Ngày 13/9 tại tỉnh Tây Ninh, Bộ Công thương Việt Nam, Bộ Thương mại Campuchia và UBND tỉnh Tây Ninh sẽ đồng chủ trì tổ chức Hội nghị kết nối doanh nghiệp sản xuất, phân phối và logistics Việt nam – Campuchia. TS.Trần Khắc Tâm, Phó Chủ tịch Hiệp hội Phát triển Hàng tiêu dùng Việt Nam (VACOD) sẽ dẫn đầu đoàn doanh nghiệp VACOD tham dự sự kiện và có bài tham luận “Đề xuất giải pháp hỗ trợ thúc đẩy xuất khẩu hàng tiêu dùng của Việt nam sang Campuchia”. Thương Gia Online xin đăng tải một số nội dung chính của bài tham luận này.
CƠ HỘI LỚN ĐƯA HÀNG VIỆT VÀO THỊ TRƯỜNG CAMPUCHIA
Trong bối cảnh thị trường Campuchia đang thiếu hụt nguồn cung hàng hóa, đặc biệt là các mặt hàng tiêu dùng và nhu yếu phẩm, cơ hội dành cho doanh nghiệp Việt Nam chưa bao giờ rõ ràng hơn. Bộ Công Thương phê duyệt đề án “Đẩy mạnh phát triển thương mại biên giới, xuất khẩu hàng hóa sang thị trường Campuchia giai đoạn 2025–2027, hướng tới năm 2030”, đặt mục tiêu kim ngạch song phương đạt 20 tỷ USD trong thời gian tới. Trong đó, xúc tiến thương mại được xác định là một trong những giải pháp chủ lực nhằm hiện thực hóa mục tiêu này…
Việt Nam hiện là đối tác thương mại lớn thứ ba của Campuchia trên thế giới và lớn nhất trong ASEAN. So với các nước trong khu vực, thị trường Campuchia vẫn còn nhiều dư địa phát triển, nhiều tiềm năng và lợi thế với các doanh nghiệp Việt nhất là trong lĩnh vực bán lẻ hiện đại, logistics, hạ tầng thương mại. Có các điều kiện thuận lợi bởi mối quan hệ láng giềng hữu nghị, hợp tác toàn diện, tình hình kinh tế - chính trị giữa hai nước có nền tảng ổn định, lâu dài; cộng thêm các chính sách ưu đãi từ ASEAN-RCEP.
Với hơn 17 triệu dân và được xếp là quốc gia có dân số trẻ (khoảng 60% dân số dưới 35 tuổi), đây chính là nhóm khách hàng dễ tiếp nhận sản phẩm mới, thương hiệu mới, nhu cầu tiêu dùng cao đối với các sản phẩm tiêu dùng nhanh, tiêu dùng thiết yếu, đồ gia dụng, mỹ phẩm, quần áo, đồ uống... các mặt hàng này đều tạo ra cơ hội lớn cho các doanh nghiệp Việt Nam tiên phong, mở rộng, chiếm lĩnh thị phần và xây dựng thường hiệu lâu dài.
Ngoài ra, những thuận lợi về vị trí địa lý và giao thông giữa Việt Nam và Campuchia tạo nên lợi thế cho thị trường Campuchia. Đường biên giới dài hơn 1.200km, nhiều cửa khẩu quốc tế, quốc gia, tạo điều kiện cho doanh nghiệp vận chuyển hàng hoá đường bộ. Tuyến vận tải đường thủy qua sông Mekong và các cảng biển như Cái Mép - Thị Vải, cảng Sihanoukville… đang ngày càng phát huy hiệu quả.
Tuy nhiên, bên cạnh những tiềm năng, lợi thế thị trường Campuchia cũng đang cạnh tranh ngày càng khốc liệt với sự tham gia của hàng Thái Lan, Trung Quốc, những năm qua ngày càng mạnh mẽ là Hàn Quốc… Đòi hỏi doanh nghiệp Việt Nam cần có chiến lược cụ thể và phù hợp để giữ vững và mở rộng thị phần.
Hiện nay các doanh nghiệp sản xuất, phân phối hàng hóa tiêu dùng Việt ngày càng phát triển mạnh mẽ, đầu tư đa dạng về các chủng loại sản phẩm, dịch vụ và các kênh phân phối hiện đại, đặc biệt là thương mại điện tử. Khả năng đáp ứng nhu cầu hàng hoá cả trong nước và quốc tế của doanh nghiệp Việt Nam ngày càng tăng lên, đối với thị trường Campuchia cũng không ngoại lệ.
Hàng tiêu dùng Việt Nam hiện đang có mặt khá phổ biến tại Campuchia, với nhiều mặt hàng nổi bật như: Thực phẩm chế biến (mì gói, nước chấm, gia vị, bánh kẹo, đồ uống...); Hóa mỹ phẩm (dầu gội, sữa tắm, bột giặt, nước rửa chén…); Đồ nhựa, hàng gia dụng, quần áo may sẵn, thiết bị điện dân dụng.
Các doanh nghiệp Việt Nam có lợi thế về năng lực sản xuất lớn, chi phí hợp lý, nguồn nguyên liệu trong nước dồi dào, trình độ công nghệ ngày càng được đầu tư hiện đại. Một số doanh nghiệp đã đạt chứng nhận chất lượng quốc tế, đủ điều kiện mở rộng xuất khẩu.
Theo số liệu thống kê, năm 2024, tổng kim ngạch thương mại song phương Việt Nam – Campuchia đạt 10,1 tỷ USD, tăng 17,5% so với năm 2023. Trong 7 tháng đầu năm 2025, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Campuchia đạt 3,24 tỷ USD, bình quân khoảng 462 - 463 triệu USD/tháng, riêng tháng 7 đạt gần 490 triệu USD, khẳng định Campuchia tiếp tục là thị trường xuất khẩu ổn định và quan trọng của Việt Nam trong khu vực ASEAN.
Tuy nhiên, vẫn còn một số hạn chế khiến khả năng khai thác thị trường Campuchia chưa tương xứng với tiềm năng như: Thiếu thông tin thị trường, đặc biệt là hệ thống phân phối bản địa; Thiếu liên kết chuỗi giữa sản xuất - phân phối – logistics; Chưa đầu tư mạnh vào bao bì, nhãn mác, thương hiệu phù hợp với văn hóa địa phương; Năng lực xúc tiến thương mại còn hạn chế, chưa có chiến lược dài hạn; Hệ thống giao thông, kho bãi, trung tâm logistics tại khu vực biên giới chưa được đầu tư đồng bộ, gây khó khăn trong vận chuyển và phân phối hàng hóa…
ĐỒNG BỘ CÁC GIẢI PHÁP
Tất cả những yếu tố trên không chỉ ảnh hưởng đến chi phí logistics mà còn làm giảm tính cạnh tranh của hàng Việt. Từ thực tế nêu trên, với vai trò là Phó Chủ tịch VACOD, tôi đề xuất các giải pháp hỗ trợ thúc đẩy xuất khẩu hàng tiêu dùng Việt Nam sang Campuchia.
Về mặt chính sách: Để hàng hoá Việt đi sâu và phát triển mạnh tại thị trường Campuchia thì doanh nghiệp chọn những sản phẩm phù hợp với thị hiếu tiêu dùng của người dân Campuchia. Các cơ quan chức năng cần thống nhất, hoàn thiện cơ chế ưu đãi về thuế suất và mở rộng danh mục hàng hoá cụ thể, nhất là lĩnh vực ngành hàng tiêu dùng thế mạnh của Việt Nam xuất khẩu sang Campuchia và ngược lại.
Campuchia là thành viên ASEAN nên phần lớn hàng hóa có xuất xứ Việt Nam được hưởng thuế suất ưu đãi 0-5% theo Hiệp định Thương mại Hàng hóa ASEAN (ATIGA). Vì vậy, doanh nghiệp cần chuẩn bị C/O Form D đầy đủ để được hưởng ưu đãi, nếu không sẽ phải chịu mức thuế MFN (thường cao hơn nhiều). Nếu doanh nghiệp đặt kho, trung tâm phân phối tại các khu kinh tế cửa khẩu Việt Nam - Campuchia, có thể được hưởng ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp và miễn/giảm thuế đất.
Đơn giản hoá thủ tục hải quan, có thể thống nhất quy trình thông quan giữa 2 nước để giảm bớt thời gian chờ đợi cho doanh nghiệp. xây dựng quy trình “thông quan nhanh” đối với một số mặt hàng cụ thể hoặc một số trường hợp ngoại lệ, nhất là tại các cửa khẩu lớn như: Mộc Bài - Bavet, Tịnh Biên - Phnom Den, Lệ Thanh - O Yadav…
Kết nối hải quan điện tử giữa hai nước để doanh nghiệp chỉ cần nộp hồ sơ 1 lần, dữ liệu được chia sẻ song phương. Giảm trùng lặp giấy tờ (ví dụ: chứng nhận xuất xứ, kiểm dịch, an toàn thực phẩm). Có thể sử dụng QR code hoặc mã định danh hàng hóa để rút ngắn thời gian kiểm tra. Mở thêm làn ưu tiên cho hàng xuất khẩu chính ngạch. Tóm lại, cần số hóa - công nhận lẫn nhau - ưu tiên hàng chính ngạch - nâng cấp cửa khẩu.
Có các chương trình hỗ trợ tài chính, tín dụng ưu đãi cho doanh nghiệp xuất khẩu. Hỗ trợ bảo hiểm rủi ro thương mại để doanh nghiệp Việt Nam yên tâm khi xuất khẩu sang Campuchia, nhất là các doanh nghiệp vừa và nhỏ trong bối cảnh thị trường còn nhiều rủi ro thanh toán và biến động chính trị như hiện nay.
Tăng cường hoạt động đối thoại trực tiếp, trực tuyến 2 chiều giữa 2 quốc gia nhằm cung cấp thông tin về thị trường, hỗ trợ Doanh nghiệp giải đáp những vướng mắc, cập nhật những khó khăn thực tế mà các Doanh nghiệp đang gặp phải khi đầu tư, xuất khẩu sang Campuchia.
Có chính sách hỗ trợ tín dụng, ưu đãi về đất đai cho các doanh nghiệp đầu tư xây dựng các trung tâm logistics tại các vùng biên giới.
Về hạ tầng và logistics: Đầu tiên là nâng cấp hạ tầng giao thông kết nối xuyên biên giới: Ưu tiên đầu tư cao tốc TP.HCM - Mộc Bài và mở rộng tuyến quốc lộ 22 để tăng khả năng vận tải hàng hóa. Kết nối hạ tầng Campuchia qua các dự án hợp tác song phương (ví dụ: tuyến Phnom Penh - Bavet, Phnom Penh - Siem Reap). Khai thác thêm vận tải thủy dọc sông Mekong để giảm chi phí vận chuyển khối lượng lớn.
Trung tâm logistics & kho ngoại quan: Xây dựng kho ngoại quan hiện đại tại Tây Ninh, An Giang, Bình Phước để làm nơi trung chuyển, kiểm hóa nhanh. Phát triển kho lạnh và vận tải lạnh cho hàng nông sản, thực phẩm, đồ uống. Hình thành trung tâm phân phối xuyên biên giới tại Phnom Penh, Siem Reap do doanh nghiệp Việt Nam đầu tư hoặc liên doanh.
Kết nối và hợp tác logistics: Khuyến khích các liên doanh logistics Việt Nam - Campuchia để mở văn phòng đại diện và tuyến dịch vụ ổn định. Tổ chức sàn giao dịch logistics số cho doanh nghiệp hai nước nhằm kết nối vận chuyển, tối ưu hóa tải trọng xe, giảm xe rỗng chiều về.
Tuyến vận chuyển định kỳ và thương mại điện tử: Thiết lập lịch trình cố định (ví dụ: container đường bộ 3 chuyến/tuần, đường thủy 3 chuyến/tháng) để doanh nghiệp chủ động kế hoạch giao hàng. Liên kết với sàn thương mại điện tử xuyên biên giới để tích hợp dịch vụ logistics, giao nhận tận nơi tại Campuchia.
Đầu tư hạ tầng logistics tại Campuchia: Việt Nam có thể hợp tác cùng Campuchia xây dựng chợ đầu mối hàng tiêu dùng Việt ở Phnom Penh, Battambang, Siem Reap. Phát triển trung tâm phân phối hiện đại do doanh nghiệp Việt vận hành, giúp đưa hàng trực tiếp vào hệ thống siêu thị, cửa hàng tiện lợi.
Về xúc tiến thương mại: Xúc tiến thương mại kết hợp văn hóa - cộng đồng: Tổ chức Tuần lễ hàng Việt tại Campuchia gắn với các sự kiện văn hóa, nghệ thuật Việt - Khmer, qua đó vừa quảng bá sản phẩm vừa xây dựng hình ảnh “hàng Việt thân thiện, gần gũi”. Tài trợ các hoạt động thể thao, giáo dục, y tế tại Campuchia bằng sản phẩm Việt để tăng độ nhận diện.
Xúc tiến thương mại thông qua kênh phân phối hiện đại: Hợp tác với siêu thị, chuỗi cửa hàng tiện lợi, trung tâm thương mại Campuchia để dành “khu vực hàng Việt” (Vietnamese Corner). Hỗ trợ doanh nghiệp Việt xây dựng showroom, cửa hàng giới thiệu sản phẩm lâu dài tại Phnom Penh, Siem Reap.
Xúc tiến thương mại bằng thương mại điện tử & công nghệ số (mở rộng): Phát triển cổng thương mại điện tử song ngữ Việt – Khmer do hiệp hội ngành hàng Việt Nam xây dựng để kết nối trực tiếp B2B và B2C. Sử dụng KOLs, influencers Campuchia để quảng bá sản phẩm Việt trên TikTok, Facebook, YouTube. Đẩy mạnh thanh toán xuyên biên giới (ví điện tử, QR code, banking online) để tạo thuận tiện cho người tiêu dùng Campuchia khi mua hàng Việt.
Xúc tiến thương mại thông qua thương vụ và hiệp hội: Thành lập Trung tâm Hỗ trợ Xuất khẩu Việt Nam tại Campuchia do Thương vụ Việt Nam chủ trì, hỗ trợ tư vấn pháp lý, kết nối doanh nghiệp. Liên kết với Hiệp hội bán lẻ Campuchia để đưa hàng Việt vào hệ thống phân phối chính thống.
Xúc tiến thương mại bằng mô hình trải nghiệm thực tế: Phát triển các tour du lịch kết hợp mua sắm hàng Việt, khuyến khích khách Campuchia sang Việt Nam trải nghiệm trực tiếp và mua sản phẩm.
Đề xuất giải pháp từ phía doanh nghiệp: Các doanh nghiệp cần chủ động phân tích, nghiên cứu thị trường và hành vi tiêu dùng tại thị trường Campuchia. Chủ động tham gia các chương trình hỗ trợ của chính phủ, các bộ ban ngành và các hiệp hội ngành hàng như hội chợ, triển lãm, xúc tiến thương mại quốc gia…
Đầu tư nâng cao năng lực xuất khẩu và hiểu biết pháp lý cho đội ngũ nhân sự thông qua các khoá đào tạo nghiệp vụ xuất nhập khẩu - thủ tục hải quan - logistics, các quy định về thuế, tiêu chuẩn kĩ thuật, nhãn mác sản phẩm… tại Campuchia.
Tối ưu hoá sản phẩm và bao bì phù hợp với thị trường Campuchia: thiết kế bao bì, nhãn mác song ngữ Việt – Khmer, chú trọng chứng nhận chất lượng và an toàn sử dụng.
Thiết lập hệ thống liên kết, hợp tác với các Doanh nghiệp Campuchia để họ trở thành đại lý, nhà phân phối, trở thành chi nhánh đại diện cho hàng hoá Việt tại các trung tâm kinh tế.
Đẩy mạnh ứng dụng Thương mại điện tử, thương mại số xuyên biên giới thông qua việc mở gian hàng tại các sàn TMĐT của Campuchia: Khmer24, L192, Smile Shop…
Mở rộng và đa dạng hóa kênh phân phối bằng cách thiết lập các văn phòng đại diện, trung tâm trưng bày hàng hóa tại Phnom Penh và các đô thị lớn. Liên kết với các hệ thống siêu thị, chợ truyền thống và đại lý bản địa để đưa hàng Việt vào mạng lưới phân phối.
Thị trường Campuchia không chỉ là một thị trường tiềm năng, mà còn là người bạn thân thiết và truyền thống của Việt Nam. Hàng tiêu dùng Việt Nam hoàn toàn có đủ năng lực để chinh phục người tiêu dùng Campuchia nếu chúng ta có chiến lược bài bản, đồng bộ và lâu dài.
Với vai trò là cầu nối giữa cơ quan Nhà nước với doanh nghiệp, doanh nghiệp với doanh nghiệp, Hiệp hội Phát triển hàng tiêu dùng Việt Nam cam kết sẽ tiếp tục đồng hành, đề xuất chính sách phù hợp với các cơ quan chức năng, tổ chức các hoạt động hiệu quả nhằm thúc đẩy xuất khẩu hàng tiêu dùng sang thị trường Campuchia.