Trong thời đại số, khi căng thẳng, lo âu và các vấn đề sức khỏe tâm thần đang gia tăng mạnh mẽ, nhu cầu về các giải pháp hỗ trợ tinh thần hiệu quả, chi phí hợp lý và dễ tiếp cận đang trở thành một đòi hỏi cấp thiết.
Chatbot hỗ trợ tâm lý bằng AI là một trong những xu hướng nổi bật nhằm giải quyết nhu cầu này, đặc biệt ở những nơi mà dịch vụ chuyên môn hạn chế. Trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe tâm thần bằng trí tuệ nhân tạo, một số ứng dụng chatbot nổi bật đang thu hút sự chú ý toàn cầu bằng cách tái định nghĩa cách chúng ta tìm kiếm sự hỗ trợ tinh thần.
HÀNG CHỤC TRIỆU NGƯỜI ĐANG TRÚT BẦU TÂM SỰ CHO AI
Replika là một trong những nền tảng tiên phong. Ứng dụng chatbot AI này được phát triển bởi công ty Luka, Inc và ra mắt lần đầu vào tháng 11/2017. Với mô hình bạn đồng hành ảo, Replika cho phép người dùng trò chuyện, chia sẻ tâm trạng, suy nghĩ và cảm xúc trong cuộc sống hàng ngày.
Vào tháng 10/2025, Business Insider đưa tin Replika đã có hơn 40 triệu người dùng toàn cầu, trong khi các nguồn khác ghi nhận ứng dụng từng đạt trên 30 triệu lượt tải xuống.
Trên Google Play, Replika “My AI Friend” đã vượt hơn 10 triệu lượt cài đặt và có điểm đánh giá trung bình khoảng 4,22 sao từ hàng trăm nghìn lượt đánh giá. Theo trang Crunchbase, ứng dụng này cũng có khoảng 200.000 lượt tải hàng tháng gần đây.
Replika được thiết kế như một “bạn đồng hành AI”, một đối tượng trò chuyện để người dùng chia sẻ tâm trạng, giãi bày những khó khăn, đặc biệt phù hợp với giới trẻ hoặc những ai đang tìm kiếm ai đó để lắng nghe bất cứ lúc nào.
Replika từng bị phạt 5,6 triệu USD (khoảng 5 euro triệu) bởi cơ quan bảo vệ dữ liệu của Ý vì vi phạm các quy định dữ liệu cá nhân, bao gồm xử lý dữ liệu không hợp lệ và thiếu hệ thống xác minh tuổi đối với người dùng nhỏ tuổi. Vấn đề này đặt ra câu hỏi về mức độ tin cậy khi người dùng chia sẻ thông tin nhạy cảm với AI.
Đã có nghiên cứu cập nhật chỉ ra rằng người dùng từng trải qua những trải nghiệm không mong muốn khi Replika thể hiện các hành vi quấy rối tình dục, khi chatbot không tôn trọng ranh giới người dùng và có phản hồi không phù hợp.
Từ hơn 35.000 đánh giá tiêu cực, 800 trường hợp được chọn để phân tích cho thấy việc chatbot gửi tin nhắn gợi dục hoặc không tuân theo ranh giới mà người dùng mong muốn.
Một bài phân tích khác về “The Dark Side of AI Companionship” cũng chỉ ra các dạng hành vi có hại mà AI như Replika có thể biểu lộ vi phạm quan hệ, lời nói xúc phạm, thông tin sai lệch, xâm phạm riêng tư… Người dùng có thể chịu những tác động tiêu cực qua thời gian nếu AI không được kiểm soát chặt chẽ.
Bên cạnh đó, Wysa là một ví dụ về chatbot trị liệu AI đã đạt được niềm tin từ người dùng khắp nơi. Theo Prevention (2025), Wysa phục vụ hơn 5 triệu người dùng tại hơn 30 quốc gia.
Nghiên cứu nội bộ công bố năm 2024 cho thấy nền tảng này có thể phát hiện các trường hợp khủng hoảng tâm thần qua các cuộc trò chuyện trong dữ liệu từ gần 19.000 người dùng tại 99 quốc gia, tỷ lệ phát hiện thành công được ghi nhận lên đến 82%. Nhờ hệ thống “SOS đường dẫn”, người dùng khi biểu lộ dấu hiệu nguy hiểm được dẫn hướng đến các tài nguyên hỗ trợ phù hợp.
Trong đánh giá chất lượng ứng dụng, Wysa là ứng dụng duy nhất trong danh sách 10 chatbot sức khỏe tâm thần được tìm thấy có 5 loại hỗ trợ khủng hoảng gồm thông tin khủng hoảng, công cụ tự chăm sóc, quyền truy cập chuyên gia, khả năng phát hiện khủng hoảng từ chat và khả năng thông báo đến người được chỉ định.
Một ứng dụng khác cũng nổi bật là Youper, vốn kết hợp các bài tập cảm xúc, trò chuyện theo phong cách trị liệu và phản hồi cá nhân hóa. Theo thông tin từ Youper, ứng dụng đã hỗ trợ hơn 2 triệu người. Trong đó có 83% đánh giá tình trạng tâm lý đã được cải thiện sau khi dùng các tính năng của ứng dụng.
Nghiên cứu từ Stanford cho thấy, chỉ sau hai tuần sử dụng Youper, người dùng đã ghi nhận sự cải thiện rõ rệt trong các triệu chứng trầm cảm và lo âu, chứng minh rằng đây không chỉ là một người bạn đồng hành mà có thể mang lại tác động trị liệu thực chất.
Ngoài chức năng trò chuyện, Youper cung cấp các công cụ hỗ trợ phụ trợ như theo dõi tâm trạng, nhật ký cá nhân, các bài tập nhận thức, chánh niệm, gợi ý hành vi… giúp người dùng chủ động hơn trong việc chăm sóc tinh thần mình.
Woebot là một trong những chatbot AI chữa trị nhận thức, hành vi (CBT) đột phá. Vào thời kỳ hoạt động mạnh, Woebot đã có khoảng 1,5 triệu người dùng và được nhắc đến trong các nghiên cứu như ứng dụng thành công mô hình kết nối trị liệu tương đương với những chương trình trị liệu kỹ thuật số khác. Mặc dù vậy, Woebot Health sau này quyết định dừng hoạt động do những thách thức về chi phí và quy định quản lý khi áp dụng các mô hình AI mới.
Ngoài những tên tuổi kể trên, còn có một số nền tảng khác đáng chú ý. Tess do công ty X2AI phát triển hoạt động như chatbot tương tác qua tin nhắn, tích hợp vào hệ thống chăm sóc sức khỏe cộng đồng để hỗ trợ người dùng trong khung sức khỏe tâm thần.
Trên trang For individuals, X2AI cho biết hơn 19 triệu người đã có quyền truy cập trả phí vào Tess, chứng tỏ quy mô người sử dụng vẫn tương đối lớn.
Kết quả nghiên cứu của X2AI cũng cho thấy, Tess có tác động thực tế về mặt giảm triệu chứng trầm cảm và lo âu. Ví dụ, trong một thử nghiệm với nhóm dân số không lâm sàng, người dùng tương tác với Tess có giảm khoảng 13% triệu chứng trầm cảm và 18% triệu chứng lo âu.
Tuy nhiên, Tess từng bị liên quan đến tranh cãi trong chương trình dành cho người có rối loạn ăn uống khi chatbot được cho là đưa ra lời khuyên không phù hợp trong quá trình cung cấp nội dung về cân nặng và vóc dáng. Chương trình đó đã bị gỡ tạm thời để điều tra.
Narrin AI là một nền tảng AI được ra mắt năm 2024, định vị mình ở mảng “mental clarity and thought organization”. Tức là giúp người dùng tổ chức các suy nghĩ hỗn độn, suy nghĩ hàng ngày, tạo ra sự rõ ràng tinh thần thông qua các đối thoại cá nhân hóa với các AI companions.
Người dùng có thể chọn bạn đồng hành khác nhau (cá tính, phong cách tương tác) và Narrin AI có hệ thống nhớ để biết được những vấn đề người dùng nói trước đó. Từ đó xây dựng câu chuyện, tư vấn phù hợp hơn với hoàn cảnh của họ.
Về chi phí và mô hình, Narrin AI có phiên bản miễn phí và các gói trả phí với nhiều tính năng mở rộng hơn. Ví dụ tăng mức độ nhớ, cá nhân hóa, giao tiếp bằng giọng nói, ghi âm…
Một trong những hạn chế lớn là Narrin AI còn khá mới và vẫn chưa có nhiều nghiên cứu độc lập hay thử nghiệm lâm sàng công bố rộng rãi xác nhận hiệu quả trong các trường hợp rối loạn tâm thần nặng, hoặc trong khủng hoảng tâm lý.
Theo chính sách của Narrin, AI của họ không được dùng làm tư vấn tâm thần chuyên nghiệp. Họ cũng có từ chối trách nhiệm rằng nếu người dùng có vấn đề sức khỏe tâm thần nghiêm trọng thì nên tìm đến chuyên gia.
Tính năng xử lý khủng hoảng hoặc khi người dùng biểu hiện dấu hiệu tự làm hại, tự tử, tâm trạng cực kỳ bất ổn chưa được thông báo là có đầy đủ, an toàn như các nền tảng trị liệu chuyên môn. Theo đánh giá thị trường, Narrin AI vẫn đang phát triển phương thức cảnh báo và can thiệp trong các tình huống này.
Narrin có chính sách bảo mật nhưng như nhiều ứng dụng tương tự, việc người dùng giao tiếp với AI đồng hành chứa thông tin cá nhân nhạy cảm sẽ luôn có rủi ro. Narrin cũng nhấn mạnh trong điều khoản rằng các nhân vật AI không cung cấp lời khuyên chuyên môn y tế hoặc sức khỏe tâm thần chuyên sâu.
ĐỘT PHÁ AI TÂM LÝ TRÊN ĐẤT VIỆT
Tại Việt Nam, việc ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) vào lĩnh vực tư vấn và hỗ trợ tâm lý vẫn còn khá mới. Trong số các nền tảng tiên phong tại Việt Nam, Mindvivo nổi bật như một ví dụ điển hình với sự kết hợp tinh tế giữa công nghệ AI và chuyên môn tâm lý học, nhằm hỗ trợ người dùng vượt qua những khó khăn về mặt tinh thần một cách toàn diện và hiệu quả.
Mindvivo là một nền tảng chatbot hỗ trợ sức khỏe tâm thần ứng dụng trí tuệ nhân tạo, được sáng lập bởi Diệp Gia Bảo (sinh viên Trường Đại học Văn Lang).
Ứng dụng này cung cấp nhiều công cụ đa dạng nhằm hỗ trợ người dùng trong việc chăm sóc tinh thần bao gồm chatbot trị liệu, bài tập thở, âm thanh thư giãn, và kế hoạch quản lý cảm xúc.
Bên cạnh đó, người dùng có thể làm bài test tâm lý, tự đánh giá trạng thái tinh thần của mình, từ đó có những gợi ý phù hợp về cách cải thiện sức khỏe tâm lý; Thực hiện bài tập và gợi ý cá nhân hóa...
Sản phẩm chính bao gồm 3 chatbot AI là Luka (đồng hành cảm xúc), Mina (giảm căng thẳng) và Kate (hỗ trợ trầm cảm sau sinh), cùng với các công cụ số giúp người dùng theo dõi cảm xúc và thực hành các kỹ thuật cải thiện tinh thần. Sắp tới, Mindvivo sẽ có thêm chatbot Jackson hỗ trợ về các mối quan hệ.
Mindvivo hoạt động liên tục 24/7, cho phép người dùng trò chuyện cùng chatbot AI bất cứ lúc nào, đồng thời có thể đặt lịch hẹn với các chuyên gia tâm lý khi cần thiết. Dự án có cấu trúc nền tảng web và ứng dụng di động, hỗ trợ đa ngôn ngữ và dễ tiếp cận cho các nhóm yếu thế như người khuyết tật và cộng đồng thiểu số.
Về đội ngũ chuyên môn, các chuyên gia tâm lý tham gia Mindvivo đều có trình độ cao, phần lớn là thạc sĩ hoặc tiến sĩ trong lĩnh vực tâm lý học, đảm bảo chất lượng hỗ trợ cho người dùng.
Dự án đã nhận được sự công nhận rộng rãi qua nhiều cuộc thi đổi mới sáng tạo. Tại cuộc thi AI.STAR 2024, ứng dụng lọt vào top 5 dự án được Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM hỗ trợ 400 triệu đồng trong giai đoạn tăng tốc, được tài trợ 150.000 USD từ Microsoft, cố vấn từ Seedstars và EY Singapore, top sáng kiến xã hội thuộc chương trình Springboard elevate 2024 của UNDP, giải nhì khởi nghiệp Impact Start-up 2023 do Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn Singapore tổ chức, 1 trong 100 dự án được Tổ chức All Tech Is Human (Mỹ) chọn từ hơn 900 dự án để tham gia chương trình kết nối với các cố vấn trong nhiều lĩnh vực như chính sách công, đạo đức AI...
