Dòng sông chở trí tuệ, kiến thức của nhân loại, chở theo tình yêu và nhiều lắm những câu chuyện đời… Dòng sông Sách!
Con phố nhỏ có tên gọi 19/12, nằm lọt thỏm giữa những tòa nhà sừng sững vươn cao, nối từ phố Hai Bà Trưng sang phố Lý Thường Kiệt đã trở thành một “dòng sông” của trí tuệ khiêm nhường và thú vị như thế.
Nhắc đến sách Hà Nội, người ta vẫn thường nghĩ ngay đến những mê cung đầy sách chất cao đến tận trần nhà trong những căn phòng tập thể trên phố Đinh Lễ, hay những chợ sách trên đường Láng, hoặc đơn giản chỉ là những cuốn sách cũ đã ố vàng xếp ngay ngắn trên một tấm bạt màu xanh bắt gặp tình cờ ở phố Hàng Bông. Nhưng từ đầu tháng Năm trở lại đây, người yêu sách Hà Nội đã có thêm một điểm hẹn mới: Phố sách 19/12, khu phố sách mới mở trên con phố ngắn vốn đã rất quen thuộc mà dân gian vẫn gọi là phố Chợ Âm Phủ.
"Có lẽ, phố Sách ra đời sau rất nhiều những trăn trở của các nhà quản lý. Một ý tưởng quá dễ thương, hài hòa lợi ích của tất cả mọi người, từ tác giả viết sách đến người yêu sách, yêu những gì thuộc về Hà Nội…
Mẹ tôi kể: Mấy chục năm về trước, cứ mỗi dịp kỷ niệm ngày Thương binh Liệt sĩ, lũ học sinh Hà Nội thường được các thầy cô đưa đến con phố nhỏ này. Thầy trò xếp hàng dài, kính cẩn nghiêng mình trước hàng mộ nghi ngút khói hương. Nằm dưới dãy cỏ xanh chạy dài kia là xương cốt của các chiến sĩ trong binh đoàn Thủ đô đã hy sinh trong chiến dịch mùa đông năm 1946, bảo vệ cho quân dân Hà Nội rút về chiến khu Việt Bắc. Rất nhiều nắng mưa đã vần vũ qua đây. Thành phố quy tập hài cốt các chiến sĩ về nghĩa trang thành phố. Và trên nền đất này, người ta xây một khu chợ, bán đủ các loại thực phẩm và đồ dùng thiết yếu. Cái tên Chợ Âm Phủ ra đời từ đó.
Khoảng chục năm trước, suýt nữa thì khu chợ bị biến thành một tòa cao ốc thương mại. Người dân Hà thành phản đối, báo chí vào cuộc tạo nên một trận chiến thông tin rầm rộ đủ để phá tan ý tưởng này.
Có lẽ, phố Sách ra đời sau rất nhiều những trăn trở của các nhà quản lý. Một ý tưởng quá dễ thương, hài hòa lợi ích của tất cả mọi người, từ tác giả viết sách đến người yêu sách, yêu những gì thuộc về Hà Nội…
Tôi là một người con Hà Nội sống ở một phương trời rất xa. Nhưng ngay khi trở về thăm nhà, việc đầu tiên là rủ một người bạn ghé thăm phố sách. Một người đi xa trở về và một người sắp đi xa cùng đến phố sách 19/12 khi trời lất phất mưa. Cơn mưa phùn trái mùa của buổi sáng tháng Năm không những không làm đủ ướt được đường phố mà còn làm dịu đi cơn nắng gắt mùa hè và khoác lên khuôn viên con phố một vẻ thanh tao, trang nhã. Hai bên đường phố phủ bóng cây xanh là 16 gian hàng thuộc nhiều nhà xuất bản và đơn vị phát hành sách khác nhau: Nhà xuất bản Hà Nội, nhà xuất bản Phụ Nữ, nhà sách Thái Hà, Nhã Nam, Đinh Tị, Alpha Books.
Những gian hàng này đều được thiết kế với phong cách hoài cổ, khá nhỏ nhắn nhưng thoáng đãng và sạch sẽ, bên trong là những kệ sách ngay ngắn, trên đặt những cuốn sách đủ kích cỡ và màu sắc. Tuỳ vào nhà xuất bản hay đơn vị phát hành mà mỗi gian hàng lại trưng bày những thể loại sách khác nhau – Nhã Nam có thế mạnh về văn học dịch với những danh tác như Đồi gió hú, Giết con chim nhại, Bắt trẻ đồng xanh, Chuyện con mèo dạy hải âu bay…; Thái Hà tập trung giới thiệu những cuốn sách về kinh doanh, Phật pháp và thiền định; trong khi Xunhasaba lại dành hẳn một kệ cho những tác phẩm ngoại văn kinh điển của J. R. R. Tolkien, George R.R. Martin và J. K. Rowling… Tuy rằng không phải cuốn sách mới nhất nào cũng có mặt ở đây – chúng tôi chưa tìm thấy Lĩnh Nam chích quái trong gian hàng của Nhã Nam – sự phong phú về đề tài và tựa sách ở phố sách này có lẽ cũng đủ làm hài lòng phần lớn những người đọc kĩ tính. Ngoài ra, trên phố sách còn có một điểm truy cứu sách có sử dụng màn hình cảm ứng.
Nhưng không chỉ có thế. Ngay giữa phố sách là một quán cafe khang trang cùng với khu vực ăn uống khá rộng rãi dành cho người đọc sách. Nếu không thích ngồi trong quán, người đọc hoàn toàn có thể mua cho mình một cốc capuccino rồi đem ra ngoài ngồi trên băng ghế gỗ dưới bóng cây, vừa thưởng thức cà phê vừa nghiền ngẫm Chuyện sáu người đi khắp thế gian. Sáng nay có lẽ do trời mưa, quán cafe khá đông người, nhưng mỗi người chỉ đắm chìm trong thế giới sách của riêng mình nên không gian xung quanh thật yên tĩnh. Điều này có lẽ không thể tìm thấy được ở những quán cà phê sách nào khác, khi thỉnh thoảng người đọc đang chăm chú lại giật bắn mình vì một tiếng xe máy rồ ga phóng vụt qua.
Ở đây chúng tôi cũng bắt gặp những người trẻ tuổi đang tạo dáng chụp ảnh bên quầy sách của Phương Nam. Phố sách đang đông dần hơn về giờ tan tầm, những bóng dáng học sinh ghé tới các quầy sách ngày một nhiều hơn, các bậc cha mẹ đón con về cũng tiện đường ghé qua xem sách. Cũng dễ hiểu vì tại khu vực này của Hà Nội có rất nhiều trường học.
Chúng tôi vui với ý nghĩ rằng, mai sau khi những cô cậu học trò này lớn lên và đi xa, họ sẽ nhớ về Hà Nội, nhớ về con phố sách tuổi thơ. Chắc chắn phố sách 19/12 sẽ nhanh chóng trở thành một điểm hẹn văn hoá không thể thiếu của người Hà Nội.
Nguyễn Quỳnh Phương, (Du học sinh tại Anh)
