Mặc dù hệ thống ngân hàng Việt Nam được đánh giá cao trong khu vực bởi tốc độ số hoá, tuy nhiên, ngân hàng thuần số lại khá hiếm hoi. Để có cái nhìn rõ hơn về triển vọng phát triển ngân hàng thuần số tại Việt Nam, Thương gia đã có buổi trao đổi với ông David Jimenez Maireles, Phó Tổng giám đốc TNEX.
Theo ông, việc phát triển ngân hàng thuần số đang có những thuận lợi gì?
Ngân hàng thuần số có nhiều lợi ích so với các ngân hàng truyền thống nhưng công nghệ cũ, thiếu năng lực kỹ thuật số. Đây cũng là một số hạn chế lớn nhất mà các ngân hàng phải đối mặt khi giải quyết quá trình chuyển số.
Ngân hàng kỹ thuật số rất hiệu quả, có thể mở rộng quy mô rất nhanh mà không cần đầu tư nhiều tiền hoặc thuê hàng nghìn nhân viên. Sử dụng công nghệ hoàn toàn mới giúp các ngân hàng hợp lý hóa hoạt động và phân phối, cho phép ngân hàng có được khách hàng với một phần nhỏ chi phí so với các ngân hàng truyền thống.
Mặt khác, ngân hàng số cũng có những thách thức như cần phải xây dựng từ đầu danh mục sản phẩm của mình, giành được sự tin tưởng của khách hàng, chứng minh rằng họ có thể quản lý rủi ro và quan trọng nhất là có thể đạt được lợi nhuận.
Một báo cáo gần đây có chỉ ra rằng, có hơn 250 ngân hàng kỹ thuật số trên khắp thế giới, 50 ngân hàng có trụ sở tại Châu Á Thái Bình Dương (APAC), nhưng chỉ có 13 ngân hàng có lợi nhuận, 10 trong số đó ở APAC. Với hơn 50% dân số Việt Nam không có tài khoản ngân hàng và nhiều người khác không sử dụng các sản phẩm dịch vụ ngân hàng nào, ngân hàng số có cơ hội rất lớn để gia nhập tài chính sâu hơn và khai thác một thị trường đại dương xanh.
Theo ông, xu hướng các công ty công nghệ (Fintech) hợp tác với nhau có ảnh hưởng gì đến hoạt động của các ngân hàng truyền thống không? Có xung đột với việc chuyển đổi số của các ngân hàng không?
Thời gian qua, sự phát triển của công nghệ theo cấp số nhân. Một số ứng dụng như đám mây, API, trí tuệ nhân tạo đã thúc đẩy sự ra đời của các công ty Fintech mới trong 10 năm qua. Việt Nam cũng không phải là ngoại lệ và tính đến tháng 6 năm 2022, cả nước có gần 200 công ty FinTech đang hoạt động.
Một trong những điểm khác biệt chính giữa ngân hàng và Fintech là số lượng sản phẩm và dịch vụ mà họ cung cấp. Trong khi các ngân hàng có xu hướng cung cấp mọi sản phẩm ngân hàng cho hầu hết mọi đối tượng khách hàng (bán lẻ, doanh nghiệp nhỏ và các tập đoàn lớn), các công ty khởi nghiệp Fintech thường chỉ tập trung vào một sản phẩm nhưng cung cấp trải nghiệm khách hàng tốt nhất, với chi phí thấp hơn và công nghệ mới nhất.
Mặc dù, các ngân hàng có cơ hội lớn để đẩy nhanh các chương trình chuyển đổi kỹ thuật số của họ. Tuy nhiên, họ vẫn phải đánh giá sản phẩm và dịch vụ tốt ở chỗ nào (điểm mạnh) và xác định sản phẩm và dịch vụ nào họ có thể cải thiện (điểm yếu) nhờ quan hệ đối tác với một công ty FinTech.
Do đó, tôi nghĩ rằng không có chuyện xung đột giữa việc chuyển đổi số của các ngân hàng với các công ty Fintech. Mà đât có thể nói là mối quan hệ cộng sinh.
Thực tế, đây chính là chiến lược TNEX đã thực hiện kể từ khi chúng tôi ra mắt ngân hàng vào tháng 12 năm 2020. Chúng tôi đã xây dựng một nền tảng mở cho phép chúng tôi hợp tác với nhà cung cấp tốt nhất cho từng sản phẩm và dịch vụ mà chúng tôi tung ra. MSB đang cung cấp tất cả các dịch vụ ngân hàng trong khi SaveMoney, một công ty InsurTech hàng đầu tại Việt Nam, đã cho phép chúng tôi mua bảo hiểm xe máy với 5 lần nhấp chuột. Vào ngày 1 tháng 11, chúng tôi đã ký kết hợp tác chiến lược với Fincorp để ra mắt sản phẩm đầu tư hình thành trong tương lai với mức đầu tư tối thiểu 10.000 đồng.
Hiện tại, hệ thống công nghệ của các ngân hàng đã có thể đáp ứng những nhu cầu của khách hàng. Tuy nhiên rào cản lớn nhất hiện nay là thói quen sử dụng dịch vụ ngân hàng. Một người có thể sử dụng dịch vụ của 3, 4 ngân hàng khác nhau, chưa kể các nền tảng số khác như ví điện tử, ứng dụng đầu tư… nên dữ liệu tài chính cá nhân được ghi nhận một cách không đầy đủ. Đây là điểm khó cho các ngân hàng số. Bài toán này đang được giải như thế nào thưa ông?
Trong 10 năm qua, nhiều công ty mới đã xuất hiện để cung cấp các sản phẩm mới, sáng tạo và được cá nhân hóa. Không may là, điều này đã khiến khách hàng có rất nhiều ứng dụng từ các nhà cung cấp khác nhau để quản lý tiền của họ.
Đông Nam Á đã chứng kiến sự gia tăng của các “siêu ứng dụng” trong vài năm qua, để giải quyết vấn đề này. Khách hàng thích có một ứng dụng có thể làm nhiều việc nhất có thể. WeChat ở Trung Quốc, PayTM ở Ấn Độ, Grab ở Indonesia hay GoJek ở Indonesia là những ví dụ hoàn hảo về siêu ứng dụng trong khu vực.
Tại Việt Nam, trong vài năm qua, một số "ông lớn" như MoMo hay Zalo đang cố gắng xây dựng một hệ sinh thái khổng lồ xung quanh họ nhằm tạo ra một phiên bản tiếng Việt của kiểu siêu ứng dụng này.
Tuy nhiên, với tỷ lệ dân số chưa sử dụng dịch vụ ngân hàng và sử dụng ngân hàng một cách chưa đầy đủ trong nước, vẫn chưa có người chiến thắng rõ ràng trong lĩnh vực này.
Ngoài ra, một xu hướng rất lớn khác trên thế giới là ngân hàng mở, giúp mọi người chia sẻ thông tin tài chính của họ một cách dễ dàng và an toàn với các doanh nghiệp mà họ tin tưởng tuân theo các quy định và tiêu chuẩn kỹ thuật. Điều này sẽ cho phép khách hàng có một cái nhìn duy nhất về tài chính của họ bất chấp số lượng ngân hàng đang sử dụng ngân hàng là hai hoặc nhiều nhà cung cấp.
Hiện tại, không có quy định nào khuyến khích các ngân hàng chia sẻ thông tin khách hàng và cho phép các doanh nghiệp khác tiếp cận dữ liệu này để đánh giá lịch sử ngân hàng của khách hàng.
Việc tích hợp tiện ích đầu tư trên các nền tảng tài chính đang được giới trẻ, đặc biệt Gen Z (18-23 tuổi) rất quan tâm. Tuy nhiên, điều giới trẻ quan tâm đầu tiên là sự an toàn khi đầu tư trên các nền tảng tài chính. Theo ông, làm thế nào để niềm tin về sự an toàn được xây dựng và củng cố?
Đầu tiên, chúng ta phải đưa các sản phẩm dầu tư đến với mọi người. Xóa bỏ, hay ít nhất cũng phải giảm bớt mọi rào cản cho khách hàng để có thể tiếp cận những dòng sản phẩm này. Cho đến rất gần đây, các sản phẩm đầu tư dường như chỉ bó hẹp trong số những người có điều kiện, sẵn sàng dùng hàng trăm triệu đồng trở lên để đầu tư.
Nhờ có những nền tảng đầu tư tài chính kỹ thuật số mới, một làn sóng những nhà đầu tư nhỏ lẻ có thể bắt đầu trải nghiệm thị trường tài chính. Giảm bớt số tiền tối thiểu để tham gia đầu tư và xóa bỏ mọi chi phí đầu tư là chìa khóa để ngành có thể hấp dẫn nhiều khách hàng hơn. Ngành tài chính có cơ hội đưa các sản phẩm đầu tư đến với mọi người bằng các giúp các khách hàng của mình có thể bắt đầu đầu tư chỉ với mức tối thiểu là 10.000 đồng.
Thứ hai, các quy định pháp luật đóng vai trò then chốt trong ngành. Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cách đây vài tuần vừa mới cảnh báo các nhà đầu tư về các dịch vụ chứng khoán trên không gian mạng mà không được cấp phép. Trong tình hình thị trường hiện nay, rất nhiều người tìm kiếm các sản phẩm với mức lợi nhuận cao mà không nhận ra những hậu quả trong trường hợp rủi ro xảy đến với những nền tảng không được cấp phép này.
Thứ ba, niềm tin. Có một câu nói là “niềm tin thì được xây dựng từng giọt một, nhưng khi mất là mất cả thùng”. Xin đừng quên rằng các khách hàng tin tưởng gửi gắm vào các ngân hàng và các công ty Fintech những đồng tiền mà họ vất vả kiếm ra để được tích lũy một cách bảo đảm. Những công ty mới trong ngành cần phải kiên nhẫn. Giống như lãi kép, niềm tin được tăng theo cấp lũy thừa, thay vì tăng như một đường thẳng thông qua thời gian. Các sản phẩm đơn giản, những lời khuyên được cá nhân hóa và các công cụ giáo dục sẽ giúp cho các nền tảng có thể tăng cường lòng tin.
Ông nhìn nhận thế nào về ngành dịch vụ ngân hàng số tại Việt Nam trong thời gian tới?
Ngành dịch vụ ngân hàng số ở Việt Nam đang ở giai đoạn non trẻ. TNEX hợp tác với MSB là ngân hàng thuần số đầu tiên ra mắt tại Việt Nam vào tháng 12 năm 2020. Kể từ đó, các ngân hàng khác mới bắt đầu ra mắt hoặc công bố ý định thực hiện tương tự trong tương lai gần.
Theo RedSeer, số lượng tài khoản ngân hàng kỹ thuật số dự kiến sẽ tăng trưởng kép (CAGR) với tốc độ là 25% trong 5 năm tới để đạt hơn 13 triệu tài khoản vào năm 2026. Mức độ thâm nhập điện thoại thông minh cao, chi phí dữ liệu rẻ và dân số trẻ biết chữ kỹ thuật số sẽ đẩy nhanh việc áp dụng các dịch vụ kỹ thuật số dẫn đến xu hướng chi tiêu trực tuyến mạnh mẽ.
Đồng thời, người Việt Nam dành gần 7 giờ/ngày để trò chuyện trực tuyến với bạn bè, nghe nhạc, xem phim, chơi game, đăng bài trên mạng xã hội. Do đó, không có gì ngạc nhiên khi người tiêu dùng tại Việt Nam biết và rất quan tâm đến những dịch vụ của các ngân hàng chỉ cung cấp dịch vụ kỹ thuật số.
Đây cũng là tiềm năng để các ngân hàng thuần số phát triển. Tôi cho rằng, sẽ có khoảng ít nhất 5 ngân hàng thuần số vào cuối năm 2023.
