Sau nhiều năm duy trì vị thế trong nhóm hàng nông sản xuất khẩu chủ lực, ngành cà phê Việt Nam đang chứng kiến một năm bứt phá lịch sử khi giá xuất khẩu tăng vọt, sản lượng ổn định và thị trường mở rộng mạnh mẽ. Trong bối cảnh nguồn cung thế giới sụt giảm do thời tiết bất lợi tại Brazil và Indonesia, cà phê Việt Nam đang tận dụng tối đa lợi thế về chất lượng, chi phí cạnh tranh và năng lực đáp ứng nhanh, qua đó khẳng định vị thế “ông trùm” Robusta trên bản đồ cà phê toàn cầu.
THỊ TRƯỜNG CHỦ LỰC DUY TRÌ ĐÀ TĂNG TRƯỞNG
Theo số liệu thống kê mới nhất từ Cục Hải quan, xuất khẩu cà phê của Việt Nam tháng 9/2025 đạt 81 nghìn tấn, trị giá 462 triệu USD tăng 58% về lượng và 61% về trị giá so với cùng kỳ năm 2024. Tính chung 9 tháng đầu năm 2025, Việt Nam đã xuất khẩu gần 1,24 triệu tấn cà phê, thu về 7 tỷ USD, tăng 11,7% về lượng và 62,2% về trị giá, vượt xa mức 5,62 tỷ USD của cả năm 2024.
Giá xuất khẩu bình quân đạt 5.655 USD/tấn, tăng tới 45,2% so với cùng kỳ, cho thấy mức tăng giá mạnh mẽ trên thị trường quốc tế. Đây là mức giá cao kỷ lục trong nhiều năm trở lại đây, giúp cà phê trở thành một trong những mặt hàng nông sản xuất khẩu có giá trị cao nhất của Việt Nam.
Xuất khẩu cà phê sang các thị trường chủ lực như Liên minh châu Âu (EU) và Hoa Kỳ tiếp tục đóng vai trò đầu tàu tăng trưởng trong 9 tháng qua. Bên cạnh đó, nhiều thị trường mới nổi như Algeria, Mexico ghi nhận mức tăng trưởng đột biến, mở ra thêm dư địa phát triển lớn cho cà phê Việt Nam.
Đáng chú ý, Campuchia nổi lên là thị trường tiêu thụ cà phê Việt Nam tích cực nhất trong khu vực. Riêng trong tháng 9, Campuchia tăng nhập tới 264% về lượng và 327% về kim ngạch so với cùng kỳ. Lũy kế 9 tháng, lượng cà phê Việt Nam xuất sang quốc gia láng giềng này tăng 144% về lượng và 183% về kim ngạch, với giá xuất khẩu bình quân đạt 4.081 USD/tấn, tăng hơn 16% so với cùng kỳ năm trước.
Sự mở rộng mạnh mẽ sang các thị trường khu vực cho thấy khả năng linh hoạt của doanh nghiệp cà phê Việt trong việc tận dụng cơ hội thương mại và đa dạng hóa điểm đến xuất khẩu.
Kết quả tăng trưởng ấn tượng của ngành cà phê Việt Nam đến từ nhiều yếu tố thuận lợi trên thị trường quốc tế. Năm 2025, nguồn cung cà phê toàn cầu sụt giảm do thời tiết bất lợi tại Brazil và Indonesia, hai nước sản xuất lớn trong khi sản lượng của Việt Nam duy trì ổn định. Điều này giúp Việt Nam hưởng lợi lớn từ đà tăng giá thế giới.
Giá cà phê thế giới tăng cao đã đẩy giá xuất khẩu của Việt Nam lên mức kỷ lục, trong khi Robusta Việt Nam được ưa chuộng nhờ chất lượng ổn định, chi phí cạnh tranh và khả năng đáp ứng nhanh đơn hàng lớn.
Một yếu tố quan trọng thúc đẩy đà xuất khẩu của Việt Nam là chính sách áp thuế 50% đối với cà phê Brazil quốc gia xuất khẩu cà phê lớn nhất thế giới. Mức thuế này khiến chi phí nhập khẩu cà phê từ Brazil tăng mạnh, buộc các nhà nhập khẩu, đặc biệt là ở Mỹ, phải tìm nguồn cung thay thế.
Theo giới chuyên gia, đây là “cơ hội vàng” để Việt Nam cùng với Colombia, Honduras và Ethiopia mở rộng thị phần tại các thị trường lớn. Trước đây, Mỹ chủ yếu nhập khẩu Arabica từ Brazil, song thuế cao đang khiến họ chuyển hướng sang Robusta của Việt Nam và Indonesia phân khúc vốn đang lên mạnh mẽ nhờ giá cạnh tranh.
Tại châu Âu, việc lùi thời hạn áp dụng quy định chống phá rừng (EUDR) đến cuối năm 2026 mang lại thêm thời gian chuẩn bị cho các quốc gia xuất khẩu. Việt Nam hiện là một trong số ít nước đã chủ động triển khai các giải pháp truy xuất nguồn gốc, canh tác bền vững và tuân thủ tiêu chuẩn EUDR, qua đó củng cố vị thế cạnh tranh của cà phê Việt trên thị trường này.
SẢN LƯỢNG ỔN ĐỊNH, CHẾ BIẾN TĂNG GIÁ TRỊ
Việt Nam hiện có khoảng 710.000 ha diện tích trồng cà phê, trong đó 650.000 ha đang trong giai đoạn thu hoạch, tập trung chủ yếu tại các tỉnh Tây Nguyên như Đắk Lắk, Đắk Nông, Gia Lai và Kon Tum. Đây là khu vực có điều kiện thổ nhưỡng và khí hậu đặc biệt thuận lợi, với đất đỏ bazan màu mỡ, độ cao lý tưởng và nhiệt độ ổn định, thích hợp cho việc phát triển các giống cà phê Robusta năng suất cao và Arabica xứ lạnh chất lượng đặc biệt.
Trong hơn một thập kỷ qua, diện tích canh tác cà phê của Việt Nam đã mở rộng nhanh, nhất là giai đoạn 2007–2012, với tốc độ trung bình 3,5% mỗi năm. Song song đó, năng suất tăng mạnh, từ khoảng 16 tạ/ha năm 2005 lên tới 29,5 tạ/ha năm 2024, đưa Việt Nam trở thành quốc gia xuất khẩu cà phê Robusta lớn nhất thế giới.
Hiện nay, nhiều sáng kiến và dự án phát triển vùng nguyên liệu đang được triển khai, hướng tới sản xuất bền vững và nâng cao chất lượng. Trong đó nổi bật là Đề án vùng nguyên liệu cà phê đạt chuẩn 19.700 ha tại Tây Nguyên do Bộ Nông nghiệp và Môi trường khởi xướng, cùng các dự án quốc tế như V-SCOPE hỗ trợ tăng năng suất và khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu. Các vùng cà phê xứ lạnh như Kon Plông (Kon Tum) cũng đang được đầu tư phát triển thành trung tâm sản xuất Arabica đặc sản, mang lại giá trị gia tăng cao
Vùng cà phê Việt Nam có lợi thế đặc biệt về điều kiện tự nhiên, khi khí hậu và thổ nhưỡng phù hợp với cả hai dòng cà phê chủ lực là Robusta và Arabica. Đất đỏ bazan Tây Nguyên chứa nhiều khoáng chất giúp hạt cà phê đậm vị, trong khi các vùng cao hơn như Kon Tum hay Lâm Đồng có tiềm năng lớn cho cà phê đặc sản, cà phê hữu cơ và sản xuất theo quy trình “natural” hay “honey process”.
Dù có nhiều tiềm năng, các vùng trồng cà phê của Việt Nam vẫn đối mặt với nhiều thách thức nội tại. Trước hết, một phần diện tích cây cà phê đã già cỗi, năng suất giảm, trong khi đất trồng bị thoái hóa do sử dụng phân bón hóa học và thuốc bảo vệ thực vật trong thời gian dài. Biến đổi khí hậu, với hạn hán, mưa trái mùa, sương muối, đang gây ảnh hưởng ngày càng lớn đến năng suất và chất lượng hạt cà phê.
Cùng với đó, mô hình sản xuất nhỏ lẻ khiến nhiều hộ nông dân khó tiếp cận công nghệ, tiêu chuẩn quốc tế và các chương trình chứng nhận bền vững. Chi phí vận chuyển, logistics và đầu vào cũng tăng cao, trong khi yêu cầu từ thị trường quốc tế ngày càng khắt khe, đặc biệt với các quy định EUDR và tiêu chuẩn môi trường.
Bước vào quý 4 giai đoạn cao điểm tiêu thụ cà phê toàn cầu do mùa lễ hội và mùa đông ở nhiều quốc gia nhu cầu dự báo sẽ tiếp tục tăng mạnh. Cộng hưởng với giá thế giới vẫn ở mức cao, các chuyên gia dự báo xuất khẩu cà phê Việt Nam cả năm 2025 có thể đạt trên 1,6 triệu tấn, trị giá khoảng 9 tỷ USD mức cao nhất từ trước đến nay.
Nếu kịch bản này thành hiện thực, cà phê sẽ tiếp tục là mặt hàng nông sản xuất khẩu tỷ USD chủ lực, góp phần quan trọng đưa ngành nông nghiệp Việt Nam tiến gần hơn đến mục tiêu 60 tỷ USD kim ngạch xuất khẩu năm 2025.