Sáng 22/8, diễn đàn với chủ đề “Logistics xuyên biên giới - Sức bật tăng trưởng vùng Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung” được tổ chức tại thành phố Huế đã nêu lên những vấn đề tồn tại trong việc phát triển lĩnh vực logistics tại thành phố Huế cùng vùng Bắc Trung Bộ, Duyên hải miền Trung. Đây vốn là khu vực sở hữu vị trí chiến lược, nằm ở “ngã tư” của các hành lang vận tải Bắc - Nam và Đông – Tây và nhiều tiềm năng kết nối kinh tế quốc tế.
LOGISTICS XUYÊN BIÊN GIỚI LÀ CÁNH CỬA VƯỢT RÀO CẢN THỂ CHẾ
Khi kinh tế thế giới bước vào kỷ nguyên mới với vô vàn thách thức toàn cầu, từ biến đổi khí hậu đến đứt gãy chuỗi cung ứng, không một quốc gia nào có thể đơn độc giải quyết. Trong bối cảnh ấy, logistics không còn là một mắt xích đơn thuần mà đã trở thành “át chủ bài” quyết định sức cạnh tranh của mỗi nền kinh tế. Ngành logistics đang đứng trước những cơ hội vàng.
Kỷ nguyên mới của Việt Nam, với những đột phá chiến lược về thể chế, hạ tầng, nhân lực cùng với việc đẩy mạnh khai thác các không gian biển, không gian ngầm, vũ trụ, đang tạo động lực mạnh mẽ cho ngành này.
Thực tế cho thấy, logistics hiện đại không chỉ giúp giảm chi phí, rút ngắn thời gian mà còn nâng tầm khả năng cạnh tranh cho hàng hóa và doanh nghiệp Việt. Trong bối cảnh hội nhập, dịch vụ logistics đóng vai trò thiết yếu, không chỉ góp phần phát triển kinh tế mà còn tham gia vào nỗ lực giải quyết các vấn đề chung của nhân loại.
Tuy nhiên, để bắt kịp xu thế toàn cầu, ngành logistics Việt Nam cần phải chuyển mình mạnh mẽ theo hướng chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, phát triển kinh tế tuần hoàn và kinh tế chia sẻ. Đây không chỉ là yêu cầu tất yếu mà còn là con đường để các doanh nghiệp Việt vươn ra biển lớn, tối ưu hóa chi phí và phát triển bền vững.
Đối với riêng thành phố Huế và khu vực Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung, đây được đánh giá là khu vực có nhiều tiềm năng trở thành trung tâm vận chuyển quốc tế. Với vị trí cửa ngõ miền Trung, Huế có mạng lưới hạ tầng giao thông đồng bộ: Đường bộ, đường biển, đường sắt và hàng không. Cảng Chân Mây sẽ được phát triển thành cảng trung chuyển và hệ thống logistics quốc tế; Khu kinh tế Chân Mây - Lăng Cô sẽ trở thành trung tâm trung chuyển vận tải theo hướng đa phương thức, mở rộng thị trường quốc tế về biển.
Cùng với lực lượng doanh nghiệp năng động, Huế tự tin đứng trước cơ hội để bứt phá và trở thành một trung tâm logistics của khu vực và của cả nước, kết nối hiệu quả Hành lang kinh tế Bắc - Nam, Đông - Tây với các nền kinh tế sôi động thuộc Tiểu vùng sông Mê Kông mở rộng (GMS).
Bên cạnh những chiến lược vĩ mô, Quy hoạch vùng Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2050 có vai trò rất lớn khi tập trung vào việc xây dựng hệ thống cảng biển đồng bộ và các hành lang kinh tế hiệu quả, kết nối cảng biển, khu kinh tế, sân bay, cửa khẩu quốc tế. Mục tiêu cao nhất là biến nơi đây trở thành trung tâm logistics quốc gia.
Tuy nhiên, theo đánh giá của ông Nguyễn Sinh Nhật Tân, Thứ trưởng Bộ Công Thương, dù tiềm năng rất lớn, nhưng cũng phải nhìn thẳng vào những hạn chế còn tồn tại khiến logistics khu vực này chưa phát triển xứng tầm. Hạ tầng logistics miền Trung hiện vẫn thiếu tính đồng bộ; kết nối giữa cảng biển - đường sắt - đường bộ - hàng không dù đang được đẩy mạnh đầu tư nhưng vẫn chưa phát huy hiệu quả tương xứng, khiến chi phí vận tải cao hơn so với mức trung bình khu vực. Trung tâm logistics hiện đại, có khả năng kết nối đa phương thức còn rất ít.
Bên cạnh đó, cơ chế chính sách đặc thù để thu hút đầu tư hạ tầng logistics quy mô lớn vẫn còn hạn chế. Nhiều doanh nghiệp logistics vừa và nhỏ chưa đủ nguồn lực áp dụng công nghệ quản lý tiên tiến, dẫn đến năng suất thấp và khó cạnh tranh. Việc đào tạo, phát triển và thu hút nhân lực chất lượng cao để cung cấp cho ngành dịch vụ logistics tại khu vực này cũng còn nhiều hạn chế.
BẮC TRUNG BỘ VÀ CƠ HỘI TRỞ THÀNH "THỦ PHỦ" LOGISTICS
Để trở thành một mắt xích chiến lược trong chuỗi cung ứng khu vực và toàn cầu, miền Trung cần thực hiện một cuộc cách mạng trong lĩnh vực logistics. Đây không chỉ là câu chuyện về vận tải, mà là một phương thức phát triển toàn diện, gắn liền với định hướng kinh tế của cả vùng.
Mặc dù sở hữu vị trí địa lý chiến lược với bờ biển dài và là giao điểm của hai trục Bắc-Nam và Đông-Tây, logistics miền Trung vẫn chưa bứt tốc như kỳ vọng. Theo ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương, dù các chính sách vĩ mô và việc sáp nhập địa giới hành chính đang tạo ra xung lực mới, nhưng những hạn chế về địa hình cùng việc chưa khai thác hết lợi thế kết nối với Lào, Thái Lan và Myanmar vẫn là rào cản.
Để giải bài toán thu hút nguồn hàng và tạo đột phá, ông Hải cho rằng Khu Thương mại tự do chính là mô hình lý tưởng. Với Đà Nẵng là địa phương đầu tiên được Quốc hội thí điểm xây dựng, Khu Thương mại tự do bản chất là một khu phi thuế quan, nơi các thủ tục hải quan được đơn giản hóa tối đa.
Mô hình này không chỉ thu hút các doanh nghiệp sản xuất mà còn là "miền đất hứa" cho các doanh nghiệp dịch vụ logistics. Các hoạt động như đóng gói, dán nhãn, sửa chữa và bảo hành hàng hóa sẽ được hưởng lợi lớn, từ đó giúp phát triển dịch vụ logistics và tăng cường nguồn hàng đổ về.
Đặc biệt, ông Hải nhấn mạnh, Khu Thương mại tự do sẽ phát huy tối đa giá trị khi tạo ra sự giao lưu hàng hóa mạnh mẽ. Đây là lợi thế của miền Trung, với hệ thống cảng biển, sân bay và cửa khẩu đa dạng, giúp thu hút hàng hóa từ cả sản xuất trong nước lẫn các quốc gia khác.
Với những ưu điểm vượt trội và bước đi tiên phong của Đà Nẵng, ông Hải kỳ vọng mô hình Khu Thương mại tự do sẽ được nhân rộng trong tương lai, tạo cú hích lớn để logistics miền Trung trở thành một mắt xích năng động trong chuỗi cung ứng khu vực và toàn cầu.
Nêu quan điểm từ phía doanh nghiệp, ông Hoàng Văn Phúc, Phó Tổng Giám đốc Công ty Cho thuê Tài chính BIDV – SuMi TRUST (BSL) nhận định, cho thuê tài chính đang là giải pháp phổ biến toàn cầu, minh chứng qua quy mô thị trường máy móc thiết bị khổng lồ tại Mỹ lên tới 500 tỷ USD.
Đặc biệt trong ngành logistics, giải pháp này đóng vai trò quan trọng giúp các doanh nghiệp đổi mới công nghệ và đáp ứng các chuẩn mực ESG. Tài trợ tài chính toàn cầu cho logistics đạt 106 tỷ USD vào năm 2024 và dự kiến sẽ tăng lên 171 tỷ USD vào năm 2033. Nhiều doanh nghiệp trên thế giới đã áp dụng hình thức này để thuê đội xe, container hay các thiết bị cảng, bởi đây là giải pháp linh hoạt, chuyên sâu và có tính đặc thù như không yêu cầu tài sản thế chấp, có thể tài trợ 100% giá trị thiết bị.
Tại Việt Nam, dù tăng trưởng trung bình trên 16%/năm, thị trường cho thuê tài chính vẫn còn khiêm tốn với quy mô 47.000 tỷ đồng (cuối năm 2024), chiếm chưa tới 0,4% GDP. Điều này cho thấy tiềm năng phát triển khổng lồ của ngành này. Với những ưu điểm như thủ tục nhanh gọn, chuyên môn hóa cao và không cần tài sản thế chấp, cho thuê tài chính là giải pháp về vốn lý tưởng cho lĩnh vực logistics, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME), giúp họ tháo gỡ nút thắt về vốn để bứt phá.
