Ngày 30/11/2015, Ban giám đốc điều hành của Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) đã ban hành nghị quyết đưa đồng nhân dân tệ Trung Quốc vào rổ tiền tệ quốc tế hay còn gọi là quyền rút vốn đặc biệt (SDR). Theo đó, ngày 1/10/2016, nghị quyết này chính thức có hiệu lực. Phóng viên báo điện tử VTC News phỏng vấn các chuyên gia kinh tế về ảnh hưởng của việc đồng nhân dân tệ Trung Quốc vào rổ tiền tệ quốc tế tới Việt Nam.
TS.Lê Đăng Doanh: Đừng lệ thuộc cả thương mại, thanh toán
Điều đó có thể thấy, vị thế của Trung Quốc được nâng lên đáng kể. Chính phủ Trung Quốc có nhiều nỗ lực nâng cao vị thế đồng nhân dân tệ trên trường quốc tế và giao dịch. Trong SDR, tỷ trọng của nhân dân tệ đứng trên những đồng tiền mạnh và được giao dịch nhiều như Yên Nhật và bảng Anh (7% và 8%). Tuy nhiên, thực tế cho thấy, mức độ sử dụng đồng nhân dân tệ không phải cao lắm, chỉ là 1,9%, thấp hơn so với EUR, bảng Anh, Yên Nhật và thấp hơn nhiều so với USD.
Đối với Việt Nam, câu hỏi được đặt ra là, đây có phải cơ hội xem xét sử dụng thanh toán bằng đồng nhân dân tệ hay không? Theo tôi, nếu có, điều này khiến Việt Nam phụ thuộc vào Trung Quốc nhiều hơn, bởi vì khi thanh toán bằng đồng nhân dân tệ, Việt Nam không thể sử dụng đồng USD và EURO nhờ kiếm được từ hoạt động xuất khẩu sang Mỹ, châu Âu. Thay vì thanh toán bằng USD và EURO như trước đây, chúng ta phải mất thêm chi phí đổi từ USD, EURO mà chúng ta có được từ xuất khẩu để đổi sang nhân dân tệ. Điều này gây tốn kém. Việt Nam cần xem xét và cân nhắc trong từng vụ việc. Chúng ta cần tìm cách đa dạng hóa kênh thanh toán, nhưng cần giữ quỹ dự trữ ngoại tệ phản ánh tương đối đúng đắn mối quan hệ thương mại và tránh sử dụng một đồng tiền. Nếu chỉ chọn nhân dân tệ, chúng ta sẽ phụ thuộc cả về thanh toán và thương mại.
TS.Nguyễn Minh Phong: Nguy cơ doanh nghiệp bị thâu tóm
Đối với Trung Quốc, đây là thành công lớn. Còn đối với Việt Nam, việc đồng nhân dân tệ vào rổ tiền tệ quốc tế sẽ có cả mặt tích cực và mặt trái. Về mặt tích cực, đầu tiên, khi đồng nhân dân tệ Trung Quốc vào rổ tiền tệ quốc tế, Trung Quốc sẽ có trách nhiệm hơn, các chính sách của Trung Quốc sẽ mang tính quốc tế hơn và hài hòa các lợi ích hơn.
Đặc biệt, đồng nhân dân tệ vào tiền tệ quốc tế, Trung Quốc sẽ phải kiềm chế hơn trong vấn đề phá giá đồng nhân dân tệ. Mà phá giá đồng nhân dân tệ là “công cụ truyền thống” của Trung Quốc suốt thời gian qua. Việc kiềm chế này có lợi cho Việt Nam.
Thứ hai, đồng nhân dân tệ được sử dụng rộng rãi, ổn định, lành mạnh, làm giảm thiểu chi phí về tỷ giá giữa tiền đồng và nhân dân tệ thông qua đồng tiền thứ 3 là USD. Đối tác 2 bên không cần dùng đồng USD nữa.
Thứ ba, có thể giúp quan hệ thanh toán và quan hệ thương mại mạnh hơn nữa. Trong bối cảnh này, đồng nhân dân tệ phổ biến thì có thể nhập siêu cao hơn. Nhưng vẫn còn khá nhiều mặt trái. Thứ nhất, đồng nhân dân tệ chưa hẳn đáng tin cậy. Nếu dùng một đồng tiền không đủ mạnh, có thể giảm giá trị để là dự trữ thì sẽ có thiệt hại. Dự trữ nhân dân tệ quá mức sẽ tạo điều kiện cho Trung Quốc chi phối chính sách tiền tệ của chúng ta. Thứ ba và quan trọng nhất chính là các doanh nghiệp Việt Nam có nguy cơ bị thâu tóm. Các doanh nghiệp Việt Nam đang trong lộ trình cổ phần hóa rất nhiều. Trung Quốc in đồng nhân dân tệ mang sang Việt Nam để mua doanh nghiệp thì chúng ta vừa mất quyền tài sản, vừa mất quyền trong chính sách tiền tệ.
Vì vậy, theo tôi, không nên mua đồng tiền này, hoặc nếu có, phải cân nhắc tỷ lệ tốt nhất.
Nhân dân tệ có thể ảnh hưởng đến xuất nhập khẩu của Việt Nam
TS.Nguyễn Trí Hiếu: Nhiều bất lợi khi nhập khẩu hàng hóa Trung Quốc
Đồng nhân dân tệ vào giỏ tiền tệ quốc tế nghĩa là nó trở thành một trong các đồng tiền dùng định giá trị SDR. Nó không có giá trị thực dụng nhưng nó là đơn vị tiền tệ mà các quốc gia có thể dùng để vay mượn nhau để trám lỗ hổng thanh khoản.
TS. Nguyễn Trí Hiếu cho rằng, nhân dân tệ vào rổ tiền tệ quốc tế ảnh hưởng gián tiếp đến Việt Nam.
Đồng tiền trong SDR không có nghĩa là tiền tệ thanh toán, vì thế không ảnh hưởng trực tiếp đến thị trường ngoại hối. Vấn đề nhiều người đặt ra là việc đồng nhân dân tệ vào rổ tiền tệ quốc tế có ảnh hưởng gì đến Việt Nam? Theo tôi là ảnh hưởng không nhiều. Vào giỏ tiền tệ quốc tế, đồng nhân dân tệ của Trung Quốc không ảnh hưởng trực tiếp, mà chỉ ảnh hưởng gián tiếp đến Việt Nam. Khi vào giỏ tiền tệ quốc tế, nghĩa là nhân dân tệ đóng vai trò quan trọng trong thanh toán quốc tế. Từ đó, đồng nhân dân tệ mạnh lên.
Nếu đồng nhân dân tệ mạnh lên, có nghĩa đồng USD so với nhân dân tệ suy yếu. Nếu nó ổn định với USD thì tiền đồng so với nhân dân tệ sẽ suy yếu. Kết quả là xuất khẩu sang Trung Quốc có lợi, còn nhập khẩu từ Trung Quốc gặp nhiều bất lợi. Vào giỏ tiền tệ quốc tế nhưng nhân dân tệ không được sử dụng phổ biến trong đời sống hàng ngày của thế giới như đồng USD hay EUR.
Vì vậy, các quốc gia không nhất thiết phải dự trữ đồng nhân dân tệ. Nếu cần đồng tiền này, các quốc gia có thể vay SDR, từ đó quy đổi ra ngoại tệ khác. Tuy nhiên, hiện nay, các quốc gia đều dự trữ các đồng tiền mạnh trên thế giới như USD, EUR, bảng Anh… Nhân dân tệ cũng có giá trị thanh khoản nên cùng nằm trong danh mục dự trữ ngoại hối của nhiều quốc gia. Nhưng vì không bắt buộc nên tỷ lệ dự trữ nhân dân tệ không cần nhiều.
Thanh Hà/VTC