Gần đây, OpenAI đã công bố một bước tiến quan trọng, các ứng dụng giờ đây có thể hoạt động trực tiếp bên trong ChatGPT. Điều này cho phép người dùng thực hiện nhiều tác vụ như đặt vé du lịch, tạo danh sách nhạc hay chỉnh sửa thiết kế mà không cần rời khỏi một không gian duy nhất, không phải liên tục chuyển đổi giữa các ứng dụng riêng lẻ như trước.
Thay đổi này nhanh chóng được xem là dấu hiệu cho một hướng đi mới, một nền tảng ứng dụng xoay quanh trí tuệ nhân tạo, nơi ChatGPT trở thành trung tâm trải nghiệm và mô hình cửa hàng ứng dụng truyền thống như App Store của Apple đứng trước nguy cơ bị thay thế.
Tuy nhiên, dù OpenAI đang mở ra một lối đi đầy tham vọng, Apple vẫn sở hữu những lợi thế không thể xem nhẹ. Siri có thể chưa theo kịp kỳ vọng nhưng tầm nhìn dài hạn của Apple về một trải nghiệm di động được hỗ trợ bởi AI vẫn có khả năng giữ vững vị thế của hãng trong kỷ nguyên mới.
Nếu đi đúng hướng, Apple không chỉ giữ được vị trí dẫn đầu trong lĩnh vực ứng dụng mà còn có thể định hình lại cách con người tương tác với điện thoại trong thời đại AI.
CUỘC ĐUA TÁI ĐỊNH NGHĨA TRẢI NGHIỆM SỐ
Cách sắp xếp những biểu tượng nhỏ trên màn hình chính iPhone từng là giải pháp tiện lợi để truy cập thông tin và dịch vụ trực tuyến. Tuy nhiên, hình thức này dần trở thành một phép ẩn dụ lỗi thời cho cách tiếp cận công nghệ của quá khứ. Các ứng dụng vốn được phát triển theo mô hình giao diện máy tính để bàn thu nhỏ đang dần đánh mất vị trí trung tâm trong cách con người tương tác với thế giới số.
Hiện tại, xu hướng sử dụng AI để tìm kiếm và xử lý thông tin đang ngày càng phổ biến. Chỉ với một câu hỏi dành cho trợ lý AI, người dùng có thể thay thế việc gõ tìm kiếm trên Google hay mở các ứng dụng chuyên biệt như Yelp.
Việc nói với loa thông minh hoặc tai nghe để phát nhạc, hỏi thông tin phim ảnh, đánh giá dịch vụ hay tóm tắt nội dung chương trình truyền hình đang trở thành lựa chọn quen thuộc. Nhờ được huấn luyện trên kho dữ liệu khổng lồ từ Internet và nhiều nguồn khác, AI có thể nhanh chóng hiểu và phản hồi theo đúng nhu cầu.
Quy trình này thường nhanh và hiệu quả hơn việc lần tìm qua hàng loạt kết quả tìm kiếm hoặc phải mở đúng ứng dụng trong số hàng chục biểu tượng, sau đó tương tác với một giao diện có thể xa lạ. Chính Google đã sớm nhận ra điều này khi từng bước tích hợp câu trả lời trực tiếp vào trang kết quả, nhằm rút ngắn khoảng cách giữa câu hỏi và thông tin cần thiết.
Hệ thống ứng dụng tích hợp trong ChatGPT được tạo ra nhằm giải quyết những bất tiện đó nhưng trải nghiệm vẫn chưa thực sự liền mạch. Để kích hoạt một ứng dụng, người dùng phải tương tác thông qua hội thoại, đôi khi cần gọi tên ứng dụng chính xác hoặc chọn nút dùng ứng dụng để trả lời.
Sau đó là bước nhập đúng câu hỏi, một thao tác không hề dễ với người dùng mới. Nếu thực hiện không chính xác, theo thử nghiệm của Bloomberg, kết quả đôi khi chỉ là một màn hình tải không hồi đáp.
Vì vậy, câu hỏi đặt ra là “Đây có thực sự là tương lai của ứng dụng, hay chỉ là bước chuyển tiếp trong lúc chờ đợi một nền tảng toàn diện hơn? Khi một hệ thống tích hợp sâu vào iPhone xuất hiện, người dùng sẽ tiếp tục gắn bó với ChatGPT hay quay lại với Siri?”. Câu trả lời chưa rõ ràng, nhưng chắc chắn không thể loại Apple ra khỏi cuộc đua, cho dù Siri hiện vẫn chưa đạt được kỳ vọng về khả năng thông minh.
Apple có thể chậm chân trong cải tiến Siri, nhưng họ nắm trong tay một lợi thế khổng lồ là hệ sinh thái toàn diện, từ phần cứng đến phần mềm cùng hơn 1,5 tỷ người dùng iPhone trên toàn cầu. Người dùng đã quen với cách tìm và sử dụng ứng dụng thông qua App Store, thói quen sử dụng lâu dài luôn đóng vai trò quyết định trong hành vi tiêu dùng.
Ngược lại, hệ thống ứng dụng của ChatGPT vẫn còn khá nhiều rào cản, đặc biệt là trong khâu thiết lập ban đầu. Việc cài đặt từng ứng dụng riêng lẻ, cấp quyền, đăng nhập và xác thực hai bước dễ khiến nhiều người nản lòng.
Tuy vậy, sau khi vượt qua những bước đầu tiên, trải nghiệm trở nên mượt mà hơn. Chẳng hạn, danh sách nhạc được tạo qua AI có thể mở trực tiếp trong Spotify chỉ với một lần chạm.
Điều này cũng không khác nhiều so với những gì Apple đã hứa hẹn. Người dùng có thể điều khiển ứng dụng bằng lời nói hoặc tin nhắn gửi cho Siri mà không cần thao tác phức tạp. Nếu Apple hiện thực hóa được tầm nhìn đó, lợi thế về sự quen thuộc và độ tin cậy của hệ sinh thái sẽ là yếu tố quyết định trong cuộc cạnh tranh này.
Thêm một điểm cần lưu ý, mô hình ứng dụng của OpenAI hiện chỉ cho phép tương tác với một ứng dụng tại một thời điểm. Điều này gây hạn chế khi cần thực hiện các tác vụ so sánh như đối chiếu giá phòng khách sạn giữa nhiều nền tảng khác nhau.
Hơn nữa, việc tích hợp ứng dụng vào ChatGPT khiến nhiều yếu tố đặc trưng như thiết kế, thương hiệu hay cá tính riêng biệt của từng ứng dụng bị mờ nhạt. Với một số người, điều này có thể là ưu điểm, nhất là nếu họ không thích giao diện phức tạp nhưng với nhiều người khác, đó là sự đánh mất trải nghiệm quen thuộc.
Công nghệ AI tích hợp vào ứng dụng mang lại tiềm năng lớn, nhưng để người dùng hoàn toàn chuyển sang một nền tảng mới, trải nghiệm đó cần mang lại giá trị rõ ràng hơn, thay vì chỉ dừng lại ở cảm giác thật thú vị khi biết có thể làm được điều này.
APPLE ÂM THẦM “DỆT” AI VÀO IPHONE
Tại Hội nghị Nhà phát triển toàn cầu 2024, Apple đã giới thiệu một bước tiến quan trọng trong cách ứng dụng vận hành trên hệ sinh thái mới của hãng. Đây không chỉ là một màn trình diễn công nghệ, mà là tuyên bố rõ ràng về tầm nhìn đưa AI vào trải nghiệm hằng ngày theo cách tinh tế, sâu rộng nhưng không phô trương.
Trọng tâm của thay đổi nằm ở khả năng giúp các nhà phát triển tích hợp AI vào ứng dụng mà không cần can thiệp sâu vào mã nguồn. Những tính năng như kiểm tra chính tả, ngữ pháp, viết lại văn bản giờ đây có thể tự động được áp dụng trong các ứng dụng mà người dùng đã quen thuộc. Ví dụ, ứng dụng ghi chú có thể gợi ý chỉnh sửa nội dung hay một ứng dụng đã sử dụng SiriKit từ trước có thể để người dùng thực hiện tác vụ bằng giọng nói mà không cần mở thủ công.
Ngay khi Siri phiên bản mới được phát hành, những ứng dụng tích hợp SiriKit sẽ được nâng cấp để tận dụng khả năng AI. Ở giai đoạn đầu, Apple tập trung vào một số nhóm ứng dụng thiết yếu như ghi chú, truyền thông, tin nhắn, thanh toán, gọi món, đặt chỗ nhà hàng, gọi điện VoIP và các ứng dụng thể thao. Trong các nhóm này, Siri có thể nhận lệnh cụ thể từ người dùng, ví dụ như hiển thị ghi chú thuyết trình và ứng dụng sẽ tự hiểu ngữ cảnh để phản hồi chính xác.
Không dừng lại ở đó, Siri còn có thể nhận diện văn bản hiển thị trên màn hình thông qua hệ thống văn bản tiêu chuẩn của Apple. Điều này giúp việc tương tác trở nên tự nhiên hơn mà không cần nhớ đúng câu lệnh. Nếu trên màn hình hiện nhắc nhở sinh nhật, người dùng chỉ cần nói “FaceTime ông ngoại” và Siri sẽ thực hiện ngay.
Bên cạnh đó, Apple cũng mở rộng khung Intents, công cụ để định nghĩa các hành động trong ứng dụng, nhằm hỗ trợ Apple Intelligence. Nhờ vậy, các ứng dụng như sách, trình duyệt, máy ảnh, thư, ảnh, bảng tính, trình chiếu, quản lý tài liệu hay xử lý văn bản đều có thể trở nên thông minh hơn. Apple cung cấp sẵn những ý định đã được huấn luyện và kiểm thử kỹ lưỡng, giúp các nhà phát triển tích hợp nhanh mà không cần bắt đầu từ con số không.
Việc này mở ra nhiều khả năng mới. Người dùng có thể điều khiển ứng dụng chỉnh sửa ảnh như Darkroom chỉ bằng một câu lệnh đơn giản, nhận gợi ý thông minh từ Siri về các thao tác có thể thực hiện trong ứng dụng.
Từ iOS 16, khung App Intents đã được sử dụng rộng rãi, không chỉ với Siri mà còn tích hợp với Spotlight, widget, nút Action, tìm kiếm hình ảnh và nhiều tính năng khác. Đây là dấu hiệu cho thấy Apple đang đưa AI thẩm thấu vào mọi tầng lớp trong hệ sinh thái chứ không chỉ gói gọn trong một giao diện hội thoại.
Khác với cách tiếp cận của OpenAI, Apple sở hữu lợi thế hiếm có khi kiểm soát toàn bộ hệ điều hành, phần cứng và cả nền tảng phân phối ứng dụng là App Store. Hệ thống này không chỉ giúp người dùng tìm và cài ứng dụng mà còn cung cấp đầy đủ công cụ, API và framework cho nhà phát triển.
Apple không muốn biến Siri thành một chatbot đơn thuần, mà là một công cụ thông minh, cá nhân hóa và an toàn để kết nối con người với ứng dụng trong hệ sinh thái của chính họ.
Trong khi đó, nền tảng ứng dụng của OpenAI vẫn đang trong giai đoạn hoàn thiện. Các ứng dụng không thể hoạt động ngay lập tức mà cần nhà phát triển đồng ý tích hợp công nghệ mới có tên Model Context Protocol (MCP), cho phép AI giao tiếp với hệ thống bên ngoài.
Tính đến hiện tại, chỉ một số ứng dụng như Booking.com, Spotify, Canva, Figma hay Coursera được hỗ trợ. Tốc độ triển khai MCP vẫn còn khá chậm, điều này tạo ra khoảng trống để Apple tăng tốc.
Không dừng lại ở phần mềm, OpenAI còn đang hợp tác với Jony Ive, cựu trưởng thiết kế của Apple, để phát triển một thiết bị AI mới mang tính cá nhân với mục tiêu khiến AI trở thành một phần trong cuộc sống hằng ngày. Tuy nhiên, cho đến nay, chưa có sản phẩm nào thực sự vượt qua được vai trò trung tâm của điện thoại thông minh.
Hơn nữa, ý tưởng về một thiết bị AI luôn bật cũng gặp phải rào cản lớn về quyền riêng tư và chuẩn mực xã hội. Những phản ứng tiêu cực đã xuất hiện từ chiến dịch quảng cáo của một hãng AI ở New York cho đến phản ứng của cộng đồng người hâm mộ trước việc thần tượng hợp tác với công nghệ AI. Tất cả cho thấy xã hội vẫn còn dè dặt với những thiết bị luôn lắng nghe.
Ở thời điểm hiện tại, mô hình của OpenAI vẫn dựa vào việc dùng ứng dụng của họ để điều khiển các ứng dụng khác. Nhưng nếu Apple có thể hoàn thiện Siri theo hướng trở thành cầu nối trực tiếp và liền mạch giữa người dùng với các ứng dụng quen thuộc trên iPhone thì mô hình trung gian mà ChatGPT đang xây dựng có thể sớm mất đi lợi thế cạnh tranh.
