Việt Nam đã củng cố lộ trình lưu trữ năng lượng quốc gia khi các cơ quan nhà nước, đơn vị kỹ thuật, doanh nghiệp điện lực và các nhà vận hành công nghiệp thống nhất định hướng triển khai giai đoạn tiếp theo của Hệ thống Pin Lưu trữ Năng lượng (BESS).
ĐƯA LƯU TRỮ NĂNG LƯỢNG THÀNH LĨNH VỰC THU HÚT ĐẦU TƯ
Hội nghị Đa bên quy tụ các bên liên quan để rà soát tiến triển chính sách, kết quả kỹ thuật và hướng tiếp cận tài chính diễn ra mới đây đang định hình danh mục dự án lưu trữ đến năm 2030. Với Quy hoạch Điện VIII điều chỉnh đặt mục tiêu 10.000–16.300 MW lưu trữ vào năm 2030, các phiên làm việc đã tập trung vào chuyển hóa chính sách thành các dự án có thể đầu tư và mô hình kinh doanh có khả năng nhân rộng. Định hướng đến năm 2050, công suất pin lưu trữ đạt khoảng 96 GW BESS.
Để tiến tới mục tiêu này, EVN đang xem xét giao 05 Tổng công ty Điện lực triển khai khoảng 1.200 MW BESS. Các văn bản chính sách gần đây đã xây dựng phương pháp định giá và yêu cầu tích hợp lưu trữ với năng lượng tái tạo, cho thấy tín hiệu tiến triển về mặt quy định. Một Thông tư về cơ chế giá dịch vụ điện đối với BESS, dự kiến ban hành cuối năm 2025 hoặc đầu 2026, được kỳ vọng sẽ giúp các nhà đầu tư đánh giá thị trường lưu trữ đang hình thành tại Việt Nam một cách rõ ràng hơn.
Ông Trần Cao Thắng, Cán bộ Cục Điều tiết Điện lực, Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo thuộc Bộ Công Thương cho biết, Bộ Công Thương đang triển khai một cách hệ thống để tạo dựng các điều kiện pháp lý cần thiết nhằm đưa lưu trữ năng lượng trở thành một lĩnh vực thực tiễn và thu hút đầu tư tại Việt Nam. “Các thông tư này xây dựng khung giá và yêu cầu tích hợp, giúp thị trường có định hướng rõ ràng” – ông Thắng nói.
KHU CÔNG NGHIỆP LÀ BỆ PHÓNG CHO TƯƠNG LAI NĂNG LƯỢNG SẠCH
Các khu công nghiệp nổi lên như những “bãi thử” quan trọng, khi các nhà máy phải đối mặt với giá điện giờ cao điểm và yêu cầu bền vững trong chuỗi cung ứng. Mô hình pin lưu trữ BESS sau công tơ kết hợp mini-grid và điện mặt trời áp mái đang thu hút sự quan tâm mạnh mẽ tại gần 400 khu công nghiệp trên toàn quốc. Đây có thể sẽ là một mô hình trọng điểm chính mà GEAPP dự kiến đẩy mạnh hỗ trợ trong năm 2026.
Với xu hướng toàn cầu về giảm phát thải trong chuỗi cung ứng, việc triển khai các giải pháp năng lượng xanh sẽ ngày càng trở nên thiết yếu để các doanh nghiệp sản xuất tại Việt Nam duy trì lợi thế cạnh tranh trên trường quốc tế.
“Khu công nghiệp đang trở thành bệ phóng cho tương lai năng lượng sạch của Đông Nam Á" - bà Minh Nguyễn, Giám đốc Quốc gia Việt Nam của Liên minh Năng lượng Toàn cầu vì Con người và Hành tinh (GEAPP), nhận định. Bà Minh Nguyễn cho biết thêm: “Vừa qua, chúng tôi đã tham gia nghiên cứu khả thi và đánh giá chi phí vận hành tại một nhà máy may trong Khu công nghiệp VSIP Hải Phòng. Nghiên cứu cho thấy mô hình lưu trữ sau công tơ kết hợp điện mặt trời không chỉ cần thiết cho môi trường, mà còn mang lại hiệu quả kinh tế rõ rệt cho các nhà máy muốn có nguồn điện ổn định và chi phí bền vững.”
Bà Kitty Bu, Phó Chủ tịch phụ trách Đông Nam Á của GEAPP cũng cho rằng: “Việt Nam đã đạt đến điểm bứt phá khi khung chính sách, năng lực kỹ thuật và nhu cầu của doanh nghiệp đang hội tụ". Tuy nhiên theo bà Kitty Bu, điều cần thiết hiện nay là nguồn vốn xúc tác để giảm thiểu rủi ro cho những dự án tiên phong và chứng minh các mô hình kinh doanh khả thi.
Các dự án thí điểm như EVN Hà Nội sẽ trở thành cơ sở để ngân hàng trong nước đánh giá và cấp vốn, tạo tiền đề mở rộng pin lưu trữ trên toàn quốc. Trong tương lai, GEAPP dự kiến mở rộng hỗ trợ các dự án khác như dự án Nhà máy Điện gió Hải Anh với quy mô công suất 40 MW, đồng thời phối hợp chặt chẽ với các tổ chức phát triển để học hỏi kinh nghiệm quốc tế.
GEAPP đang tài trợ cho dự án thí điểm quy mô lưới 50 MW/50 MWh của EVN Hà Nội và hỗ trợ kỹ thuật cho các dự án lưu trữ phân tán, bao gồm hệ thống BESS 5 MW/10MWh đầu tiên tại TP.HCM, nằm trong Khu công nghiệp Tân Phú Trung. Các nền tảng như ENABLE (Nền tảng “Tăng cường tiếp cận BESS cho các nền kinh tế Các-bon thấp”) đang được xây dựng nhằm hỗ trợ các dự án thí điểm thông qua cơ chế giảm rủi ro và hỗ trợ kỹ thuật ở Việt Nam, Philippines và Indonesia.
Đồng thời, GEAPP phối hợp với cơ quan tiền tệ Singapore lập quỹ hỗ trợ đóng cửa các nhà máy nhiệt điện than, hướng tới mục tiêu trung hòa carbon năm 2030-2035.
HỖ TRỢ GIAO THÔNG XANH
Bên cạnh các khu công nghiệp, tại buổi toạ đàm “Thúc đẩy giảm phát thải công nghiệp thông qua lưu trữ năng lượng và năng lượng sạch” với báo chí nằm trong khuôn khổ chương trình, đại diện GEAPP cũng làm rõ thêm sự tham gia hợp tác của tổ chức với các doanh nghiệp lớn trong giao thông xanh.
Theo GEAPP, Liên minh hiện đang hợp tác với Petrolimex, nhà bán lẻ nhiên liệu lớn nhất Việt Nam, để thí điểm triển khai mô hình điện mặt trời áp mái kết hợp hệ thống pin lưu trữ tại cửa hàng xăng dọc theo các tuyến quốc lộ. Đồng thời nghiên cứu mô hình trạm đổi pin cho xe máy điện tại Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh và Đà Nẵng. Đến nay, đã có hai dự án thí điểm tại Hà Nội trong năm 2025 phục vụ nhu cầu di chuyển xanh, phù hợp chiến lược chuyển đổi năng lượng của Chính phủ.
Khuôn khổ hợp tác giữa GEAPP với tập đoàn Xăng dầu Việt Nam còn mở rộng sang đề xuất triển khai xây dựng trạm đổi pin xe điện, mục đích chính là hỗ trợ shipper, những người có quãng đường di chuyển lớn trong ngày, góp phần thúc đẩy hỗ trợ về hạ tầng cho xe máy điện. Hệ thống hợp tác với Selex Motors, cung cấp mẫu pin phù hợp với 70% các loại xe điện hiện có trên thị trường.
Về quản lý pin sau khi hết vòng đời, GEAPP phối hợp với Bộ Công Thương và Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) hiện cũng nghiên cứu chính sách trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất để thu hồi và xử lý pin, bảo vệ môi trường. GEAPP sẽ tiếp tục đề xuất kỹ thuật và mô hình quản lý vòng đời pin trong các dự án sắp tới.
Các trao đổi trong tuần cho thấy một hệ sinh thái đang trưởng thành, được định hình bởi sự đồng thuận chính sách mạnh mẽ, bằng chứng kỹ thuật ngày càng phong phú và hợp tác ngày càng sâu giữa cơ quan nhà nước và doanh nghiệp. Thông tư sắp tới của Bộ Công Thương dự kiến sẽ cung cấp hướng dẫn về giá và cơ chế dịch vụ cần thiết cho cả hệ thống điện kết nối lưới điện và hệ thống điện sau công tơ (BTM). Các sáng kiến đang triển khai với EVN, doanh nghiệp công nghiệp và đối tác kỹ thuật đang tạo ra dữ liệu thực tiễn để định hình tiêu chuẩn kỹ thuật và phương án đầu tư cho giai đoạn mở rộng.
Bước sang năm 2026, các bên liên quan tin rằng Việt Nam đang ở vị thế thuận lợi để thúc đẩy làn sóng thí điểm tiếp theo, củng cố khung pháp lý và trở thành hình mẫu khu vực về khử carbon dựa trên lưu trữ năng lượng.
