chúng ngày càng tinh vi, có tổ chức, mang tính xuyên quốc gia và phức tạp hơn bao giờ hết. Trong bối cảnh đó, vai trò của Ngành ngân hàng càng trở nên quan trọng trong việc kịp thời phát hiện các đối tượng khủng bố, ngăn chặn dòng tiền từ nước ngoài đổ tài trợ cho hoạt động chống phá chính quyền ở trong nước. Đây không chỉ là yêu cầu về chuyên môn nghiệp vụ mà còn là nhiệm vụ chính trị trọng tâm, góp phần bảo vệ vững chắc an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội và sự ổn định của Đảng, Nhà nước.
Luật Phòng chống rửa tiền số 14/2022/QH15 được Quốc Hội ban hành ngày 15/11/2022 có quy định rõ tại Điều 44 có quy định các Ngân hàng Thương mại phải trì hoãn giao dịch Khi có căn cứ để nghi ngờ hoặc phát hiện các bên liên quan đến giao dịch thuộc Danh sách đen bao gồm danh sách tổ chức, cá nhân có liên quan đến khủng bố, tài trợ khủng bố do Bộ Công an chủ trì lập và danh sách tổ chức, cá nhân bị chỉ định có liên quan đến phổ biến và tài trợ phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt do Bộ Quốc phòng chủ trì lập theo quy định của pháp luật. Theo quy định này, các ngân hàng thương mại đã sàng lọc toàn bộ khách hàng của mình với Danh sách đen, từ đó kịp thời phát hiện các khách hàng thuộc đối tượng khủng bố, tài trợ vũ khí hủy diệt, phong tỏa và khóa tài khoản, góp phần chặn đứng việc nhận tiền từ các tổ chức khủng bố nước ngoài tài trợ nhằm gây bạo động, biểu tình, gây bất ổn chính trị, mất an toàn trong nước.
Nghị quyết số 51-NQ/TW của Bộ Chính trị (2019) về Chiến lược bảo vệ an ninh quốc gia trong tình hình mới cũng nhấn mạnh: “Phải chủ động phát hiện, đấu tranh, làm thất bại mọi âm mưu, hoạt động chống phá của các thế lực thù địch, phản động, nhất là trong các lĩnh vực then chốt, trọng yếu như tài chính, ngân hàng, năng lượng, thông tin, truyền thông”. Điều đó khẳng định rõ: hệ thống ngân hàng không chỉ là trung tâm tài chính – tiền tệ, mà còn là thành lũy quan trọng, góp phần làm thất bại mọi âm mưu phá hoại nền tảng kinh tế – xã hội của đất nước.
Hồ Thị Hương Trà, Trưởng phòng TSC Phòng Quản lý thông tin khách hàng
Vũ Thùy Dương, Phó Trưởng phòng TSC Phòng Quản lý thông tin khách hàng
Vũ Thị Trà My, cán bộ TSC Phòng Quản lý thông tin khách hàng
Lê Thị Thu Huệ, cán bộ TSC, Phòng Quản lý thông tin khách hàng
Đặng Thị Thanh Xuân, cán bộ TSC, Phòng Quản lý thông tin khách hàng