Từ đầu năm đến nay, Liên Bộ Công Thương - Tài chính đã thực hiện 7 kỳ điều hành giá xăng, dầu. Trong đó, có 4 kỳ giá các mặt hàng xăng không thay đổi, 1 kỳ giá xăng dầu được điều chỉnh giảm và 1 kỳ giá xăng dầu tăng đồng loạt.
PGS Bùi Xuân Hồi, Bộ môn Kinh tế Năng lượng, Trường Đại học Bách khoa Hà Nội cho rằng, vai trò của Nhà nước đã được thể hiện trong kiểm sát giá cả ổn định kinh tế vĩ mô, ngay cả khi điều này có thể gây ra áp lực lớn đến kỳ điều chỉnh tiếp theo nếu như giá xăng, dầu trên thị trường quốc tế có xu hướng điều chỉnh tăng.
Việc công bố giá cơ sở một cách minh bạch cũng là điều cần phải làm để tránh sốc về mặt tâm lý cho người tiêu dùng khi điều chỉnh giá xăng dầu.
Tuy nhiên theo phân tích của PGS Bùi Xuân Hồi, sự khác biệt của thị trường xăng dầu quý I/2018 là thời điểm thị trường xăng dầu chính thức xóa sổ kinh doanh xăng khoáng RON92 và chuyển hoàn toàn sang kinh doanh xăng sinh học E5RON92.
“Có thể xem đây là giai đoạn thử nghiệm, thị trường xăng dầu cần nhiều hơn các thông tin và phản ứng của người tiêu dùng qua việc điều chỉnh cơ cấu tiêu dùng giữa xăng RON95 và xăng E5RON92, từ đó có những điều chỉnh về cơ chế chính sách cho phù hợp với mục tiêu thay thế và các các mục tiêu khác về điều hành giá xăng dầu của Chính phủ”.
PGS Bùi Xuân Hồi nhận thấy, trên thực tế, dường như quá trình điều hành trực tiếp thị trường xăng dầu làm chưa được tốt. Rõ ràng khi xóa sổ xăng RON92 và thay thế bằng toàn bộ xăng E5RON92, đầu tiên cần phải điều chỉnh cơ chế điều hành để đạt được mục tiêu của việc thay thế 2 mặt hàng này. Nhưng việc điều chỉnh cơ chế chưa thực hiện nên đến thời điểm này các Thông tư, Nghị định liên quan đến điều hành giá xăng dầu vẫn được giữ nguyên.
Cho nên không ngạc nhiên khi chỉ trong một thời gian ngắn chuyển sang kinh doanh xăng E5RON92, đã có những ý kiến đề xuất cho bán lại xăng khoáng RON92. Điều này đặt ra câu hỏi về mức độ chấp nhận xăng E5RON92 và các hiệu ứng, trong đó có hiệu ứng giá nhằm khuyến khích tiêu dùng loại xăng này để đảm bảo kế hoạch thay thế thành công.
Tại cuộc họp tổ điều hành giá giữa Liên Bộ Công Thương và Tài chính tháng 3, vừa qua, hai Bộ này đã thống nhất về cách quản lý điều hành một số mặt hàng thiết yếu là xăng dầu và điện.. nhằm tránh những tác động lớn lên CPI 2018... về nguyên tắc giá xăng dầu phải tuân thủ nguyên tắc thị trường.
Trước những giả thiết rằng, nếu giá xăng dầu trên thế giới tăng cao đột biến, Liên Bộ sẽ phải làm thế nào để chống sốc cho thị trường, nhất là khi Quỹ Bình ổn hạn còn hạn chế…, PGS Bùi Xuân Hồi cho rằng, nguyên tắc thị trường phải được hiểu cho đúng là giá xăng dầu ở Việt Nam phản ánh đầy đủ những biến động của giá trên thị trường dầu mỏ quốc tế.
“Nếu nhìn vào các thành phần để xây dựng giá cơ sở, rõ ràng giá quốc tế chỉ là một yếu tố, còn lại là các yếu tố khác về thuế, phí, quỹ bình ổn, lợi nhuận định mức mà những yếu tố này lại do Nhà nước điều tiết. Như vậy câu chuyện chống sốc cho thị trường không chỉ dựa vào dòng tiền vào và dòng ra của quỹ bình ổn”, ông Hồi chỉ rõ.
Do đó, để chống sốc cho thị trường, đồng thời vẫn phản ánh được biến động của giá cả quốc tế, PGS Bùi Xuân Hồi đề xuất Chính phủ cần xem xét rút ngắn thời gian của kỳ điều chỉnh. Bởi theo một logic rất đơn giản, khi giá tăng liên tục, nếu kỳ điều chỉnh lại dài thì mức điều chỉnh chắc chắn sẽ lớn và gây sốc cho thị trường.
Theo Xuân Quỳnh/Vov
