Nhiều năm nay, bức tranh giáo dục đại học Việt Nam biến động mạnh mẽ: không còn chỉ là sân chơi của các trường công lập truyền thống thay vào đó là một cuộc đua quy mô giữa các tập đoàn kinh tế lớn. Vingroup, FPT, Phenikaa, Nguyễn Hoàng, Sovico, Intracom… đều đã đầu tư hoặc thâu tóm, mở rộng năng lực đào tạo để phục vụ cho chuỗi giá trị doanh nghiệp và cả tham vọng “xuất khẩu nhân lực”.
VINUNI: ĐẦU TƯ KHỦNG, MỤC TIÊU ĐẠI HỌC ĐẲNG CẤP
VinUniversity (VinUni) được Vingroup khởi động từ năm 2018 và chính thức thành lập theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ vào tháng 3/2019, mang theo kỳ vọng xây dựng một trường đại học tinh hoa theo mô hình phi lợi nhuận và chuẩn quốc tế. Ngay từ khi hình thành, VinUni được định vị như “university of excellence”, hướng tới cạnh tranh với các trường hàng đầu châu Á.
Tầm nhìn của Vingroup khi phát triển VinUni không chỉ dừng lại ở việc kiến tạo một đại học đẳng cấp thế giới ngay tại Việt Nam, mà còn nhằm đào tạo nguồn nhân lực ưu tú cho các lĩnh vực trọng yếu trong hệ sinh thái tập đoàn như y tế, công nghệ, dịch vụ và kinh doanh, đồng thời tạo cú hích mạnh mẽ thúc đẩy chất lượng giáo dục đại học Việt Nam vươn lên tầm mới.
Để hiện thực hóa mục tiêu đó, Vingroup đã cam kết đầu tư khoảng 6.500 tỷ đồng trong giai đoạn đầu, mức lớn nhất trong số các trường đại học tư thục hiện nay. Nguồn lực tài chính này được sử dụng để xây dựng khuôn viên rộng 23 ha tại Đại đô thị Vinhomes Ocean Park (Hà Nội), triển khai hệ thống giảng đường, trung tâm mô phỏng, phòng thí nghiệm nghiên cứu, thư viện hiện đại và ký túc xá tiêu chuẩn quốc tế.
Hiện VinUni vận hành ba trường đào tạo gồm College of Business & Management, College of Engineering & Computer Science và College of Health Sciences, tất cả đều được xây dựng theo mô hình đại học nghiên cứu quốc tế với chương trình, hệ thống đánh giá và chuẩn đầu ra tiệm cận chuẩn toàn cầu. Toàn bộ chương trình được giảng dạy bằng tiếng Anh, giúp chuẩn hóa kỹ năng và tạo lợi thế hội nhập cho sinh viên. Tỷ lệ sinh viên nhận học bổng toàn phần hoặc bán phần từ quỹ tài trợ Vingroup ở mức cao, qua đó thu hút được những thí sinh xuất sắc từ khắp cả nước.
Nhờ sự kết nối trực tiếp với nền tảng khoa học – công nghệ của Vingroup như VinBigData, VinAI hay Vinmec, sinh viên VinUni có cơ hội tham gia các dự án thực tế ngay từ năm nhất, điều rất hiếm trường đại học trong nước có thể đáp ứng.
Dù còn rất trẻ, VinUni đã tạo được dấu ấn rõ rệt trong hệ thống giáo dục Việt Nam. Năng lực tuyển sinh chọn lọc, chất lượng sinh viên cao, hiệu quả nghiên cứu khoa học được công nhận rộng rãi, cùng các chương trình đào tạo đạt chuẩn quốc tế đã giúp trường nhanh chóng khẳng định vị thế.
FPT PHÁT TRIỂN VƯỢT BẬC PHỤC VỤ CÔNG NGHỆ
Đại học FPT là một trong những mô hình thành công nhất tại Việt Nam về việc doanh nghiệp trực tiếp đầu tư và vận hành trường đại học phục vụ chiến lược phát triển nhân lực dài hạn. Được thành lập năm 2006 và do Tập đoàn FPT đầu tư 100% vốn, trường ngay từ đầu đã được định hướng trở thành cơ sở đào tạo mũi nhọn về công nghệ thông tin, kỹ thuật, kinh tế quản trị và các ngành nghề phục vụ trực tiếp cho lĩnh vực công nghệ.
Khác với các trường tư thục thuần giáo dục, Đại học FPT mang triết lý “của doanh nghiệp – phục vụ doanh nghiệp”, tức đào tạo nhân lực theo đúng nhu cầu phát triển của tập đoàn mẹ và thị trường công nghệ toàn cầu.
Sau gần hai thập kỷ hoạt động, FPT University đã mở rộng thành hệ thống đa campus lớn nhất trong khối đại học tư nhân tại Việt Nam, với cơ sở tại Hà Nội, Đà Nẵng, Quy Nhơn, TP.HCM và Cần Thơ. Việc phát triển mạng lưới này giúp trường đáp ứng nhu cầu tuyển sinh tăng mạnh hằng năm và tiếp cận nguồn thí sinh rộng khắp cả nước. Chỉ tiêu tuyển sinh năm 2025 đạt 13.677 sinh viên con số thể hiện rõ quy mô đào tạo vượt trội so với các trường ngoài công lập khác, đồng thời phản ánh tham vọng trở thành trung tâm cung ứng nhân lực công nghệ lớn nhất Việt Nam.
Mô hình gắn kết giữa đào tạo và doanh nghiệp là điểm tạo nên khác biệt nổi bật của Đại học FPT. Sinh viên được học tập theo chương trình gắn với thực tiễn, tham gia kỳ thực tập doanh nghiệp dài hạn (On-the-job Training – OJT) tại các công ty thành viên của FPT hoặc đối tác toàn cầu, từ đó rút ngắn thời gian làm quen môi trường thực tế và nâng cao khả năng thích ứng.
Hiệu quả hoạt động của FPT University được phản ánh rõ rệt ở tỷ lệ sinh viên có việc làm cao ngay sau khi tốt nghiệp. Nhiều sinh viên được tuyển dụng trực tiếp vào các công ty của FPT như FPT Software, FPT IS, FPT Retail, FPT Telecom hoặc các đối tác nước ngoài của tập đoàn.
PHENIKAA UNIVERSITY: TỪ DOANH NGHIỆP KHOA HỌC TỚI ĐẠI HỌC ĐỔI MỚI SÁNG TẠO
Đại học Phenikaa là một trong những trường đại học tư thục nổi lên nhanh nhất trong thập niên qua, gắn liền với hệ sinh thái khoa học - công nghệ của Tập đoàn Phenikaa. Tiền thân là Trường Đại học Thành Tây, cơ sở này được Tập đoàn Phenikaa mua lại và tái cấu trúc toàn diện từ năm 2017–2018. Chỉ trong vài năm, nhà trường chuyển đổi sang mô hình đại học định hướng nghiên cứu, được đổi tên thành Phenikaa University vào năm 2020, với mục tiêu trở thành đại học đổi mới sáng tạo hàng đầu khu vực.
Trên nền tảng của doanh nghiệp mạnh về công nghệ – vật liệu và R&D, Phenikaa đầu tư lớn vào hạ tầng: khuôn viên rộng khoảng 13 ha tại Hà Đông, tích hợp hệ thống hơn 50 phòng thí nghiệm, trung tâm nghiên cứu chuyên sâu về trí tuệ nhân tạo, robot, công nghệ nano, khoa học vật liệu… Đây cũng là điểm khác biệt so với nhiều trường tư thục truyền thống khi Phenikaa xây dựng mô hình “research-driven university” đại học được dẫn dắt bởi nghiên cứu.
Với định hướng rõ ràng về công nghệ, đổi mới sáng tạo và hội nhập quốc tế, Phenikaa đang dần định hình vị thế là trường đại học tư nhân cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao, gắn với mục tiêu dài hạn của tập đoàn mẹ trong chiến lược phát triển công nghệ mang thương hiệu Việt.
TẬP ĐOÀN DỊCH VỤ HÀNG KHÔNG ĐẶT CƯỢC VÀO ĐẠI HỌC ỨNG DỤNG
Sovico Group, với hệ sinh thái trải dài từ tài chính - ngân hàng (HDBank), hàng không (Vietjet Air) đến du lịch, logistics, là một trong những tập đoàn tư nhân sớm nhìn thấy vai trò chiến lược của việc tự xây dựng nguồn nhân lực thông qua hệ thống giáo dục đại học. Khác với mô hình đầu tư “xây mới” của một số tập đoàn lớn, Sovico chọn cách mua lại, tái cấu trúc và chuyển đổi các trường hiện hữu sang mô hình đại học ứng dụng theo chuẩn doanh nghiệp.
Đại học Hòa Bình (Hà Nội) là thương vụ tiêu biểu. Trường được Sovico tiếp quản và định hướng từ khoảng năm 2015, chuyển sang mô hình đào tạo gắn với nhu cầu thực tiễn, chú trọng các ngành dịch vụ, kinh doanh, truyền thông, công nghệ thông tin và đặc biệt là các lĩnh vực liên quan đến hàng không.
Bên cạnh đó, Đại học Thái Bình Dương (Khánh Hòa) chính thức thuộc Sovico từ năm 2023, mở rộng “bản đồ giáo dục” của tập đoàn vào khu vực Nam Trung Bộ. Sau khi về Sovico, trường được tái cấu trúc về chương trình, nâng cấp cơ sở vật chất và định hướng mạnh vào đào tạo du lịch, quản trị khách sạn, logistics, thương mại những ngành trực tiếp phục vụ hệ sinh thái dịch vụ và du lịch của Sovico tại Khánh Hòa và khu vực duyên hải miền Trung.
Không chạy theo mô hình “đại học nghiên cứu”, Sovico tập trung vào đại học ứng dụng, hướng đến thị trường lao động và nhu cầu tuyển dụng của tập đoàn mẹ. Đây là chiến lược “ngắn vòng đời”, giúp Sovico vừa giải quyết được bài toán nhân lực cho các doanh nghiệp dịch vụ hàng không, vừa xây dựng thương hiệu giáo dục tư thục theo hướng thực tiễn, linh hoạt.
Với hai trường đại học vận hành theo mô hình doanh nghiệp, Sovico đang ngày càng củng cố mục tiêu xây dựng chuỗi đào tạo - việc làm khép kín, phục vụ trực tiếp sự phát triển của Vietjet, HDBank và hệ sinh thái dịch vụ, logistics giàu tiềm năng của tập đoàn.
HSU VÀ HIU “ĐẦU TÀU” MẢNG GIÁO DỤC ĐẠI HỌC PHÍA NAM
Đại học Hoa Sen (HSU), vốn là một trong những trường đại học tư thục có lịch sử lâu đời và thương hiệu mạnh tại TP.HCM, chính thức trở thành thành viên của Nguyễn Hoàng Group (NHG) vào cuối năm 2018. Thương vụ này đánh dấu quá trình NHG mở rộng mạnh mẽ từ mô hình K–12 lên giáo dục đại học và sau đại học, hoàn thiện chiến lược xây dựng hệ sinh thái giáo dục tư thục từ mầm non đến tiến sĩ.
Sau khi thuộc về NHG, Hoa Sen được tái cấu trúc theo định hướng “đại học quốc tế, ứng dụng, sáng tạo”. Trường tiếp tục giữ thế mạnh đào tạo đa ngành gồm: kinh tế quản trị, thiết kế, nghệ thuật, công nghệ thông tin, du lịch, nhà hàng, khách sạn, truyền thông… Nhiều chương trình có chuẩn kiểm định quốc tế như AUN-QA hoặc được xây dựng theo khung chương trình của các tổ chức nghề nghiệp quốc tế.
Nếu Hoa Sen là thương vụ “mua để mở rộng” thì Đại học Quốc tế Hồng Bàng (HIU) lại là biểu tượng của chiến lược đầu tư trực tiếp và nâng tầm đại học tư thục của Nguyễn Hoàng Group. Trường gia nhập NHG từ năm 2015 và được Tập đoàn tái cấu trúc toàn diện, từ cơ sở vật chất, thương hiệu, ngành đào tạo cho tới đội ngũ giảng viên.
Ngay sau khi về NHG, HIU được đầu tư xây dựng tòa tháp Đại học Quốc tế Hồng Bàng tại TP.HCM, công trình đại học cao tầng được xem là điểm nhấn kiến trúc giáo dục trong khu vực. Trường được định hướng trở thành đại học quốc tế đa ngành, nhưng nổi bật nhất là các nhóm ngành khoa học sức khỏe, gồm: y khoa, dược, răng – hàm – mặt, điều dưỡng, kỹ thuật y sinh… điều giúp HIU nhanh chóng trở thành một trong số ít trường tư thục đào tạo mạnh về y dược.
Nhìn tổng thể, mảng giáo dục đại học đang trở thành sân chơi chiến lược mới của các tập đoàn tư nhân Việt Nam. Mỗi “ông lớn” chọn một hướng đi khác nhau nhưng đều gặp nhau ở một điểm: trường đại học không chỉ để đào tạo, mà còn là cấu phần quan trọng trong hệ sinh thái kinh doanh của họ.
Vingroup xây VinUni theo mô hình đại học tinh hoa để tạo ra nhân lực chất lượng cao cho công nghệ, y tế, dịch vụ đẳng cấp quốc tế. FPT dùng Đại học FPT như “trạm trung chuyển” nhân tài cho ngành công nghệ, đồng thời củng cố vị thế nhà xuất khẩu nhân lực số ra thế giới. Phenikaa biến trường đại học thành trung tâm R&D, nối trực tiếp phòng thí nghiệm với dây chuyền sản xuất, tạo đòn bẩy đổi mới sáng tạo. Sovico chọn mô hình đại học ứng dụng để đào tạo nhân lực cho hàng không, dịch vụ, tài chính, giải bài toán nhân sự cho Vietjet và hệ sinh thái logistics, du lịch hiệu quả hơn. Còn Nguyễn Hoàng Group xây bộ đôi HSU – HIU nhằm mở rộng ảnh hưởng tại phía Nam, đồng thời tạo trục đào tạo mạnh từ kinh tế truyền thông đến y dược, sức khỏe.
Cuộc đua này đang thay đổi cấu trúc giáo dục đại học Việt Nam: từ mô hình “đơn lẻ, manh mún” sang mô hình đại học doanh nghiệp với nguồn vốn mạnh, quản trị chuyên nghiệp và tham vọng lớn. Cạnh tranh giữa các tập đoàn giúp thị trường giáo dục đại học trở nên năng động hơn, tạo ra nhiều mô hình đào tạo mới, chuẩn quốc tế, cơ sở vật chất hiện đại và gắn kết chặt hơn với nhu cầu nhân lực thật của nền kinh tế. Và ở tầm dài hạn, sự bứt tốc này đang định hình thế hệ đại học tư thục Việt Nam “phiên bản 2.0” lớn hơn, chuyên sâu hơn và có khả năng cạnh tranh.
