Bộ Tài chính đang lấy ý kiến đóng góp công khai Dự thảo Nghị định thay thế Nghị định số 30/2007/NĐ-CP ngày 01/03/2007 về kinh doanh xổ số và Nghị định số 78/2012/NĐ-CP ngày 05/10/2012 sửa đổi, bổ sung một số điều quy định tại Nghị định số 30/2007/NĐ-CP. Tuy nhiên khi nghiên cứu đến Điều 4 “Các hành vi bị cấm”, nhiều doanh nghiệp đang cung cấp dịch vụ “Mua hộ vé xổ số” cho rằng: Có một số khoản không phù hợp với thực tiễn và trái với quy định của pháp luật hiện hành.
Mua hộ vé xổ số, lợi ích đủ đường
Tại Điều 4 Dự thảo Nghị định có quy định cấm “tổ chức hoạt động kinh doanh xổ số trái phép dưới mọi hình thức và mọi loại phương tiện”.
Theo lý giải tại dự thảo tờ trình của Bộ Tài chính thì lý do để đưa quy định “cấm” này là: “Xuất hiện trường hợp một số tổ chức, cá nhân lợi dụng pháp luật dân sự về hoạt động mua hộ vé xổ số để tổ chức kinh doanh, phân phối vé xổ số thông qua các thiết bị điện tử, viễn thông, internet ảnh hưởng đến tính công khai minh bạch của hoạt động kinh doanh xổ số (ví dụ như dịch vụ mua hộ vé xổ số qua ứng dụng ví điện tử, dự thưởng vé xổ số loto,...).
Vậy, dịch vụ mua hộ vé xổ số là gì? Được biết, khi có nhu cầu mua vé xổ số (Vietlott, Công ty xổ số kiến thiết), người mua sẽ tải và cài đặt “Ứng dụng Mua hộ vé xổ số” trên điện thoại. Sau đó, tạo tài khoản để đặt mua. Chọn “Đồng ý” để lựa chọn vé và ủy quyền cho doanh nghiệp mua hộ vé xổ số. Riêng đối với các loại vé xổ số kiến thiết chỉ được phép phân phối trong một số khu vực nhất định, Công ty sẽ dựa trên vị trí thực tế của người dùng để lựa chọn các vé xổ số được phép phát hành trong khu vực của người dùng. Sau khi vé xổ số được mua theo ủy quyền của người dùng, doanh nghiệp mua hộ vé xổ số sẽ chụp hình ảnh vé xổ số đồng thời gửi trực tiếp đến người mua.
Chưa rõ Tổ soạn thảo căn cứ vào kết quả khảo sát, đánh giá, nào để đưa ra nhận định về các trường hợp lợi dụng pháp luật để trục lợi rồi đưa ra quy định cấm. Còn theo Công ty Cổ phần LuckyBest Việt Nam, việc áp dụng công nghệ vào hoạt động kinh doanh xổ số là điều cần thiết, đúng với tinh thần Quyết định số 749/QĐ-TTg ngày 03/06/2020 về “Chương trình chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030”.
“Dịch vụ “Mua hộ vé xổ số” giúp người dùng có thể mua vé xổ số được thuận tiện, nhanh chóng, chính xác và minh bạch; Hình thức này góp phần giảm thiểu tệ nạn xã hội về lô đề, cờ bạc bất hợp pháp; Đồng thời duy trì được lượng người dùng ổn định và đóng góp thuế cho Nhà nước. Bởi vậy, chúng tôi nhận thấy quan điểm tại Dự thảo Tờ trình cho rằng dịch vụ “Mua hộ vé xổ số” ảnh hưởng đến tính công khai minh bạch của hoạt động kinh doanh xổ số là không chính xác”, đại diện Công ty Cổ phần LuckyBest Việt Nam tổng kết.
Cũng theo đại diện Công ty Cổ phần LuckyBest Việt Nam tổng kết, trong suốt quá trình thực tế cung cấp dịch vụ “Mua hộ vé xổ số”, Công ty chưa có bất kỳ tranh chấp, khiếu nại nào từ phía người mua. Mặt khác, các cổng thanh toán trực tuyến, ngân hàng, đại lý xổ số được lưu trữ, rất thuận tiện cho các cơ quan quản lý nhà nước nắm bắt, theo dõi.
Luật không cấm
Hiện tại, không có quy định về việc cấm thực hiện dịch vụ “Mua hộ vé xổ số”, cũng không trái đạo đức xã hội.
Theo Luật sư Hoàng Tùng – Giám đốc Văn phòng Luật sư Trung Hòa: Tại Điều 138 Bộ Luật Dân sự 2015 có quy định: “Cá nhân, pháp nhân có thể ủy quyền cho cá nhân, pháp nhân khác xác lập, thực hiện giao dịch dân sự”.
“Về nuyên tắc cơ bản của pháp luật dân sự được quy định tại Điều 3 Bộ Luật Dân sự 2015 thì “cá nhân, pháp nhân xác lập, thực hiện, chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự của mình trên cơ sở tự do, tự nguyện cam kết, thỏa thuận. Mọi cam kết, thỏa thuận không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội có hiệu lực thực hiện đối với các bên và phải được chủ thể khác tôn trọng. Do đó, việc quy định cấm dịch vụ “Mua hộ vé xổ số” đang trái với quy định tại Điều 4 Bộ Luật Dân sự 2015”, Luật sư Hoàng Tùng nhấn mạnh.
Đồng quan điểm với Luật sư Hoàng Tùng, dưới góc độ pháp lý về đầu tư, Luật sư Vũ Văn Biên – Giám đốc Công ty Luật TNHH An Phước nhấn mạnh thêm: Theo quy định tại Điều 5 Luật Đầu tư 2020, nhà đầu tư có quyền thực hiện hoạt động đầu tư kinh doanh trong các ngành, nghề mà Luật này không cấm. Đối với ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện thì nhà đầu tư phải đáp ứng các điều kiện đầu tư kinh doanh theo quy định của pháp luật. Đồng thời theo Điều 7 Luật Doanh nghiệp 2020 thì doanh nghiệp được phép kinh doanh trong những ngành nghề mà luật không cấm. Và tất nhiên, dịch vụ “Mua hộ vé xổ số” không thuộc danh mục các ngành, nghề cấm đầu tư kinh doanh.
“Tổ soạn thảo cần làm rõ bản chất các căn cứ gồm: Một là, cần xem lại bản chất của dịch vụ “Mua hộ vé số” có phải là kinh doanh xổ số hay không? Hai là, Tổ soạn thảo cho rằng: “việc phân phối, mua bán vé xổ số qua mạng internet, viễn thông … dễ gây ra tình trạng thiếu minh bạch công khai” là không phù hợp”; Tổ soạn thảo đang coi việc mua hộ vé số là một “ngành nghề kinh doanh”. Nếu coi đây là ngành nghề kinh doanh thì theo Điều 33 Hiến pháp 2013: “Mọi người có quyền tự do kinh doanh trong những ngành nghề mà pháp luật không cấm”; Hơn nữa, Điều 7 Luật Doanh nghiệp 2020 quy định về quyền của doanh nghiệp: “Tự do kinh doanh ngành, nghề mà luật không cấm” và theo Điều 6, Điều 7 Luật Đầu tư 2020, không có điều khoản nào quy định về việc cấm/hạn chế “ngành nghề kinh doanh “Mua hộ vé xổ số”. Đã không có điều khoản cấm, điều khoản hạn chế thì không được cấm/hạn chế các ngành nghề kinh doanh đó được, nếu cố tình cấm/hạn chế sẽ bị coi là “Vi hiến”, trái với nguyên tắc chung trong xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật”, Luật sư Vũ Văn Biên nhấn mạnh.
PGS.TS Đinh Trọng Thịnh (Chuyên gia kinh tế, giảng viên Học viện Tài chính):
Dịch vụ “Mua hộ vé xổ số” không sai về mặt pháp luật, cũng không sai về mặt thị trường. Có cầu thì ắt có cung. Nếu như dịch vụ “Mua hộ vé xổ số” đã tồn tại một vài năm nay thì có nghĩa xã hội có nhu cầu và ở chiều ngược lại, doanh nghiệp kịp thời bắt nhịp và đáp ứng.
Tôi cho rằng cần nghiên cứu kỹ văn bản luật và thực tiễn để ban hành khung khổ luật pháp luật cho phù hợp, để làm sao vẫn sử dụng được dịch vụ này mà vẫn đảm bảo được tính minh bạch của hoạt động kinh doanh xổ số, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của những doanh nghiệp hoạt động nghiêm túc trong khuôn khổ pháp luật quy định. Mặt khác, cũng cần tính toán, có cơ chế đầu tư công nghệ, nghiên cứu luật pháp để hướng đến kiểm soát, ngăn chặn việc lợi dụng dịch vụ mua hộ vé số vào mục đích bất hợp pháp, thay vì cấm tất cả doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực này.
Đại biểu Quốc hội Phạm Văn Hoà (nguyên Uỷ viên Uỷ ban Pháp luật của Quốc hội khoá XIV):
Trước đây khi chưa có Internet, chưa có mạng xã hội, hoạt động mua bán xổ số chỉ có một hình thức là mua bán trực tiếp. Đến giờ thương mại trực tuyến cho phép mua bán qua mạng, tôi cho rằng dịch vụ “Mua hộ vé xổ số” qua app, ví điện tử… là bình thường, phản ánh nhu cầu đa dạng của xã hội, miễn là mua hộ nhưng đảm bảo đến cuối cùng, người trúng số phải có tấm vé số để đi lĩnh thưởng.
Dịch vụ “Mua hộ vé xổ số” là mối quan hệ dân sự giữa người mua và bên cung cấp dịch vụ. Đây là quy luật khách quan của thị trường, người dân đang cần, đang đồng tình. Nếu thời gian qua đã có sự tồn tại của những doanh nghiệp hoạt động dịch vụ “Mua hộ vé xổ số”, xã hội đã chấp nhận sự tồn tại của nó thì bây giờ không thể đùng một cái ban hành ra Nghị định cấm. Như thế chưa thật khách quan. Cấm là gây khó khăn cho người dân, doanh nghiệp.
