Theo thống kê sơ bộ của Tổng cục Hải quan, nửa đầu tháng 1/2024 (1-15/1), cả nước xuất khẩu 194.074 tấn gạo, kim ngạch đạt 134,57 triệu USD. So với cùng kỳ 2023, lượng gạo xuất khẩu giảm gần 32.000 tấn nhưng kim ngạch tăng gần 20 triệu USD.
Lượng giảm, kim ngạch tăng nên trị giá bình quân mỗi tấn gạo xuất khẩu cũng tăng khá cao so với cùng kỳ năm ngoái. Cụ thể, bình quân mỗi tấn gạo xuất khẩu thu về khoảng 693 USD, trong khi cùng kỳ năm ngoái chỉ khoảng 507 USD/tấn. Như vậy, trị giá xuất khẩu gạo bình quân tăng tới 36,68%.
Trước đó, năm 2023 ghi nhận kết quả kỷ lục về xuất khẩu gạo với 8,34 triệu tấn, kim ngạch 4,78 tỷ USD, tăng 14,4% về lượng và tăng 35,3% về kim ngạch so với năm 2022. Đây là mức kim ngạch cao nhất trong lịch sử xuất khẩu gạo của nước ta.
Về thị trường, Philippines dẫn đầu với hơn 3,13 triệu tấn, kim ngạch hơn 1,75 tỷ USD, giảm gần 80.000 tấn so với năm 2022 nhưng kim ngạch tăng 17,57%. Như vậy, riêng thị trường Philippines chiếm tới 38,64% lượng gạo xuất khẩu của nước ta trong năm ngoái.
Đứng thứ hai là Indonesia với hơn 1,16 triệu tấn, kim ngạch 640 triệu USD. Đáng chú ý, lượng gạo xuất khẩu sang Indonesia gấp gần 10 lần so với năm 2022 trong khi kim ngạch gấp gần 11 lần. Đây là thị trường xuất khẩu gạo có tăng trưởng ấn tượng nhất. Năm 2023, quốc gia Đông Nam Á này chiếm 14,32% lượng gạo xuất khẩu của Việt Nam.
Trung Quốc đứng thứ ba với hơn 917.000 tấn (chiếm 11,32% lượng gạo xuất khẩu của Việt Nam năm 2023), kim ngạch gần 531 triệu USD. So với năm 2022, lượng gạo xuất khẩu sang nước láng giềng này tăng 7,8%, trong khi kim ngạch tăng 22,74%.
Theo nhiều dự báo, giá gạo sẽ còn tăng trong năm 2024 do nguồn cung bị thắt chặt. Thị trường gạo dự kiến sẽ tiếp tục thắt chặt vào đầu năm do các hạn chế xuất khẩu đang diễn ra của Ấn Độ. Trong khi đó, nhu cầu vẫn tăng trong dịp lễ Tết. Những yếu tố này sẽ tạo động lực cho giá gạo tăng cao hơn nữa.
Bên cạnh đó, sự khởi đầu của El Nino và tác động tiềm tàng của hiện tượng thời tiết này đối với các khu vực trồng lúa chính đã làm tăng thêm mối lo ngại về nguồn cung. Các quốc gia trên khắp châu Á và châu Phi đã nỗ lực đảm bảo nguồn cung kể từ khi Ấn Độ tăng cường các biện pháp hạn chế vào tháng 7/2023.
Năm 2024, xuất nhập khẩu gạo thế giới ước khoảng 52,1 triệu tấn (gạo xay xát), giảm 710.000 tấn so với mức dự báo trong tháng trước và giảm 270.000 tấn so với năm 2023.
Trước những dự báo về giá gạo sẽ còn cao trong năm 2024, Cục trưởng Cục Trồng trọt Nguyễn Như Cường cho biết, dù diện tích lúa có xu hướng giảm nhưng ngành trồng trọt vẫn đặt mục tiêu giữ vững diện tích gieo trồng lúa đạt 7,1 triệu ha, sản lượng lúa trên 43 triệu tấn, đảm bảo xuất khẩu từ 8 triệu tấn gạo trở lên.
