Ngày 17/10, Thanh tra Chính phủ công bố kết luận thanh tra về việc chấp hành chính sách pháp luật về phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ và sử dụng nguồn tiền từ trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ. Tổng Thanh tra Chính phủ đã tiến hành thanh tra đối với 67 tổ chức phát hành trái phiếu gồm 5 ngân hàng thương mại cổ phần; 37 công ty cổ phần và 25 công ty TNHH.
LOẠT SAI PHẠM NHÓM CÔNG TY THUỘC NOVALAND
Theo kết luận, cơ quan thanh tra phát hiện 2 vụ việc vi phạm về phát hành trái phiếu doanh nghiệp tại Công ty Cổ phần Tập đoàn Đầu tư Địa ốc No Va (Tập đoàn Novaland) và 3 công ty thành viên, 4 công ty liên quan và đã chuyển những thông tin này sang Bộ Công an để xem xét, xử lý.
Theo tài liệu, báo cáo của Tập đoàn No Va cho thấy, tập đoàn đã phát hành và sử dụng 1.500 tỷ đồng từ nguồn trái phiếu doanh nghiệp (thuộc gói trái phiếu NVL2020-01 phát hành năm 2020) với mục đích tăng vốn vào công ty con là Công ty TNHH Bất động sản Khải Hưng (Công ty Khải Hưng), sau đó Công ty Khải Hưng sử dụng để nhận chuyển nhượng vốn điều lệ thuộc sở hữu của bà Võ Thị Kim Khoa tại Công ty TNHH Bất động sản Thế Kỷ Hoàng Kim (Công ty Thế Kỷ Hoàng Kim) nhằm sở hữu 99,999% vốn (tương đương 1.843,973 tỷ đồng) tại công ty này.
Tuy nhiên, qua kiểm tra, rà soát dòng tiền tại một số ngân hàng cho thấy phần vốn góp của bà Khoa tại Công ty Thế Kỷ Hoàng Kim không tồn tại trong thực tế do phần lớn đã được chuyển đi trong cùng ngày.
Đáng chú ý, sau khi Tập đoàn No Va chuyển 1.500 tỷ đồng từ nguồn tiền trái phiếu doanh nghiệp cho Công ty Khải Hưng (từ ngày 3/7/2020 đến 17/7/2020), Công ty Khải Hưng đã chuyển 1.500 tỷ đồng và 400 tỷ đồng từ nguồn khác cho bà Khoa vào tài khoản cá nhân để thanh toán cho việc nhận chuyển nhượng phần vốn của bà Khoa sở hữu tại Công ty Thế Kỷ Hoàng Kim. Bà Khoa chuyển 1.500 tỷ đồng qua nhiều công ty trung gian, sau đó các công ty trung gian chuyển cho công ty cổ phần kinh doanh nhà Nova sử dụng.
Thanh tra Chính phủ kết luận, Tập đoàn Novaland cùng 3 công ty thành viên khác là Công ty Unity, Aqua, Lucky House đã có những vi phạm trong phát hành trái phiếu doanh nghiệp. Sau khi nhận được tiền từ nguồn trái phiếu, các cá nhân đã chuyển cho Công ty cổ phần Kinh doanh Nhà Nova để sử dụng với tổng số khoảng 7.084 tỷ đồng.
Dù không xác minh bản chất tất cả các giao dịch trung gian nhưng Thanh tra Chính phủ cho rằng phương thức của Tập đoàn Novaland và 3 công ty thành viên trong việc sử dụng tiền trái phiếu có tính chất giống nhau. Các công ty này có dấu hiệu phối hợp với các cá nhân và các pháp nhân để hình thành vốn điều lệ của các cá nhân tại pháp nhân.
Nhóm này cũng sử dụng tiền trái phiếu để nhận chuyển nhượng vốn điều lệ, chuyển tiền trái phiếu cho các cá nhân sau đó chuyển cho Công ty cổ phần Kinh doanh Nhà Nova sử dụng.
Cũng theo kết luận thanh tra, 20 tổ chức phát hành thuộc nhóm các công ty có liên quan đến Tập đoàn Novaland đã phát hành 45 mã trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ trong giai đoạn từ 1/1/2015 đến 30/6/2023, với tổng giá trị 27.350 tỷ đồng. Tính đến ngày 30/6/2023, còn 23 mã trái phiếu đang lưu hành, tổng giá trị 16.898 tỷ đồng. Trong số này, 4 tổ chức có nợ quá hạn cả gốc và lãi, 2 tổ chức nợ lãi, với tổng dư nợ 4.555 tỷ đồng.
Thanh tra Chính phủ xác định bốn doanh nghiệp vi phạm gồm: Công ty GreenWich, BNP Global, Phát triển Bất động sản Cát Liên Hoa và Đầu tư & Phát triển Residence.
Cụ thể, Công ty GreenWich phát hành trái phiếu và sử dụng 2.000 tỷ đồng từ nguồn vốn huy động để hợp tác với Công ty An Khang. Đến hết tháng 6/2023, khoản trái phiếu này đã quá hạn gốc hơn 1.571 tỷ đồng và quá hạn lãi hơn 241 tỷ đồng nhưng chưa được thanh toán, tiềm ẩn nguy cơ mất khả năng chi trả, gây rủi ro cho các trái chủ.
Công ty BNP Global phát hành 2.100 tỷ đồng trái phiếu để thanh toán một phần giá trị hợp đồng hợp tác kinh doanh dự án Mũi Yến. Tính đến tháng 6/2023, doanh nghiệp này đã nợ gốc quá hạn hơn 2.000 tỷ đồng và nợ lãi hơn 64 tỷ đồng. Dù công ty đã đàm phán gia hạn nợ nhưng không được chấp thuận. Đến ngày 12/4/2024, BNP Global mới thanh toán toàn bộ lãi quá hạn và một phần gốc 833 tỷ đồng, song vẫn còn dư nợ gốc quá hạn 1.216 tỷ đồng. Thanh tra kết luận doanh nghiệp vi phạm nghĩa vụ thanh toán đầy đủ, đúng hạn tiền gốc và lãi trái phiếu cho nhà đầu tư, và hiện chưa có khả năng khắc phục.
Công ty Cát Liên Hoa phát hành 986 tỷ đồng trái phiếu doanh nghiệp, song chậm thanh toán cả gốc và lãi.
Công ty Residence phát hành 3.000 tỷ đồng trái phiếu để thanh toán tiền đặt cọc mua biệt thự nghỉ dưỡng cho Công ty Kinh doanh Nhà Nova tại dự án NovaWorld Phan Thiết. Tuy nhiên, Thanh tra Chính phủ cho rằng đây thực chất chỉ là “thỏa thuận đặt cọc”, cho phép Công ty Kinh doanh Nhà Nova sử dụng nguồn vốn trái phiếu quy mô lớn trong thời gian dài, không đúng bản chất của việc đầu tư.
ĐỀ NGHỊ XEM XÉT CÁC TỔ CHỨC, DỰ ÁN BẤT ĐỘNG SẢN
Ngoài ra, Thanh tra Chính phủ cũng cho biết, giai đoạn 2015–2023 có 67 tổ chức đã phát hành 827 mã trái phiếu doanh nghiệp, tổng giá trị hơn 462.824 tỷ đồng, trong đó 58,4% không có tài sản bảo đảm.
Riêng nhóm 18 công ty thuộc Tập đoàn Novaland phát hành 131 mã trái phiếu với tổng giá trị 67.100 tỷ đồng, chủ yếu nhằm mục đích tăng vốn, chuyển nhượng dự án và cơ cấu lại nợ. Tính đến 30/6/2023, còn 59 mã trái phiếu đang lưu hành trị giá 34.835 tỷ đồng, với tổng nợ gốc và lãi quá hạn hơn 5.500 tỷ đồng.
Bên cạnh đó, 4 trong 5 ngân hàng được kiểm tra bị phát hiện có sai phạm như chưa tuân thủ đầy đủ quy định hồ sơ, sử dụng vốn sai mục đích hoặc phát hành trái phiếu không đúng phương án được phê duyệt.
Kết luận, Thanh tra Chính phủ yêu cầu các tổ chức chấm dứt các hành vi vi phạm về phát hành trái phiếu doanh nghiệp và sử dụng nguồn vốn từ trái phiếu doanh nghiệp đã được phát hiện qua thanh tra, khẩn trương rà soát, khắc phục các tồn tại, khuyết điểm và hậu quả (nếu có) đã được nêu tại kết luận thanh tra.
Cùng với đó, trong lĩnh vực bất động sản, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Chủ tịch UBND các tỉnh chỉ đạo kiểm tra, xử lý vi phạm trong huy động vốn kinh doanh bất động sản/nhà ở của tổ chức, cá nhân có liên quan:
Cụ thể tại tỉnh Đồng Nai cần kiểm tra Dự án Khu đô thị Aqua City (Khu A2, A3) do Công ty TNHH thành phố AQUA làm chủ đầu tư; và Phân khu 1, Dự án Khu đô thị Dịch vụ thương mại cao cấp Cù Lao Phước Hưng do Công ty TNHH Phát triển Bất động sản An Khang làm chủ đầu tư.
Tại tỉnh Bình Thuận (nay là tỉnh Lâm Đồng) đề nghị kiểm tra Dự án Tổ hợp khu du lịch Thung Lũng Đại Dương (Dự án Nova World Phan Thiết) do Công ty TNHH Delta - Valley Bình Thuận làm chủ đầu tư; và Dự án Khu phức hợp du lịch sinh thái Mũi Yến do Công ty Cổ phần Mũi Yến làm chủ đầu tư.