Năm 2025 trở thành một trong những giai đoạn nhiều biến động nhất đối với nhóm doanh nghiệp xuất – nhập khẩu Việt Nam. Tác động mạnh mẽ khởi nguồn từ sự kiện “Liberation Day Tariffs” – chính sách thuế mới của Mỹ được ban hành đột ngột vào tháng 4/2025, vốn được giới quan sát ví von như “Ngày Giải phóng thuế quan”.
Đến ngày 7/8/2025, Mỹ chính thức triển khai mức thuế đối ứng 20% lên nhiều mặt hàng Việt Nam, khiến nửa cuối năm trở thành bài kiểm tra sức bền thực sự đối với khối doanh nghiệp xuất khẩu. Kết quả kinh doanh quý 3/2025 hé lộ mức độ “ngấm” thuế quan, phản ánh sự phân hóa rõ rệt giữa từng ngành và từng doanh nghiệp.
NGÀNH THỦY SẢN VƯỢT NGÀN CHÔNG GAI
Trong lĩnh vực thủy sản, bức tranh kết quả kinh doanh trải dài từ áp lực rõ rệt đến tăng trưởng mạnh. Công ty Cổ phần Tập đoàn Thuỷ sản Minh Phú (mã chứng khoán: MPC) – doanh nghiệp từng dựa nhiều vào thị trường Mỹ lại không thuyết minh bất kỳ khoản chi phí nào liên quan thuế đối ứng trong báo cáo quý 3.
Tuy nhiên, báo cáo lại ghi nhận doanh thu thuần của công ty này đã giảm khoảng 13% so với cùng kỳ. Dù vậy, lợi nhuận sau thuế của doanh nghiệp lại đạt 228 tỷ đồng, mức cao nhất trong 3 năm nhờ đẩy mạnh sản xuất và tiêu thụ các sản phẩm giá trị gia tăng, đồng thời hưởng lợi từ chênh lệch tỷ giá và giảm chi phí bán hàng.
Công ty Cổ phần Camimex (mã chứng khoán: CMM) cũng không phản ánh trực tiếp tác động thuế đối ứng. Nhờ thị trường duy trì ổn định, doanh nghiệp ghi nhận doanh thu tăng 42% và lợi nhuận tăng 36% so với cùng kỳ. Tuy nhiên, khi so sánh với quý trước, cả hai chỉ tiêu đều giảm, tương ứng 19% và 8%.
Trái ngược với hai đơn vị trên, Công ty Cổ phần Thực phẩm Sao Ta (mã chứng khoán: FMC) là trường hợp thể hiện rõ nhất tác động thuế quan. Doanh nghiệp ghi nhận tới 193 tỷ đồng chi phí thuế đối ứng chỉ trong riêng quý 3, khiến chi phí bán hàng tăng vọt 87% so với cùng kỳ 2024, lên đến 316 tỷ đồng.
Dù chịu sức ép lớn, hãng tôm có trụ sở tại Sóc Trăng vẫn báo lãi sau thuế 112 tỷ đồng, tăng 18% nhờ biên lợi nhuận gộp cải thiện và doanh thu tài chính tăng gần 5 lần, chủ yếu từ lãi tiền gửi, lãi cho vay và chênh lệch tỷ giá.
Bên cạnh đó, ngành cá tra trong quý 3 ghi nhận nhiều điểm sáng đáng chú ý. Công ty Cổ phần Nam Việt (mã chứng khoán: ANV) là doanh nghiệp bứt phá mạnh nhất khi doanh thu thuần tăng 49%, lần đầu vượt 2.000 tỷ đồng. Lợi nhuận sau thuế đạt 283 tỷ đồng, gấp 10 lần cùng kỳ. Dẫu vậy, mức này vẫn thấp hơn 15% so với đỉnh quý 2/2025 do chi phí bán hàng tăng mạnh. Tương tự nhiều doanh nghiệp khác, ANV không nêu cụ thể chi phí liên quan thuế đối ứng.
Trong khi đó, Vĩnh Hoàn (mã chứng khoán: VHC) – doanh nghiệp dẫn đầu về cá tra cho thấy tác động thuế khá rõ ràng trên hoạt động xuất khẩu. Lợi nhuận sau thuế tăng 34%, nhưng chủ yếu nhờ thu nhập tài chính (từ danh mục chứng khoán) và giảm chi phí tài chính do hoàn nhập dự phòng và giảm lỗ tỷ giá. Ở mảng cốt lõi, kim ngạch xuất khẩu cá tra sang Mỹ quý 3/2025 giảm gần 8%, chỉ còn 1.760 tỷ đồng. Chỉ duy nhất tháng 7, trước thời điểm áp thuế, sản lượng tăng mạnh 31%; sang tháng 8 và 9, mức giảm lần lượt 36% và 27%.
Trong báo cáo mới đây, Chứng khoán Agriseco (Agriseco Research) đánh giá triển vọng tăng trưởng của nhóm thủy sản vẫn sẽ phụ thuộc nhiều vào thị trường xuất khẩu chủ lực. Hiện nay, thị trường tiêu thụ thủy sản trong nước mới chiếm khoảng 1 tỷ USD, tương đương 10% giá trị xuất khẩu.
Theo đó, một số yếu tố có thể ảnh hưởng tới triển vọng ngành giai đoạn tới có thể kể tới như giá cước vận tải, giá thức ăn chăn nuôi hay diễn biến giá thành phẩm thủy sản làm nguyên liệu trong nước.
Trong bối cảnh mặt bằng lợi nhuận toàn ngành trong 9 tháng đầu 2025 phục hồi tích cực nhưng yếu tố đầu ra và nhu cầu quốc tế trong năm sau vẫn còn khó đoán, câu chuyện tìm kiếm thị trường và dịch chuyển đơn hàng sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì tăng trưởng của doanh nghiệp.
Ngoài ra, chi phí thức ăn chăn nuôi có thể đã tạo đáy và sẽ dần đi lên, trong khi giá thủy sản nguyên liệu trong nước tăng dần có thể ảnh hưởng đến lợi nhuận của nhóm doanh nghiệp chế biến – xuất khẩu. Theo đó, các doanh nghiệp có khả năng tự chủ con giống đầu vào sẽ có mức lợi nhuận ổn định hơn và an toàn hơn để đầu tư.
GỖ, DỆT MAY “NGẤM ĐÒN” THUẾ
Không chỉ dừng lại ở ngành thủy sản, lĩnh vực gỗ cũng bắt đầu xuất hiện dấu hiệu chịu sức ép từ thuế. Công ty Cổ phần Gỗ An Cường (mã chứng khoán: ACG) trong quý vừa qua gặp khó ở thị trường xuất khẩu khi doanh thu từ thị trường nước ngoài giảm 16%, chỉ đạt 140 tỷ đồng. Tuy vậy, nhờ thị trường nội địa phục hồi, tổng doanh thu vẫn tăng 13% lên 1.177 tỷ đồng.
Ngược lại, Công ty Cổ phần Phú Tài (mã chứng khoán: PTB) duy trì vai trò đầu tàu khi mảng xuất khẩu gỗ tăng trưởng mạnh, đưa tổng doanh thu lên 1.684 tỷ đồng, tăng 13%. Với việc kiểm soát tốt chi phí và hoạt động tài chính khởi sắc, lợi nhuận sau thuế tăng 71% lên 140 tỷ đồng.
Trong khi đó, Công ty Cổ phần Kỹ nghệ Gỗ Trường Thành (mã chứng khoán: TTF) dù chưa thể có lãi, nhưng mức lỗ sau thuế quý 3 chỉ còn 12 tỷ đồng, cải thiện mạnh so với mức lỗ 29 tỷ năm trước.
Doanh nghiệp cho hay, sự cải thiện chủ yếu đến từ việc thị trường bất động sản trong nước phục hồi, giúp các dự án đẩy nhanh tiến độ, trong khi các công ty con bắt đầu triển khai các đơn hàng đầu tiên tại thị trường Ấn Độ, Trung Đông.
Ở chiều tác động khác, ngành dệt may cũng cho thấy diễn biến phân hóa mạnh mẽ.
Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex, mã chứng khoán: VGT) là đơn vị hiếm hoi tận dụng tốt “khoảng trống vàng” trước khi chính sách thuế đối ứng có hiệu lực. Lãnh đạo doanh nghiệp cho hay, giai đoạn này, doanh nghiệp ghi nhận sự phục hồi mạnh mẽ về doanh thu và kim ngạch xuất khẩu khi các đơn vị thành viên tận dụng cơ hội đẩy nhanh sản xuất, giao hàng trước thời điểm các chính sách thuế quan và thuế đối ứng của Mỹ có hiệu lực. Điều này giúp công ty thu về hơn 5.055 tỷ đồng doanh thu thuần đạt, mức cao nhất từ trước đến nay. Lợi nhuận sau thuế tăng 56%, đạt 359 tỷ đồng, lập đỉnh 3 năm.
Tương tự, Công ty Cổ phần Đầu tư và Thương mại TNG (mã chứng khoán: TNG) cũng ghi nhận tăng trưởng khi doanh thu thuần tăng 12% lên 2.632 tỷ đồng, lợi nhuận sau thuế đạt 117 tỷ đồng, tăng 5%.
Cùng ngành nhưng số phận khác nhau, Công ty Cổ phần May Sông Hồng (mã chứng khoán: MSH) lại đi theo xu hướng trái chiều về doanh thu. Quý 3, doanh số đạt 1.647 tỷ đồng, giảm 6% so với cùng kỳ. Tuy nhiên, nhờ kiểm soát tốt giá vốn và chi phí tài chính, lợi nhuận vẫn tăng mạnh 54%, đạt 201 tỷ đồng.
Ngược lại Công ty Cổ phần Dệt may - Đầu tư - Thương mại Thành Công (mã chứng khoán: TCM) là doanh nghiệp chịu ảnh hưởng rõ nhất bởi chính sách thuế quan của Mỹ. Doanh thu quý 3 giảm 18% xuống 902 tỷ đồng. Giá vốn hàng bán giảm tương ứng kéo biên lãi gộp xuống đáy hai năm (14,7%). Lãi sau thuế chỉ đạt 64 tỷ đồng, giảm 21%.
Theo giải trình của doanh nghiệp, nguyên nhân khiến kết quả kinh doanh sụt giảm là do quý 3 vốn là “mùa trũng” của ngành dệt may khi nhu cầu tại các thị trường chính chững lại, trong khi nhiều khách hàng đã đẩy đơn hàng sang quý 2 để tránh thuế đối ứng. Như vậy, dù thị trường Mỹ chỉ chiếm khoảng 19% doanh thu của Dệt may Thành Công, chính sách thuế vẫn giống như một “cú đấm bồi”, gia tăng áp lực lên doanh nghiệp.
Nhìn chung, doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam đang dần cảm nhận sự ảnh hưởng rõ nét từ chính sách thuế mới của Mỹ. Thuế quan không chỉ tạo sức ép về chi phí, mà còn buộc doanh nghiệp phải tái cơ cấu thị trường, điều chỉnh chiến lược sản xuất và nâng cao khả năng chống chịu.
Trong bối cảnh khó khăn ngày càng lộ rõ, cơ hội lại trở nên phân hóa rõ rệt, chỉ những doanh nghiệp đủ chủ động, linh hoạt và có khả năng tận dụng giai đoạn chuyển tiếp mới có thể bứt phá.