Để duy trì mức tăng trưởng cao, Việt Nam còn rất nhiều việc phải làm, trong đó cần đầu tư vào năng lượng, số hóa nhằm nâng cao cạnh tranh và thu hút đầu tư nước ngoài. Thương Gia giới thiệu bài viết của Ths. Nguyễn Trần Minh Trí - Viện Kinh tế và Chính trị thế giới...
NHỮNG THÁCH THỨC VỚI VIỆT NAM
Theo Ngân hàng Thế giới (WB), Việt Nam được đánh giá là ngôi sao kinh tế toàn cầu, với tốc độ tăng GDP bình quân đầu người hàng năm là 5,3% trong 30 năm qua, nhanh hơn bất cứ nền kinh tế nào trong khu vực, ngoại trừ Trung Quốc. Năm 2024 Việt Nam tiếp tục nằm trong nhóm đầu thế giới về tốc độ tăng trưởng kinh tế.
Theo Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), Việt Nam là đại diện Đông Nam Á duy nhất lọt vào top 10 với dự báo tăng trưởng 6,4% từ năm 2024 đến 2029 và sẽ trải qua một giai đoạn tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ, đặt đất nước vào hàng ngũ các nền kinh tế mới nổi có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất, mở ra cơ hội lớn cho Việt Nam trong việc thu hút đầu tư nước ngoài và thúc đẩy phát triển kinh tế trong khu vực và trên thế giới .
Nền kinh tế thế giới vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức và rủi ro đáng kể. Chính sách tài chính - tiền tệ nhìn chung vẫn thắt chặt ở nhiều quốc gia, tạo áp lực lên chi phí vay và tăng nguy cơ suy thoái. Xung đột địa chính trị, đặc biệt là tình hình căng thẳng ở Trung Đông, đe dọa gây gián đoạn chuỗi cung ứng và thị trường năng lượng toàn cầu. Đồng thời, xu hướng phân mảnh thị trường và công nghệ thế giới ngày càng rõ rệt, thể hiện qua sự mở rộng của khối BRICS và các biện pháp trừng phạt của Mỹ, làm suy yếu hợp tác quốc tế và hiệu quả của chuỗi cung ứng toàn cầu. Những yếu tố này tạo ra một bức tranh kinh tế thế giới đầy thách thức, đòi hỏi các quốc gia phải có chiến lược linh hoạt và thích ứng để duy trì tăng trưởng bền vững trong bối cảnh mới.
Theo khảo sát của JETRO (Nhật Bản), trong hai năm 2024-2025 hơn 60% công ty Nhật Bản tại Việt Nam có kế hoạch mở rộng kinh doanh do coi Việt Nam là điểm phát triển kinh doanh hấp dẫn nhất trong Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN).
Một trong những tác động tích cực của triển vọng kinh tế toàn cầu đối với Việt Nam là khả năng phục hồi của nhu cầu xuất khẩu. Khi các nền kinh tế lớn như Mỹ, Liên minh châu Âu (EU) và Trung Quốc dần ổn định, nhu cầu đối với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam có thể tăng lên.
Xuất khẩu vẫn là một trong những động lực chính cho tăng trưởng kinh tế của Việt Nam, và sự cải thiện trong thương mại toàn cầu có thể mang lại lợi ích đáng kể cho nền kinh tế.
Trong bối cảnh này, việc đa dạng hóa quan hệ thương mại và đầu tư trở nên cực kỳ quan trọng. Việt Nam cần tận dụng cơ hội từ sự mở rộng của khối BRICS để tăng cường quan hệ kinh tế với các thành viên mới như Saudi Arabia và UAE, đồng thời duy trì và phát triển quan hệ với các đối tác truyền thống.
Đặc biệt, tình hình chính trị bất ổn tại Bangladesh đang tạo ra cơ hội lớn cho ngành dệt may Việt Nam. Theo Sourcing Journal - cổng thông tin chuyên ngành dệt may và da giày cho rằng, trong năm 2024 ngành dệt may Bangladesh, vốn chiếm gần 85% tổng kim ngạch xuất khẩu của nước này, đang chịu thiệt hại 150 triệu USD mỗi ngày. Nguyên nhân là do các cuộc biểu tình sinh viên gây thương vong, dẫn đến lệnh giới nghiêm toàn quốc, mất kết nối viễn thông và đóng cửa vô thời hạn các trường đại học từ giữa tháng 7/2024.
Trong bối cảnh này, dự kiến ngành dệt may Việt Nam và Ấn Độ sẽ hưởng lợi từ sự dịch chuyển đơn hàng.
Tuy nhiên, Việt Nam cũng phải đối mặt với một số thách thức từ bối cảnh kinh tế toàn cầu. Một trong những rủi ro chính là khả năng tiếp tục thắt chặt chính sách tiền tệ ở các nền kinh tế lớn, đặc biệt là Mỹ. Áp lực lên tỷ giá hối đoái và dòng vốn vào Việt Nam đã liên tục cao trong năm 2023 và giảm một chút trong nửa đầu năm 2024, đòi hỏi chính sách tiền tệ linh hoạt và thận trọng.
Ngoài ra, sự phục hồi chậm của một số đối tác thương mại chính, đặc biệt là trong khu vực châu Âu, có thể ảnh hưởng đến xuất khẩu của Việt Nam. Việc đa dạng hóa thị trường xuất khẩu và cải thiện chuỗi giá trị sẽ là chìa khóa để Việt Nam duy trì động lực tăng trưởng trong bối cảnh phục hồi chậm của một số đối tác thương mại chính, đặc biệt là trong khu vực châu Âu.
CẢI THIỆN MÔI TRƯỜNG KINH DOANH, ĐỔI MỚI SÁNG TẠO
Để duy trì mức tăng trưởng cao trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đầy thách thức, Việt Nam cần tập trung vào một số ưu tiên chính sách. Một trong những ưu tiên hàng đầu là đẩy mạnh cải cách cơ cấu và nâng cao năng suất thông qua việc cải thiện môi trường kinh doanh, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.
Đầu tư vào cơ sở hạ tầng cũng được coi là một yếu tố quan trọng để duy trì tăng trưởng cao. Việt Nam cần tiếp tục đầu tư vào các lĩnh vực giao thông, năng lượng và số hóa nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh và thu hút đầu tư nước ngoài.
Việc tận dụng các cơ hội từ các hiệp định thương mại tự do (FTA) cũng là một chiến lược quan trọng để thúc đẩy tăng trưởng. Việt Nam cần tích cực triển khai các cam kết trong các FTA đã ký kết, đồng thời nâng cao năng lực của doanh nghiệp trong nước để tận dụng tốt hơn các cơ hội từ hội nhập kinh tế quốc tế.
Ngoài ra, thúc đẩy chuyển đổi số và phát triển kinh tế xanh cũng được coi là những động lực quan trọng cho tăng trưởng trong tương lai. Theo đó, Việt Nam cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong các ngành kinh tế, đồng thời phát triển các ngành công nghiệp xanh và năng lượng tái tạo để nâng cao hiệu quả và tính bền vững của nền kinh tế.
Về mặt chính sách tiền tệ và tài khóa, Việt Nam cần duy trì sự linh hoạt nới lỏng để ứng phó với các biến động từ môi trường kinh tế toàn cầu. Việc kết hợp hài hòa giữa chính sách tiền tệ thận trọng và chính sách tài khóa mở rộng có mục tiêu sẽ giúp Việt Nam vừa ổn định kinh tế vĩ mô, vừa thúc đẩy tăng trưởng.
Tăng cường an ninh lương thực thông qua đầu tư vào nông nghiệp công nghệ cao và xây dựng hệ thống dự trữ lương thực quốc gia hiệu quả sẽ giúp Việt Nam đối phó với các cú sốc về giá lương thực toàn cầu.
Đồng thời, cải thiện môi trường kinh doanh thông qua cải cách thể chế và đơn giản hóa thủ tục hành chính sẽ thu hút đầu tư nước ngoài và hỗ trợ doanh nghiệp trong nước phát triển. Phát triển thị trường vốn trong nước, bao gồm đẩy mạnh phát triển thị trường trái phiếu doanh nghiệp và xem xét phát triển các sản phẩm tài chính mới như tiền điện tử của Ngân hàng trung ương (CBDC), sẽ giúp giảm áp lực lên hệ thống ngân hàng và tăng cường khả năng cạnh tranh của hệ thống tài chính.
Cuối cùng, đầu tư vào nguồn nhân lực và khoa học công nghệ được coi là chìa khóa để Việt Nam nâng cao năng suất và duy trì tăng trưởng bền vững trong dài hạn. Việt Nam cần tiếp tục cải cách hệ thống giáo dục và đào tạo, đồng thời tăng cường đầu tư cho nghiên cứu và phát triển để nâng cao năng lực đổi mới sáng tạo của quốc gia.
Mặc dù triển vọng tăng trưởng kinh tế toàn cầu còn nhiều thách thức, Việt Nam vẫn có cơ hội duy trì mức tăng trưởng cao nếu thực hiện hiệu quả các chính sách và cải cách cần thiết. Bằng cách tập trung vào nâng cao năng suất, đẩy mạnh cải cách cơ cấu, tận dụng cơ hội từ hội nhập quốc tế và đầu tư vào các động lực tăng trưởng mới như chuyển đổi số và kinh tế xanh, Việt Nam có thể vượt qua các thách thức và tiếp tục con đường phát triển kinh tế bền vững trong năm nay và nhiều năm tiếp theo…
