Trao học bổng L'Oréal-UNESCO vì sự phát triển phụ nữ trong khoa học 2025

Học bổng "Vì sự phát triển phụ nữ trong khoa học cấp quốc gia" (L'Oréal - UNESCO For Women in Science Việt Nam) do Tập đoàn L'Oréal và UNESCO tổ chức. Chương trình dành cho các nhà nghiên cứu nữ trong lĩnh vực Khoa học đời sống và Khoa học vật liệu - hai lĩnh vực có khả năng ứng dụng cao, với trị giá học bổng lên đến 150 triệu đồng mỗi ứng viên.

Ba chủ nhân của học bổng năm 2025 được chọn lựa từ hơn 100 đề án khoa học chính là minh chứng rõ nét nhất cho tiêu chí khắt khe và tầm nhìn chiến lược của chương trình: Ưu tiên những nghiên cứu có tầm nhìn khoa học, có tính ứng dụng, tác động trực tiếp đến sự triển bền vững và ba nhà khoa học nữ vừa được vinh danh.

Người đầu tiên nhận học bổng là PGS. TS. Tô Thị Mai Hương, nhà nghiên cứu lĩnh vực Công nghệ Sinh học Nông nghiệp và Sinh lý Thực vật. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu đòi hỏi nông nghiệp phải thay đổi, biến đổi khí hậu đòi hỏi nông nghiệp phải thay đổi, bà Mai Hương theo đuổi hướng tiếp cận đột phá: Dùng công nghệ chỉnh sửa gen chính xác (prime editing) để tăng biểu hiện một số mã gen đặc biệt bằng cách chèn các trình tự tăng cường phiên mã ngắn (STEs).

Mục tiêu của bà là tối ưu phân bổ carbon trong cây lúa và giảm dịch tiết rễ. Điều này sẽ tác động tích cực tới hệ vi sinh vật vùng rễ, giúp cắt giảm phát thải mê-tan – loại khí nhà kính mạnh hình thành trong điều kiện kỵ khí ở ruộng lúa. Đây là bước tiến quan trọng để tạo ra giống lúa ưu tú: năng suất cao mà vẫn “nhẹ” khí nhà kính.

Trong khi đó, PGS. TS. Phạm Kim Ngọc được nhận học bổng bởi các công trình xuất sắc trong lĩnh vực linh kiện bán dẫn và vật liệu cấu trúc nano. Với trọng tâm phát triển vật liệu mới cho các thiết bị bộ nhớ tiên tiến, bà đã có những đóng góp quan trọng trong việc nâng cao kiến thức về điện toán mô phỏng não (neuromorphic computing) và khớp thần kinh nhân tạo.

Bà Kim Ngọc hiện tập trung vào việc khám phá kiến trúc Tính toán trong Bộ nhớ (In-Memory Computing - IMC) sử dụng trở nhớ (Memristor) cho mục đích giải quyết "nút thắt cổ chai" của các hệ thống máy tính truyền thống thông qua xử lý dữ liệu trực tiếp ngay trong bộ nhớ. Công trình này được đánh giá mang lại tiềm năng lớn trong việc tạo ra phần cứng AI tốc độ cao, tiết kiệm năng lượng và mô phỏng hoạt động của não bộ con người, mở đường cho các công nghệ trí tuệ nhân tạo bền vững.

Trong lĩnh vực khoa học vật liệu, bà Ngọc từng chủ trì nhiều dự án cấp quốc gia, sở hữu 4 bằng sáng chế và là tác giả của hơn 50 bài báo quốc tế, cũng như đào tạo nhiều thế hệ nhà khoa học vật liệu trẻ tại ĐHQG HCM.

TS. Lê Linh cũng được vinh danh vì có những nghiên cứu đổi mới công nghệ pin và hệ thống lưu trữ năng lượng tiên tiến, đóng góp quan trọng trong việc phát triển vật liệu mật độ năng lượng cao cho xe điện thế hệ mới. Nghiên cứu của bà tập trung vào thiết kế các chất điện giải lỏng đa chức năng tiên tiến cho pin Lithium-Lưu huỳnh (Li-S), nhằm mục đích giải quyết các vấn đề then chốt như hiện tượng dịch chuyển polysulfide và sự suy giảm lithium cho mục đích nâng cao tuổi thọ và dung lượng pin. Công trình được đánh giá có tiềm năng lớn trong việc thúc đẩy quá trình chuyển đổi toàn cầu sang giao thông bền vững bằng cách làm cho xe điện có giá thành hợp lý và hiệu quả hơn.

Bà Linh cũng có nhiều đóng góp trong lĩnh vực khoa học và kỹ thuật vật liệu, khi là thành viên chủ chốt trong các dự án thuộc Liên minh Battery500 của Bộ Năng lượng Mỹ (DOE). Bà cũng có các công bố trên những tạp chí danh tiếng, nổi bật với phong cách và phương pháp nghiên cứu kết hợp chặt chẽ giữa thực nghiệm và mô phỏng lý thuyết để giải quyết các thách thức điện hóa phức tạp.

Chia sẻ tại sự kiện, ông Wagih Ahmed, Tổng Giám đốc L’Oréal Vietnam cho hay: “Thế giới cần khoa học, và khoa học cần phụ nữ. Từ năm 2009 đến nay, L’Oreal Vietnam đã bền bỉ thực hiện sứ mệnh tôn vinh và hỗ trợ những nhà khoa học nữ tài năng trên khắp Việt Nam đang ngày đêm nghiên cứu nhằm giải quyết những thách thức lớn nhất của nhân loại qua chương trình học bổng cấp quốc gia và đề cử thành công 3 nhà khoa học nữ cho Giải thưởng Quốc tế danh giá. Chương trình này đã trở thành minh chứng sống động cho thấy khi phụ nữ được trao cơ hội và sự hỗ trợ, họ có thể đạt được những thành tựu phi thường và tạo ra những thay đổi tích cực cho xã hội. Họ là nguồn cảm hứng vô tận cho các thế hệ nhà khoa học trẻ tiếp tục theo đuổi con đường khoa học đầy thách thức nhưng cũng vô cùng vinh quang.”

Ông Jonathan Baker, Trưởng Đại diện UNESCO tại Việt Nam, khẳng định: “Trong hơn một thập kỷ qua tại Việt Nam, UNESCO và L’Oréal đã luôn đồng hành, dựa trên một niềm tin chung: khoa học là ngôn ngữ chung của nhân loại, là động lực quan trọng cho tiến bộ, và khoa học chỉ có thể phát huy tối đa tiềm năng khi phụ nữ được đại diện bình đẳng và trao quyền để dẫn dắt. Việc hỗ trợ phụ nữ trong khoa học không phải là một hành động mang tính biểu trưng —mà là khoản đầu tư cho tương lai chung của tất cả chúng ta.”

Lễ trao học bổng quốc gia là một phần trong Giải thưởng Khoa học danh giá Toàn cầu L’Oréal – UNESCO For Women in Science, được L’Oreal và UNESCO sáng lập từ năm 1989 đã vinh danh hơn 4,700 nhà khoa học trên khắp thế giới, trong đó có đến 7 nhà khoa học nữ tiếp tục nhận giải Nobel lãnh vực Khoa học sau khi nhận giải thưởng nhà khoa học nữ xuất sắc từ L’Oréal - UNESCO For Women in Science.

Tại Việt Nam, giải thưởng này bắt đầu từ năm 2009. Hàng năm, chương trình nhận đơn học bổng từ tháng 6 đến tháng 9. Hội đồng Khoa học độc lập L’Oréal - UNESCO For Women In Science tại Việt Nam sẽ lựa chọn ba nhà khoa học nữ xuất sắc để trao học bổng và tiếp tục đề cử vào Học bổng và Giải thưởng quốc tế. Đối tượng tham gia là các nhà khoa học nữ không quá 45 tuổi (tính đến ngày kết thúc đăng ký), có học vị tiến sĩ hoặc đang thực hiện nghiên cứu sau tiến sĩ.

Qua 16 năm bền bỉ trong hành trình trao quyền cho giới khoa học nữ, đã có 41 nhà khoa học nữ Việt Nam được vinh danh cùng hàng loạt công trình nghiên cứu vươn tầm quốc tế – đó là những dấu ấn khẳng định vị thế của Chương trình L’Oréal – UNESCO Vì sự phát triển phụ nữ trong khoa học (For Women in Science).