Các nhà khoa học không lấy làm ngạc nhiên khi thấy virus SARS-CoV-2 thay đổi và tiến hóa - bởi đó vốn là một điểm đặc trưng của virus. Và với tình hình lây lan không thể kiểm soát trên khắp Hoa Kỳ và một số khu vực khác, các biến thể Covid-19 mới liên tục xuất hiện. Trong đó, có 4 chủng biến thể mới đặc biệt đáng lo ngại.
Tiến sĩ Rochelle Walensky, giám đốc mới được bổ nhiệm của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) cho biết: "Các biến thể đã được xác định gần đây dường như dễ lây lan hơn.”
Điều mà các nhà khoa học lo sợ nhất là một phiên bản virus đột biến có độc tính lớn hơn, khó phát hiện hơn hay chống lại sự bảo vệ của vắc xin… Mặc dù một số thay đổi của biến thể mới dường như mới chỉ ảnh hưởng đến phản ứng miễn dịch, tuy nhiên, tất cả đều là vấn đề ở mức độ của virus.
Hiện có một số dấu hiệu cho thấy các chủng virus đột biến trong những biến thể này đang phát sinh độc lập và rải rác ở nhiều nơi trên thế giới. Dưới đây là những gì các khoa học đã tìm rá về bốn 4 chủng virus mới nhất.
B.1.1.7
Đứng đầu danh sách đối với các nhà nghiên cứu ở Mỹ là biến thể B.1.1.7 lần đầu tiên được nhìn thấy ở Anh. CDC cảnh báo rằng biến thể này có thể làm trầm trọng thêm sự lây lan của đại dịch. Mỹ đã báo cáo hơn 300 trường hợp ở 28 tiểu bang - nhưng đó chỉ là những trường hợp được phát hiện bằng giải trình tự gen, và khả năng vẫn còn rất nhiều trường hợp khác. Nhưng các nhà khoa học cho biết họ tạm thời yên tâm với những gì họ đã tìm được: Hệ thống miễn dịch của con người có thể xử lý các biến thể đã xuất hiện cho đến nay, đặc biệt là B.1.1.7.
Gregory Armstrong, người chỉ đạo Văn phòng Phát hiện Phân tử Nâng cao tại CDC, nói với CNN: “Theo những gì chúng tôi biết thì nó và Covid-19 ‘nguyên thuỷ’ lây truyền theo cùng một cách.” Điều đó có nghĩa là các biện pháp quen thuộc như sử dụng khẩu trang, giãn cách xã hội, rửa tay thường xuyên… có thể làm giảm sự lây lan.
Tuy nhiên, các đột biến trong biến thể mới giúp nó xâm nhập vào tế bào dễ dàng hơn - có nghĩa là nếu ai đó hít phải không khí có chứa các hạt virus trong đó, chúng sẽ lây nhiễm sang một số tế bào trong xoang hoặc phổi thay vì bật ra một cách vô hại.
Vì vậy mọi người cần cố gắng hơn nữa trong việc phòng chống lây lan cho đến khi có thể đẩy nhanh tiến độ tiêm phòng. "Chúng ta sẽ cần phải chú ý hơn đến việc đeo khẩu trang. Và nhanh chóng tăng độ bao phủ vắc xin."
B.1.351
Tính đến nay, biến thể B.1.351 hay 501Y.V2 lần đầu tiên được phát hiện ở Nam Phi hiện đã xuất hiện ở hơn 30 quốc gia, trong đó có cả Việt Nam.
Biến thể mới này có một dạng đột biến khác gây ra nhiều thay đổi vật lý trong cấu trúc của protein, khác biệt hơn so với B.1.1.7. Nó có thể khiến virus phần nào thoát khỏi tác động của vắc xin. Các nhà sản xuất vắc xin và nhà nghiên cứu hàn lâm đang thử nghiệm các mẫu biến thể mới cùng những mẫu khác, để xem liệu nó có thể tránh được sự miễn dịch từ vắc xin hay không.
“Tin tốt là vắc xin hiện tại của chúng ta vẫn có tác dụng phòng ngừa các biến thể … Tuy nhiên, khi virus ngày càng lan rộng, thì sẽ ngày càng có thêm nhiều biến thể mới xuất hiện. Do vậy, chúng ta luôn phải có sự chuẩn bị và phòng ngừa sẵn sàng,” TS. Anthony Fauci, một trong những chuyên gia hàng đầu về bệnh truyền nhiễm và là thành viên chủ chốt của lực lượng chống Covid-19 Hoa Kỳ.
Các nhóm nghiên cứu tại Đại học Columbia, Trung tâm Nghiên cứu AIDS Aaron Diamond tại Đại học Columbia và một số nơi khác cũng đã thử nghiệm các phiên bản virus đột biến đối với máu của những người đã được tiêm chủng và cho biết mặc dù tác dụng của việc tiêm chủng dường như có giảm đi phần nào, nhưng những biến thể chưa đủ mạnh để có thể để làm suy yếu khả năng bảo vệ của vắc xin.
Để đề phòng, Pfizer và Moderna cho biết họ đang làm việc để tạo ra vắc xin tăng cường có khả năng “xử lý” các phiên bản đột biến.
P.1
Một biến thể bị nghi ngờ là nguồn cơn thúc đẩy sự bùng phát trở lại của đại dịch ở Brazil đã xuất hiện lần đầu tiên ở bang Minnesota (Mỹ) vào tháng 1 từ 1 khách du lịch đến từ Brazil, vì vậy chưa có dấu hiệu cho thấy sự lan truyền của cộng đồng.
Biến thể này, được gọi là P.1, được tìm thấy trong 42% xét nghiệm trong một cuộc khảo sát được thực hiện tại thành phố Manaus của Brazil, và các quan chức Nhật Bản cũng tìm thấy biến thể này ở bốn du khách đến từ Brazil.
CDC cho biết: “Sự xuất hiện của biến thể này làm dấy lên lo ngại về khả năng gia tăng lây nhiễm hoặc xu hướng tái nhiễm SARS-CoV-2 của các cá nhân”.
L452R
Cuối cùng, có một biến thể khác mới được xác định ở California, cũng như hàng chục tiểu bang khác của Mỹ. Armstrong nói: “Nó [biến thể mới] cũng có đột biến trong vùng liên kết thụ thể của protein đột biến. Và trong khi nó được tìm thấy ở nhiều trường hợp bệnh nhân, vẫn chưa rõ liệu nó có dễ truyền hơn hay không,” ông Gregory Armstrong nhận xét.
Bất kỳ chủng virus nào cũng có thể trở nên “phổ biến” hơn vì cái được gọi là “hiệu ứng người sáng lập” (founder effect).
Hiệu ứng người sáng lập là việc virus xuất hiện đúng nơi, đúng lúc. Nếu một chủng cụ thể nào đó lưu hành khi sự lây truyền gia tăng do hành vi của con người, thì chủng đó sẽ di chuyển theo và trở nên phổ biến hơn không phải vì nó lây lan dễ dàng hơn, mà chỉ đơn giản vì nó đã ở đó.
Hoa Kỳ hiện có hơn 25 triệu trường hợp được chẩn đoán và hơn 430.000 trường hợp tử vong. Nhưng Viện Đánh giá và Đo lường Sức khỏe (IHME) của Đại học Washington hiện đã bắt đầu đưa các biến thể vào dự đoán của mình. Viện dự đoán 595.000 người sẽ tử vong ở Mỹ vào ngày 1/5 vì Covid-19.
“Hãy tiêm phòng khi đến lượt bạn. Ngoài ra, một số người có thể cần giúp đỡ để tiêm phòng - hãy hỗ trợ người nhà hay hàng xóm của bạn lên lịch hoặc cùng đến các ngay hẹn tiêm phòng. Hãy đeo khẩu trang khi ra ngoài. Thường xuyên rửa tay và tuân thủ giãn cách xã hội. Và cuối cùng, hãy nhớ rằng hiện không phải là lúc để đi du lịch,” giám đốc CDC Mỹ Rochelle Walensky khuyến nghị.
Nguồn: CNN
