12 Con giáp là chương trình thường niên của Đài Truyền hình Việt Nam, được phát sóng dịp Tết Nguyên Đán. Tại đây, khán giả không chỉ thưởng thức các tiết mục nghệ thuật hấp dẫn, những nội dung tranh cãi hài hước của Cụ ông (NSƯT Xuân Bắc) và Cụ bà (NSND Tự Long) cùng phần đối đáp thú vị với nhà báo Lại Văn Sâm, mà còn có thể thấy góc nhìn khác nhau về cuộc sống của mỗi thế hệ - thông qua nhiều câu chuyện được kể trong chương trình.
Vẫn tiếp nối tình yêu dành cho văn hóa dân gian, năm nay, “12 Con giáp 2021 – Trâu cũ năm Tân Sửu” dành sự ưu ái đặc biệt với nghệ thuật Rối, nhất là Múa rối nước – loại hình nghệ thuật duy nhất chỉ có ở Việt Nam, đã được UNESCO công nhận là di sản văn hóa thế giới. Bởi lẽ, Sửu chính là con giáp có sự gợi nhắc mạnh mẽ nhất đến nền văn hóa lúa nước, và chẳng có loại hình nghệ thuật nào lại gần gũi, bền chặt hơn với đời sống tinh thần của người dân đất Việt từ ngàn đời - như múa rối nước.
Nếu như năm ngoái, “Cụ ông” Xuân Bắc và “Cụ bà” Tự Long được tổ chức đám cưới, thì năm nay, hai cụ quyết tâm khôi phục lại nghề rối nước truyền thống của làng mình, bằng cách xây dựng một show trình diễn hấp dẫn, để lôi kéo khán giả trở về với cái đẹp của múa rối nước, hay rộng hơn, là cái đẹp trong văn hóa truyền thống.
12 Con giáp 2021 được mở màn với hình ảnh chú trâu trong dịp tết, Cụ ông và Cụ bà nhìn hướng trâu nằm mà dự đoán vận mệnh năm mới. Rồi hai cụ chợt nhớ đến con trâu rối nước bày trong tủ, vật kỷ niệm để lại từ thời xưa. Nhìn con trâu cũ kỹ, lại đúng năm Tân Sửu, ông bà quyết tâm năm nay phải làm mới con trâu. Đúng lúc ấy, trên tivi có nhà báo Lại Văn Sâm nói về thông tin đoàn xiếc lớn nhất trên thế giới cũng phải đóng cửa vì dịch bệnh, du lịch bị ảnh hưởng toàn thế giới. Hai cụ bần thần rồi nghĩ: sao mình không làm gì đó, ít nhất cũng phải cho mấy đứa cháu trong làng chiêm ngưỡng lại nghề gia truyền của mình. Rồi biết đâu, show diễn của mình lại được như người ta…
Trong quá trình tìm tòi với sự tư vấn của chú Tễu (nhà báo Lại Văn Sâm), hai cụ sẽ lần lượt gặp gỡ những nhân vật, khách mời tuổi Sửu thành công trong sự nghiệp, cuộc sống; hay tìm gợi ý, kinh nghiệm từ những show diễn được cả công chúng lẫn giới chuyên môn đánh giá cao… Những show diễn có đóng góp lớn trong việc kích cầu du lịch, như Ký ức Hội An, Vũ điệu trên mây (Fansipan)... được nhắc tới trong MV Việt Nam những chuyến đi. Chương trình còn đưa khán giả đến với bức màn nhung đỏ quyến rũ của nhà hát để xem nhạc kịch Những người khốn khổ - một vở diễn thành công, với những chia sẻ từ NSUT Trần Ly Ly và Nhạc trưởng Đồng Quang Vinh: “Không thể mua bản quyền vở Những người khốn khổ, nhưng không vì vậy mà chúng tôi dừng lại. Trước hết là phải DÁM, kể cả khi kinh phí chỉ có 1/3. Rồi lao động, trả giá bằng những bữa ăn giấc ngủ, thậm chí tranh cãi kịch liệt đến không nhìn mặt nhau. Được cái, người Việt mình giỏi “liệu cơm gắp mắm”, “chế”, rồi cũng làm được”.
Ngoài ba gương mặt quen thuộc: Nhà báo Lại Văn Sâm, NSƯT Xuân Bắc, NSND Tự Long, chương trình “12 Con giáp 2021 – Trâu cũ năm Tân Sửu” còn có sự tham gia của các nghệ sĩ, khách mời nổi tiếng: NSƯT Chí Trung (với vai trò rapper), Ca sĩ Phương Thanh, Ca sĩ Đức Phúc, Rapper Big Daddy, Cầu thủ Công Vinh, Giáo sư Nguyễn Lân Dũng, Hoa hậu Đỗ Thị Hà… Ca sỹ Đức Phúc chia sẻ: “Khi mà Phúc tham gia vào con đường nghệ thuật, Phúc và bố mẹ đều thích mỗi lần đến dịp Tết là Phúc được xuất hiện trên các chương trình Tết của VTV. Người ơi nguời ở đừng về- bài hát Phúc mang đến chương trình 12 Con giáp là một bài hát đánh dấu sự trở lại của Đức Phúc với kiểu âm nhạc khác hơn, nhưng khi được đặt trong chương trình 12 Con giáp thì có ý nghĩa khá hay. Hi vọng, bài hát sẽ phần nào giúp hai cụ trả lời được câu hỏi “Làm thế nào để một sản phẩm âm nhạc hài hòa cả nét hiện đại và truyền thống?”.
Trong 12 Con giáp 2021, Giám đốc âm nhạc Huy Tuấn đã xây dựng một concept âm nhạc đầy thách thức: đưa âm nhạc truyền thống vào các bản phối, để cho ra màu sắc dân gian đương đại. Tất cả các tiết mục đều có ít nhất một nhạc cụ dân tộc, ví dụ như tiếng đàn T’rưng sẽ vang lên trong bản hit Về nhà ăn Tết của Big Daddy & JustaTee. Hay Now or Never – một bài hát nổi tiếng từ phim ca nhạc High School Musical – sẽ có hẳn đất solo cho Kèn Sona – một loại nhạc cụ thường thấy trong … tang lễ!
Liệu làm mới có phải là cách thức duy nhất để truyền thống tiếp cận khán giả trẻ? Khi tìm cách “mix match”, có sợ rằng Bản sắc sẽ bị phai nhạt? … Những câu hỏi có thể sẽ hiện lên ở đâu đó, khiến cho người xem ngẫm nhiều hơn về gia đình, về xã hội, về cái tết dân tộc mỗi dịp xuân về...
