Trong bối cảnh giá thiết bị công nghệ ngày càng tăng và ý thức bảo vệ môi trường được nâng cao, thị trường thiết bị điện tử đã qua sử dụng, đặc biệt là các sản phẩm tân trang (refurbished) đang trở thành lựa chọn hấp dẫn trên toàn cầu.
Không chỉ giúp người tiêu dùng tiết kiệm chi phí, thị trường này còn góp phần kéo dài vòng đời sản phẩm, giảm rác thải điện tử và thúc đẩy xu hướng tiêu dùng bền vững.
Từ các tên tuổi quốc tế như Back Market, Swappie, Cashify đến các hệ thống trong nước như CellphoneS, FPT Shop hay CompAsia Việt Nam, lĩnh vực second-hand công nghệ đang dần khẳng định vị thế quan trọng và tiềm năng phát triển mạnh mẽ tại Việt Nam.
TRỞ THÀNH LỰA CHỌN MỚI CỦA THẾ GIỚI
Thị trường thiết bị công nghệ đã qua sử dụng hay tân trang, thường gọi là refurbished electronics, đang chứng kiến mức tăng trưởng mạnh mẽ trên toàn cầu.
Theo báo cáo của Business Research Insights, giá trị thị trường certified và seller refurbished electronics đạt 53,24 tỷ USD vào năm 2024 và dự kiến sẽ tăng lên 125,79 tỷ USD vào năm 2033, với tốc độ tăng trưởng trung bình khoảng 10% mỗi năm.
Các báo cáo khác cũng đưa ra con số tương tự. Cụ thể, Spherical Insights & Consulting ghi nhận thị trường đạt 47,57 tỷ USD vào năm 2023, dự kiến tăng lên 123,71 tỷ USD vào năm 2033 với tốc độ tăng trung bình mỗi năm khoảng 10,03%.
TechSci Research dự báo thị trường đạt khoảng 86,53 tỷ USD năm 2023 và duy trì tốc độ tăng trưởng 11,61% đến năm 2029. Một nghiên cứu từ Market US thậm chí dự báo giá trị thị trường sẽ từ 54,3 tỷ USD năm 2024 tăng lên 179,49 tỷ USD vào năm 2034, với tốc độ tăng trưởng ấn tượng 12,7% mỗi năm.
Các báo cáo đều thống nhất rằng phân khúc điện thoại thông minh chiếm tỷ trọng lớn trong thị trường refurbished, trong khi các thiết bị như laptop, máy tính bảng và máy chơi game cũng đóng vai trò quan trọng.
Khu vực dẫn đầu về doanh thu thường là Bắc Mỹ, tiếp theo là châu Âu và khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Ví dụ, một báo cáo của Global Market Monitor cho biết, APAC chiếm gần 41% doanh thu thị trường thiết bị điện tử tân trang năm 2024.
Thị trường tăng trưởng nhanh phần lớn nhờ vào nhu cầu tiết kiệm chi phí, nhận thức ngày càng cao về bảo vệ môi trường, xu hướng kinh tế tuần hoàn, cũng như sự phát triển mạnh mẽ của thương mại điện tử.
Việc chu kỳ thay mới thiết bị ngày càng ngắn cũng tạo nguồn cung dồi dào cho thị trường second-hand, khi người dùng nâng cấp nhanh hơn và các thiết bị cũ được tái chế hoặc tân trang.
Tuy nhiên, thị trường này cũng đối mặt với nhiều thách thức. Chất lượng sản phẩm và niềm tin của người tiêu dùng là vấn đề quan trọng, vì các sản phẩm refurbished nếu không có bảo hành hoặc kiểm định rõ ràng thường khiến khách hàng ngần ngại.
Định nghĩa về các sản phẩm refurbished cũng khác nhau giữa các báo cáo, dẫn tới sự chênh lệch trong số liệu. Một số báo cáo còn chỉ ra rằng nguồn cung thiết bị tân trang có thể giảm nếu chu kỳ thay mới chậm lại hoặc lượng thiết bị trả lại hoặc đổi không đủ.
Bên cạnh đó, cạnh tranh giữa các mô hình kinh doanh và sự khác biệt giữa các quốc gia phát triển và đang phát triển cũng là yếu tố cần cân nhắc.
Các xu hướng chính của thị trường được nhiều báo cáo nhấn mạnh bao gồm sự ưa chuộng của người tiêu dùng đối với sản phẩm tiết kiệm chi phí nhưng vẫn đảm bảo chất lượng cùng với ý thức về môi trường và giảm rác thải điện tử.
Thương mại điện tử ngày càng trở thành kênh phân phối chính cho thiết bị tân trang, đồng thời các báo cáo cũng ghi nhận rằng smartphone, đặc biệt là các dòng cao cấp, chiếm tỷ lệ lớn trong thị trường toàn cầu.
Trên thế giới, thị trường thiết bị công nghệ second-hand đang phát triển mạnh mẽ nhờ nhu cầu tiêu dùng bền vững và xu hướng tiết kiệm chi phí. Nhiều công ty và nền tảng đã vươn lên trở thành những cái tên dẫn đầu trong lĩnh vực này, không chỉ nhờ mô hình kinh doanh hiệu quả mà còn vì cam kết tạo ra giá trị môi trường và kinh tế tuần hoàn.
Một trong những thương hiệu nổi bật nhất hiện nay là Back Market, được thành lập năm 2014 tại Pháp. Đây là nền tảng thương mại điện tử chuyên bán các thiết bị điện tử tân trang như điện thoại, laptop, máy ảnh và các thiết bị gia dụng nhỏ.
Back Market hoạt động tại hơn 15 quốc gia và được xem là biểu tượng của ngành công nghệ refurbished châu Âu. Điểm mạnh của hãng là quy trình kiểm định chất lượng nghiêm ngặt, chính sách bảo hành rõ ràng và chiến lược truyền thông xoay quanh thông điệp bảo vệ môi trường. Báo The Guardian từng gọi Back Market là doanh nghiệp tiên phong định hình lại cách người tiêu dùng nghĩ về đồ công nghệ cũ.
Tại khu vực Bắc Âu, Swappie là cái tên gây chú ý với mô hình chuyên biệt chỉ tập trung vào iPhone và iPad. Được thành lập năm 2016 tại Helsinki (Phần Lan), Swappie đã nhanh chóng mở rộng ra nhiều quốc gia châu Âu và phục vụ hàng triệu khách hàng.
Hãng xây dựng quy trình tân trang khép kín từ thu mua, kiểm tra, thay thế linh kiện cho đến bảo hành giúp đảm bảo chất lượng tương đương thiết bị mới. Thành công của Swappie cho thấy người tiêu dùng sẵn sàng chọn hàng second-hand nếu có sự minh bạch và uy tín thương hiệu.
Ở châu Á, Cashify của Ấn Độ là một trong những công ty đi đầu trong lĩnh vực “recommerce”, tức là mua lại, tân trang và bán lại thiết bị công nghệ. Cashify hiện là nền tảng lớn nhất tại Ấn Độ trong mảng smartphone đã qua sử dụng, đồng thời hợp tác với nhiều hãng lớn như Apple, Samsung và Xiaomi để triển khai chương trình đổi cũ lấy mới.
Công ty này đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy kinh tế tuần hoàn tại Ấn Độ, nơi người tiêu dùng có xu hướng tìm kiếm thiết bị chất lượng với chi phí hợp lý.
Tại Trung Quốc, ATRenew (tên cũ là AiHuiShou) là ông lớn của lĩnh vực tân trang và tái chế thiết bị điện tử. Công ty này vận hành hệ thống thu hồi, tân trang, phân phối quy mô lớn trên khắp Trung Quốc bao gồm cả điện thoại, máy tính bảng và thiết bị điện tử gia dụng.
ATRenew không chỉ phục vụ thị trường nội địa mà còn xuất khẩu thiết bị refurbished sang nhiều nước châu Á. Với sự hậu thuẫn của các nhà đầu tư lớn và chiến lược phát triển bền vững, ATRenew đang trở thành hình mẫu cho ngành công nghiệp tái sử dụng thiết bị ở châu Á.
Tại châu Âu, musicMagpie của Anh cũng là một tên tuổi lâu đời trong lĩnh vực đồ công nghệ second-hand. Thành lập từ năm 2007, musicMagpie khởi đầu với việc thu mua và bán lại đĩa CD, DVD, sau đó mở rộng sang điện thoại, máy tính, máy chơi game và các sản phẩm điện tử khác.
Hãng này đã niêm yết trên sàn chứng khoán London và trở thành biểu tượng cho mô hình “trade-in to refurbish” (thu cũ đổi mới) phổ biến ở châu Âu.
Nhìn chung, các công ty như Back Market, Swappie, Cashify, ATRenew và musicMagpie đại diện cho những hướng đi khác nhau của thị trường công nghệ second-hand từ mô hình thương mại điện tử toàn cầu đến chuyên biệt hóa theo sản phẩm hoặc khu vực.
Họ không chỉ giúp người tiêu dùng tiết kiệm chi phí mà còn đóng góp tích cực cho mục tiêu giảm rác thải điện tử, kéo dài vòng đời sản phẩm và thúc đẩy tiêu dùng xanh trên toàn cầu.
SECOND-HAND CÔNG NGHỆ Ở VIỆT NAM
Tại Việt Nam, thị trường thiết bị công nghệ đã qua sử dụng hay còn gọi là đồ second-hand, refurbished đang có những bước phát triển đáng chú ý trong vài năm trở lại đây. Nếu trước đây, người tiêu dùng trong nước thường e ngại khi mua đồ điện tử cũ vì lo ngại về chất lượng và bảo hành thì nay xu hướng này đang dần thay đổi.
Lý do chủ yếu nằm ở việc giá thiết bị công nghệ mới ngày càng cao, trong khi sản phẩm đã qua sử dụng, đặc biệt là hàng tân trang chất lượng tốt, có thể đáp ứng gần như tương đương với nhu cầu sử dụng thực tế với mức giá chỉ bằng một nửa.
Các mẫu laptop, điện thoại hay máy chơi game “like new” được quảng cáo phổ biến với nhiều mức giảm giá hấp dẫn so với máy mới, tạo ra nhiều sự lựa chọn cho sinh viên, người mới đi làm hoặc người cần thiết bị tạm thời.
Hệ thống phân phối đồ công nghệ second-hand tại Việt Nam hiện khá đa dạng, từ các cửa hàng chuyên kinh doanh laptop, điện thoại cũ đến những nền tảng trực tuyến và nhóm cộng đồng trên mạng xã hội.
Các mô hình mua bán, trao đổi thiết bị cũ, thậm chí là chương trình “đổi cũ lấy mới” do các doanh nghiệp công nghệ lớn tại Việt Nam triển khai đang dần trở nên phổ biến hơn.
Người tiêu dùng cũng bắt đầu quan tâm đến khái niệm refurbished. Dù vậy, ranh giới giữa hai khái niệm này tại Việt Nam vẫn chưa rõ ràng, nhiều sản phẩm trên thị trường hiện vẫn chỉ dừng ở mức hàng cũ hơn là hàng tân trang chuyên nghiệp như ở các thị trường phát triển.
Xu hướng tiêu dùng này được thúc đẩy không chỉ bởi yếu tố kinh tế mà còn bởi nhận thức ngày càng tăng về tính bền vững và bảo vệ môi trường. Một bộ phận người tiêu dùng trẻ, đặc biệt là tại các thành phố lớn như Hà Nội hay TP.HCM coi việc sử dụng hàng second-hand là một lựa chọn thông minh và có trách nhiệm.
Bên cạnh đó, sự phát triển mạnh của thương mại điện tử cũng góp phần đáng kể trong việc mở rộng quy mô của thị trường này, khi người mua dễ dàng tiếp cận nhiều lựa chọn, so sánh giá và kiểm tra uy tín người bán trước khi giao dịch.
Tuy nhiên, thị trường đồ công nghệ second-hand ở Việt Nam vẫn còn nhiều thách thức. Chất lượng sản phẩm và độ tin cậy vẫn là rào cản lớn nhất khiến nhiều người tiêu dùng e dè. Không ít trường hợp thiết bị cũ bị thay linh kiện, không có nguồn gốc rõ ràng hoặc hàng nhập lậu từ nước ngoài khiến người mua gặp rủi ro.
Cơ chế kiểm định và bảo hành cho các sản phẩm tân trang cũng chưa thống nhất, khiến thị trường thiếu tính minh bạch. Ngoài ra, dữ liệu chính thức về quy mô, doanh thu hay tốc độ tăng trưởng của ngành hàng này vẫn rất hạn chế, khiến việc đánh giá tiềm năng và xu hướng dài hạn gặp nhiều khó khăn.
Trong bối cảnh trên, nhiều hệ thống bán lẻ lớn và các đơn vị chuyên về thiết bị tân trang tại Việt Nam đã tham gia mạnh mẽ vào phân khúc này, góp phần tạo nên một thị trường second‑hand công nghệ ngày càng chuyên nghiệp và đa dạng.
CellphoneS là một trong những hệ thống bán lẻ nổi bật với chương trình thu máy cũ – trợ giá rõ ràng. Hệ thống này thu lại các thiết bị đã sử dụng như điện thoại, máy tính bảng, laptop, đồng hồ, sau đó giúp người dùng nâng cấp lên thiết bị mới với trợ giá đáng kể.
Qua đó, CellphoneS không chỉ đáp ứng nhu cầu tiết kiệm chi phí của người dùng mà còn góp phần vào chuỗi giá trị tái sử dụng thiết bị, giúp kéo dài vòng đời sản phẩm và giảm rác thải điện tử.
FPT Shop cũng triển khai mạnh mẽ các chương trình máy đổi trả và thu cũ – đổi mới. Trên trang web của FPT Shop, người dùng có thể tìm thấy các sản phẩm đã qua sử dụng như máy đổi trả, máy trưng bày hoặc thiết bị thu từ khách hàng với chính sách bảo hành và đổi trả minh bạch từ 30 ngày đến 12 tháng tùy loại sản phẩm.
Chương trình như thu máy 2G đổi lên 4G cho thấy FPT Shop đang nắm bắt xu hướng nâng cấp thiết bị và tham gia vào quá trình phát triển thị trường second‑hand một cách chủ động.
Thế Giới Di Động cũng có các chương trình thu cũ – đổi mới với trợ giá hấp dẫn, giúp khách hàng dễ dàng đổi điện thoại cũ lấy sản phẩm mới mà vẫn giữ được giá tiết kiệm.
Quy trình thu mua và kiểm định thiết bị của Thế Giới Di Động được thực hiện công khai, minh bạch, góp phần xây dựng niềm tin cho người tiêu dùng khi lựa chọn thiết bị đã qua sử dụng. Doanh nghiệp này còn kết hợp các chương trình khuyến mãi và ưu đãi trên kênh online, giúp mở rộng phạm vi tiếp cận thị trường second‑hand.
Ngoài các hệ thống bán lẻ lớn, CompAsia Việt Nam là ví dụ nổi bật chuyên về thiết bị tân trang nguyên bản.
CompAsia Việt Nam cung cấp các sản phẩm điện thoại, máy tính bảng, laptop đã qua sử dụng được kiểm định với quy trình 32 bước kiểm tra chất lượng và có chính sách bảo hành lên đến 12 tháng. Hãng cam kết mang đến thiết bị chất lượng với mức giá phù hợp, đồng thời góp phần giảm lượng thiết bị điện tử thải ra môi trường.