Lệnh cấm xe máy tại Hà Nội khiến Honda gặp khó, Nhật Bản lên tiếng bày tỏ quan ngại

Phía Nhật Bản cho biết kế hoạch cấm xe máy xăng tại Hà Nội từ năm 2026 có thể khiến hàng trăm nghìn lao động mất việc, gây gián đoạn thị trường 4,6 tỷ USD nhưng Việt Nam khẳng định đây là bước đi cần thiết để giảm tình trạng ô nhiễm không khí…

Theo tờ The Japan Times đưa tin, chính phủ Nhật Bản cùng nhiều nhà sản xuất lớn của nước này đã lên tiếng bày tỏ rằng kế hoạch cấm xe máy chạy xăng tại Hà Nội có thể gây mất việc làm và làm gián đoạn thị trường trị giá 4,6 tỷ USD.

Vào tháng 7 vừa qua, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã ban hành chỉ thị cấm xe máy sử dụng động cơ xăng lưu thông vào trung tâm Hà Nội từ giữa năm 2026, một động thái nhằm nỗ lực giảm thiểu tình trạng ô nhiễm không khí nghiêm trọng tại thủ đô.

Trước diễn biến này, Đại sứ quán Nhật Bản tại Hà Nội đã gửi thư đến các cơ quan chức năng Việt Nam, chia sẻ rằng việc cấm xe máy xăng đột ngột có thể ảnh hưởng đến việc làm trong các ngành công nghiệp hỗ trợ, bao gồm các đại lý bán xe máy và nhà cung ứng linh kiện. Trong thông cáo tóm tắt nội dung bức thư, Đại sứ quán cho biết họ đã kêu gọi Chính phủ Việt Nam xem xét một lộ trình phù hợp cho quá trình chuyển đổi sang xe điện, trong đó có giai đoạn chuẩn bị và triển khai theo từng bước.

Đại sứ quán không tiết lộ thời điểm gửi thư, song một quan chức chính phủ Nhật cho biết văn bản này được chuyển đi vào tháng 9.

Theo công ty nghiên cứu thị trường Mordor Intelligence, thị trường xe hai bánh của Việt Nam nằm trong nhóm lớn nhất thế giới, với giá trị ước đạt 4,6 tỷ USD trong năm nay. Tính đến năm 2024, số lượng xe máy đăng ký tại Việt Nam gần bằng 80% dân số 100 triệu người, một trong những tỷ lệ sở hữu xe cao nhất toàn cầu.

Hiệp hội các nhà sản xuất xe máy nước ngoài tại Việt Nam, do Honda dẫn đầu cùng Yamaha và Suzuki, cũng đã gửi thư tới Chính phủ vào tháng 7, cảnh báo rằng lệnh cấm có thể dẫn đến gián đoạn sản xuất và nguy cơ phá sản đối với nhiều doanh nghiệp trong chuỗi cung ứng. Bức thư cho biết lệnh cấm có thể tạo ra hiệu ứng lan tỏa ảnh hưởng đến hàng trăm nghìn lao động, đồng thời gây gián đoạn cho gần 2.000 đại lý và khoảng 200 nhà cung cấp linh kiện. Các nhà sản xuất đề nghị Chính phủ áp dụng giai đoạn chuyển tiếp tối thiểu từ hai đến ba năm để họ có thời gian điều chỉnh dây chuyền sản xuất, đồng thời mở rộng mạng lưới trạm sạc và tiêu chuẩn an toàn cho xe điện.

Honda hiện chiếm khoảng 80% thị phần xe hai bánh tại Việt Nam, với 2,6 triệu xe bán ra trong năm ngoái. Theo ba nguồn tin từng tham dự hoặc được thông báo về các cuộc họp gần đây giữa Honda và cơ quan chức năng Việt Nam, hãng đang dẫn đầu nỗ lực vận động để Chính phủ xem xét điều chỉnh lại chỉ thị.

Một đại diện của Honda thậm chí đã đề cập trong nội bộ về khả năng giảm quy mô sản xuất tại Việt Nam nếu lệnh cấm được thực thi, dù công ty khẳng định hiện chưa có kế hoạch đóng cửa nhà máy. Honda có bốn nhà máy tại Việt Nam và phần lớn sản phẩm của hãng tại Việt Nam vẫn là xe chạy xăng, song công ty cũng đã giới thiệu hai mẫu xe điện CUV e: và ICON e: tới thị trường nội địa.

Doanh số của Honda tại Việt Nam đã giảm gần 22% trong tháng 8 (thời điểm lệnh cấm được công bố) so với tháng 7, trước khi phục hồi nhẹ vào tháng 9. Tuy nhiên, tính theo năm, doanh số trong hai tháng 8 và 9 vẫn sụt giảm ở mức hai con số. Trong bối cảnh mảng ô tô toàn cầu của Honda chịu sức ép cạnh tranh gay gắt do xu hướng chuyển sang xe điện, mảng xe máy đang trở thành nguồn lợi nhuận chủ lực của hãng.

Trái ngược với sự sụt giảm của xe máy xăng, doanh số xe máy điện và xe đạp điện của VinFast đã tăng 55% trong quý 2/2025, đạt gần 70.000 chiếc so với quý trước. Theo khảo sát người tiêu dùng do công ty nghiên cứu thị trường Asia Plus thực hiện hồi tháng 9, doanh số của VinFast được dự báo sẽ tiếp tục bứt phá sau khi lệnh cấm có hiệu lực.

Những biện pháp môi trường được đề xuất cũng đang tác động đến thị trường ô tô xăng tại Việt Nam. Trong tháng 9, doanh số của các thành viên thuộc Hiệp hội Các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA) giảm 18% so với cùng kỳ năm ngoái. Tháng trước, VAMA cho biết không kỳ vọng lệnh cấm xe máy xăng sẽ tác động trực tiếp đến ngành ô tô, nhưng thừa nhận rằng một số khách hàng đang tỏ ra do dự khi mua xe mới sau khi có thông báo từ Chính phủ. Theo số liệu của VAMA, Toyota tiếp tục là hãng dẫn đầu thị trường ô tô Việt Nam trong tháng 9, chiếm hơn 25% tổng doanh số bán ra.

Theo chia sẻ của các nhà chức trách Việt Nam, việc cấm xe máy xăng là cần thiết để đối phó với tình trạng ô nhiễm không khí nghiêm trọng tại Hà Nội. Tại TP HCM, chính quyền thành phố cũng đã phát tín hiệu sẽ xem xét hạn chế phương tiện chạy xăng trong tương lai.

Đề cập đến quá trình chuyển đổi năng lượng sạch, Thủ tướng Phạm Minh Chính từng nhấn mạnh với các doanh nghiệp Nhật Bản hồi tháng 8 rằng giảm phát thải là vấn đề toàn cầu, đòi hỏi nỗ lực chung để tìm ra giải pháp tối ưu với lộ trình phù hợp.

Có thể bạn quan tâm