Người tiêu dùng mua sản phẩm giả: Nhà thuốc tuyên bố dừng bán, ai chịu trách nhiệm cuối cùng?

Trong bối cảnh thị trường đang đối mặt với "cơn bão" hàng giả, hàng nhái, đặc biệt là trong lĩnh vực y tế và chăm sóc sức khỏe, niềm tin của người tiêu dùng đang bị thử thách nghiêm trọng. Động thái của các doanh nghiệp kinh doanh dược phẩm không chỉ là lời cam kết bảo vệ sức khỏe cộng đồng mà còn là minh chứng cho sự minh bạch, chuyên nghiệp của các nhà thuốc trong việc cung cấp những sản phẩm chính hãng, được kiểm định nghiêm ngặt, nhằm đảm bảo an toàn và hiệu quả tối ưu cho người sử dụng.

PHẢN ỨNG CHẬM VỚI HÀNG GIẢ, AI CHỊU TRÁCH NHIỆM?

Mới đây, liên quan đến vụ án sản xuất thực phẩm bảo vệ sức khỏe, sử dụng phiếu kết quả thử nghiệm giả mạo để đưa sản phẩm ra thị trường tại Công ty TNHH Herbitech, ngày 28/4, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an đã ra quyết định khởi tố bị can, Lệnh bắt bị can để tạm giam, Lệnh khám xét chỗ ở đối với 4 bị can, cùng về tội “Vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng” quy định tại khoản 3 Điều 221, Bộ luật Hình sự.

Trước sự việc này, dư luận đặc biệt quan tâm đến trách nhiệm của hệ thống nhà thuốc Pharmacity – đơn vị phân phối khá nhiều sản phẩm của Công ty Herbitech.

Tuy nhiên, điều đáng nói, các sản phẩm của Herbitech, trong đó có Hoạt huyết tăng cường tuần hoàn não mang nhãn hiệu “Pharmacity”, vẫn tiếp tục được bày bán tại nhiều chi nhánh cho đến ngày 13/5/2025, tức 16 ngày sau khi vụ án bị khởi tố. Sự chậm trễ này khiến dư luận khá bức xúc.

Sau đó, cũng phải đến ngày 9/6, tương đương hơn 1 tháng kể từ khi cơ quan công an ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố các bị can liên quan thì đơn vị mới chính thức thông báo về việc ngưng kinh doanh các sản phẩm giả liên quan đến công ty Công ty Herbitech.

Theo thông báo của đơn vị này, hệ thống nhà thuốc Pharmacity cũng đã chủ động ngưng kinh doanh 4 sản phẩm phẩm hàng giả của Herbitech bị thu hồi, đơn vị khẳng định Pharmacity luôn tuân thủ tuyệt đối các quy định của cơ quan quản lý nhà nước nên không có việc Pharmacity làm lơ cho việc kinh doanh các sản phẩm kém chất lượng như thông tin đang lan truyền trên mạng.

“Chúng tôi sẽ tiến hành các hành động pháp lý theo đúng quy định của pháp luật đối với các cá nhân và tổ chức tiếp tục cố tình có những phát ngôn sai lệch đó. Nhà thuốc Pharmacity cam kết sẽ phối hợp tối đa với các cơ quan chức năng để làm rõ các thông tin liên quan đến Herbitech khi được yêu cầu. Pharmacity luôn minh bạch, có trách nhiệm và thực hiện các biện pháp phù hợp để đảm bảo quyền lợi cho khách hàng”, Pharmacity cam kết trong thông báo được đăng tải trên website chính thức.

Dường như thông báo và lời khẳng định của Pharmacity vẫn chưa đáp ứng yêu cầu của người tiêu dùng bởi lẽ khi phát hiện kinh doanh hàng giả, trách nhiệm của hệ thống nhà thuốc là toàn diện, từ pháp lý, đạo đức xã hội đến trách nhiệm trong quản lý chuỗi cung ứng.

Dựa trên cơ sở pháp luật, chuyên gia pháp lý nhận định, khi một nhà thuốc lớn như Pharmacity để sản phẩm giả của đối tác như Herbitech lọt vào hệ thống, điều này cho thấy quy trình kiểm soát nhà cung cấp và đối tác sản xuất của họ đang rất lỏng lẻo. Sự thiếu chặt chẽ trong khâu kiểm tra, đánh giá và giám sát đã gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín của Pharmacity và niềm tin của người tiêu dùng.

Đặc biệt, việc Pharmacity không hề cảnh báo đến người tiêu dùng hay chủ động thu hồi sản phẩm ngay sau khi vụ án đã được khởi tố và thông tin được phản ánh rộng rãi trên truyền thông là điều “không thể chấp nhận được”. Sự chậm trễ này không chỉ thể hiện sự thiếu trách nhiệm mà còn có thể gây ra những hậu quả khôn lường cho sức khỏe người tiêu dùng. Đơn vị có thể phải trách nhiệm về dân sự căn cứ tại Điều 584 Bộ luật Dân sự 2015.

Ngoài ra, theo "Nguyên tắc bồi thường thiệt hại được quy định" tại Điều 585 Bộ luật Dân sự 2015 và "Thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm quy định" tại Điều 590 Bộ luật Dân sự 2015, Pharmacity có thể phải bồi hoàn đầy đủ các chi phí mà người tiêu dùng phải gánh chịu do sử dụng thuốc giả, bao gồm chi phí khám chữa bệnh, tiền thuốc men, tổn thất thu nhập do ảnh hưởng sức khỏe, thậm chí cả các tổn thất về tinh thần nếu có thể chứng minh được.

PHẢN ỨNG MẠNH MẼ CỦA CÁC NHÀ CUNG CẤP KHÁC

Nói thêm về việc xác định trách nhiệm của đơn vị phân phối hàng hóa, theo luật sư Tạ Anh Tuấn, Giám đốc Công ty Luật Emme Law, hiện nay cơ chế hậu kiểm chưa có quy trình thống nhất và minh bạch.

“Việc xác định trách nhiệm trong các vụ việc liên quan đến hàng giả, hàng kém chất lượng vẫn còn dàn trải, chưa rõ vai trò chủ trì của từng cơ quan. Thậm chí có trường hợp khi phát hiện sai phạm, cơ quan chức năng vẫn phải tranh luận xem thuộc thẩm quyền của ai.”

Ông Tuấn cho rằng điểm mấu chốt là pháp luật hiện hành mới chỉ siết đầu vào (điều kiện công bố), nhưng lại buông lỏng khâu giám sát hậu kiểm và truy cứu trách nhiệm sau cùng: “Chế tài xử phạt cũng đang “dễ thở”. Nhiều doanh nghiệp sẵn sàng giao nộp vài trăm triệu tiền phạt, nhưng đã thu lợi hàng tỷ đồng. Tức là vi phạm có lãi. Điều đó khiến gian dối không chỉ có đất sống, mà còn trở thành một chiến lược kinh doanh.”

Thực tế, thị trường dược phẩm Việt Nam liên tục rúng động bởi hàng loạt vụ việc thuốc giả, thuốc kém chất lượng bị các cơ quan chức năng phát hiện và bắt giữ. Tình trạng này không chỉ gây thiệt hại về kinh tế mà còn gieo rắc nỗi hoang mang sâu sắc trong cộng đồng, khi sức khỏe và tính mạng người dân bị đe dọa bởi những sản phẩm không rõ nguồn gốc, không đảm bảo chất lượng.

Tính riêng thống kê từ Chi cục Quản lý thị trường TP.HCM, trong năm 2024 và 5 tháng đầu năm 2025, Chi cục đã phát hiện, xử lý nhiều vụ việc vi phạm liên quan đến nhóm hàng dược phẩm, mỹ phẩm, thực phẩm chức năng, dược liệu và vị thuốc y học cổ truyền. Trong đó, với thuốc tân dược đã kiểm tra, xử lý 178 vụ vi phạm, tạm giữ 262.158 đơn vị sản phẩm các loại với tổng trị giá hơn 15,4 tỷ đồng, xử phạt với số tiền hơn 2,2 tỷ đồng. Đã chuyển cơ quan điều tra bốn vụ có dấu hiệu tội phạm.

Về thực phẩm chức năng, đã kiểm tra, xử lý 38 vụ vi phạm, tạm giữ 18.709 đơn vị sản phẩm thực phẩm với tổng trị giá hơn 835 triệu đồng, xử phạt với số tiền hơn 786 triệu đồng. Các hành vi vi phạm phổ biến bị phát hiện là hành vi kinh doanh hàng lậu, hàng không rõ nguồn gốc, xuất xứ, niêm yết giá không đúng quy định, kinh doanh hàng hóa giả mạo nhãn hiệu…

Những vụ việc này là hồi chuông cảnh báo về mức độ tinh vi và phức tạp của vấn nạn hàng giả, đòi hỏi sự vào cuộc quyết liệt hơn nữa từ các cơ quan chức năng và sự cảnh giác cao độ từ phía người dân.

Cùng với đó, người tiêu dùng đặt câu hỏi: Làm thế nào mà những sản phẩm không rõ nguồn gốc, thậm chí là nguy hiểm, lại có thể lọt vào các quầy thuốc, nơi lẽ ra phải là "thành trì" cuối cùng bảo vệ sức khỏe của họ? Liệu các quy trình kiểm tra chất lượng, nguồn gốc sản phẩm của các nhà thuốc đã đủ chặt chẽ? Và khi phát hiện sai phạm, ai sẽ là người đứng ra chịu trách nhiệm để đền bù cho những thiệt hại đã gây ra và khôi phục niềm tin đã mất của người dân?

Trước thực trạng này, hệ thống các nhà thuốc lớn trên toàn quốc đã đồng loạt lên tiếng với những cam kết mạnh mẽ nhằm trấn an người tiêu dùng. Đây là động thái kịp thời và cần thiết, khẳng định vai trò tiên phong của các nhà thuốc trong việc bảo vệ sức khỏe và niềm tin của người dân.

Trên trang website chính thức Nhà thuốc FPT Long Châu, đơn vị này khẳng định: "Chúng tôi cam kết "Nói không với hàng giả, hàng kém chất lượng"; tất cả sản phẩm tại Long Châu đều có nguồn gốc rõ ràng, được kiểm định chất lượng nghiêm ngặt; Thông tin sản phẩm minh bạch, tra cứu công khai, bao gồm giấy tiếp nhận đăng ký bản công bố sản phẩm của thực phẩm chức năng trên toàn hệ thống”.

Đồng thời, Nhà thuốc Long Châu cho biết đang tiếp tục rà soát và bổ sung danh sách các trang thông tin giả mạo, đồng thời phối hợp với cơ quan chức năng để xử lý nghiêm các cá nhân, tổ chức website, fanpage đăng tải, chia sẻ thông tin giả mạo, nhằm vu khống, xuyên tạc hệ thống.

Về phía Nhà thuốc An Khang, đơn vị đã triển khai nhiều giải pháp nhằm tăng cường tính minh bạch và hỗ trợ khách hàng tra cứu thông tin sản phẩm, cả trực tiếp và trực tuyến. Vừa qua, nhà thuốc đã chính thức ký kết hợp tác với Trung tâm Nghiên cứu ứng dụng dữ liệu dân cư và căn cước công dân (RAR), Cục Cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội, Bộ Công an triển khai dịch vụ xác thực điện tử qua nền tảng quốc gia VNeID.

Theo ông Đoàn Văn Hiểu Em, CEO chuỗi nhà thuốc An Khang khẳng định, những nguyên tắc không đổi của An Khang trong hoạt động kinh doanh từ những ngày đầu thành lập: không thu phí cắt liều, không có chi phí ẩn dưới mọi hình thức, kinh doanh thuốc chính hãng, có nguồn gốc rõ ràng và được cấp phép lưu hành. Tất cả sản phẩm được bán đúng giá niêm yết.