Ngành thủy sản Việt Nam đang chứng kiến một làn sóng phục hồi rõ rệt trong quý 3/2025, khi hầu hết doanh nghiệp đầu ngành đồng loạt báo lãi tăng mạnh dù vẫn đối mặt với nhiều thách thức. Sự cải thiện đồng thời ở cả sản lượng lẫn giá trị xuất khẩu cho thấy, dù phải đối mặt với rào cản thuế quan, chi phí đầu vào leo thang và yêu cầu kiểm soát chống khai thác bất hợp pháp (IUU) khắt khe hơn, ngành thủy sản Việt Nam vẫn duy trì được sức bật đáng kể.
LÃI TĂNG VỌT TRƯỚC ÁP LỰC THUẾ ĐỐI ỨNG
Thủy sản tiếp tục khẳng định vai trò ngành kinh tế mũi nhọn của Việt Nam không chỉ đóng góp lớn vào kim ngạch xuất khẩu mà còn tạo sinh kế cho hàng triệu lao động tại các vùng ven biển, Đồng bằng sông Cửu Long và nhiều địa phương khác.
Bước sang quý 3/2025, bức tranh toàn ngành cho thấy nhiều gam màu đan xen. Nhu cầu thị trường quốc tế bắt đầu phục hồi tích cực sau giai đoạn trầm lắng của năm trước, song vẫn tiềm ẩn nhiều rào cản kỹ thuật và thương mại như tiêu chuẩn chống khai thác IUU, quy định truy xuất nguồn gốc hay chính sách thuế nhập khẩu khắt khe từ các thị trường Mỹ, EU và Nhật Bản. Cùng lúc, cạnh tranh gia tăng giữa các quốc gia xuất khẩu lớn như Ấn Độ, Indonesia, Ecuador khiến giá bán chịu áp lực. Trong khi đó, chi phí đầu vào từ thức ăn, con giống đến logistics tiếp tục leo thang, buộc doanh nghiệp phải tối ưu sản xuất và nâng cao giá trị gia tăng để giữ vững biên lợi nhuận.
Tuy nhiên, trước những vấn đề tồn tại, các doanh nghiệp thủy sản vẫn đang bứt phá, đạt kết quả lợi nhuận tăng trưởng mạnh mẽ. Công ty Cổ phần Thực phẩm Sao Ta (mã chứng khoán: FMC) công bố báo cáo tài chính hợp nhất quý 3/2025, ghi nhận lợi nhuận sau thuế 112 tỷ đồng, tăng hơn 18% so với cùng kỳ năm 2024. Kết quả này đạt được trong bối cảnh doanh nghiệp phải chịu nhiều loại thuế đối ứng và chi phí tăng mạnh.
Trong quý 3, doanh thu thuần của Sao Ta đạt gần 2.983 tỷ đồng, tăng 5% so với cùng kỳ. Nhờ giá vốn hàng bán chỉ tăng nhẹ, lợi nhuận gộp đạt 418 tỷ đồng, tăng 36%. Doanh thu tài chính tăng vọt lên 43 tỷ đồng, gấp gần 5 lần, trong khi chi phí tài chính giảm hơn 50% xuống 15 tỷ đồng nhờ tiết giảm lãi vay và lỗ tỷ giá. Tuy nhiên, chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp lần lượt tăng 105% và 8%, lên 316 tỷ đồng và 23 tỷ đồng.
Theo doanh nghiệp, lợi nhuận tăng chủ yếu nhờ doanh số bán hàng tăng 5,02% và việc quyết toán tôm tự nuôi vụ 2/2025 giúp giảm giá vốn hàng bán. Lũy kế 9 tháng đầu năm 2025, doanh thu thuần của Sao Ta đạt 6.850 tỷ đồng, tăng 23% so với cùng kỳ. Trong đó, doanh thu thủy sản chiếm gần 97%, đạt 6.754,5 tỷ đồng (tăng 24%). Doanh thu tài chính cũng tăng mạnh lên 121,6 tỷ đồng, gấp 2,3 lần so với cùng kỳ, nhờ lãi tiền gửi ngân hàng và chênh lệch tỷ giá tăng.
Đáng chú ý, trong 9 tháng qua, Sao Ta phải gánh gần 193 tỷ đồng thuế đối ứng, khoản chi phí mới phát sinh do chính sách thuế từ Mỹ, bên cạnh 98 tỷ đồng thuế chống bán phá giá và 60 tỷ đồng thuế chống trợ cấp. Dù vậy, công ty vẫn lãi sau thuế 251,2 tỷ đồng, tăng 6,7% so với cùng kỳ năm 2024.
Tính đến 30/9/2025, tổng tài sản của Sao Ta đạt 4.840 tỷ đồng, tăng 28% so với đầu năm. Trong đó, tiền, tiền gửi và tương đương tiền chiếm 1.771 tỷ đồng; các khoản phải thu ngắn hạn tăng mạnh lên 1.249 tỷ đồng (gấp 3,4 lần đầu năm), trong khi hàng tồn kho giảm 35% xuống 653 tỷ đồng.
Công ty Cổ phần Vĩnh Hoàn (mã chứng khoán: VHC) doanh nghiệp dẫn đầu ngành cá tra Việt Nam ghi nhận doanh thu thuần đạt 3.471 tỷ đồng trong quý 3, tăng gần 6% so với cùng kỳ năm 2024. Sau khi trừ giá vốn, lợi nhuận gộp của công ty đạt 584 tỷ đồng, tăng nhẹ 1%.
Điểm sáng nổi bật trong quý 3 là doanh thu tài chính tăng gấp đôi, đạt 116 tỷ đồng, chủ yếu đến từ lãi tiền gửi ngân hàng và đầu tư tài chính ngắn hạn. Đồng thời, chi phí tài chính giảm mạnh 73%, chỉ còn 22 tỷ đồng, nhờ tiết giảm lãi vay và biến động tỷ giá thuận lợi.
Chi phí bán hàng giảm 22% còn 71 tỷ đồng, trong khi chi phí quản lý doanh nghiệp tăng nhẹ 6%, lên 76 tỷ đồng. Nhờ cơ cấu chi phí được tối ưu, Vĩnh Hoàn ghi nhận lãi sau thuế 455 tỷ đồng, tăng gần 34% so với cùng kỳ; trong đó, lợi nhuận sau thuế cổ đông công ty mẹ đạt 433 tỷ đồng, tăng 35%.
Lũy kế 9 tháng đầu năm 2025, Vĩnh Hoàn đạt doanh thu thuần 9.311 tỷ đồng, gần tương đương cùng kỳ, nhưng lợi nhuận sau thuế tăng 39%, lên 1.206 tỷ đồng. Riêng phần lợi nhuận sau thuế của cổ đông công ty mẹ đạt 1.141 tỷ đồng, thể hiện hiệu quả rõ rệt trong quản trị chi phí và danh mục đầu tư tài chính.
Với kết quả này, Vĩnh Hoàn đã vượt 14% kế hoạch lợi nhuận năm theo kịch bản cơ bản (1.000 tỷ đồng) và đạt 88% kế hoạch theo kịch bản cao (1.300 tỷ đồng).
Tại thời điểm 30/9/2025, tổng tài sản của Vĩnh Hoàn đạt hơn 13.500 tỷ đồng, tăng 10% so với đầu năm. Hàng tồn kho giảm 6%, còn 2.728 tỷ đồng, trong đó doanh nghiệp đã trích lập dự phòng giảm giá hàng tồn kho hơn 107 tỷ đồng.
Đáng chú ý, lượng tiền và tương đương tiền tăng gần 3 lần, đạt 1.678 tỷ đồng. Đầu tư tài chính ngắn hạn cũng tăng 15%, lên 2.700 tỷ đồng, phần lớn là tiền gửi ngân hàng ngắn hạn trị giá 2.677 tỷ đồng, tăng 20% so với đầu năm.
Cùng chiều tăng trưởng, Công ty Cổ phần Tập đoàn Thủy sản Minh Phú (mã chứng khoán: MPC) ghi nhận lợi nhuận ròng 223 tỷ đồng trong quý 3, mức cao nhất kể từ năm 2022. Kết quả tích cực này giúp cổ phiếu MPC phục hồi mạnh, hiện giao dịch quanh 18.000 đồng/cp, gấp đôi so với đầu tháng 4, thời điểm giá rơi mạnh khi Mỹ công bố thuế đối ứng với tôm Việt Nam.
Quý 3, Minh Phú đạt doanh thu gần 3.800 tỷ đồng, giảm 13% so với cùng kỳ, song lợi nhuận gộp lại tăng mạnh 56%, lên hơn 600 tỷ đồng. Theo ông Lê Văn Điệp, Phó Tổng Giám đốc MPC, kết quả này đến từ việc đẩy mạnh sản xuất và tiêu thụ các sản phẩm giá trị gia tăng, giúp biên lợi nhuận gộp tăng từ 8,85% lên 15,8% – mức từng chỉ đạt trong giai đoạn đỉnh cao năm 2022.
Lũy kế 9 tháng đầu năm, Minh Phú ghi nhận doanh thu gần 10.000 tỷ đồng và lãi ròng 401 tỷ đồng, đảo chiều mạnh so với khoản lỗ 54 tỷ đồng cùng kỳ 2024. Tuy nhiên, con số này mới đạt chưa đến một nửa kế hoạch lợi nhuận sau thuế 997 tỷ đồng cho cả năm 2025 khiến mục tiêu “chạm mốc nghìn tỷ” trở nên thách thức khi chỉ còn 3 tháng nữa kết thúc năm.
Báo cáo tài chính cũng cho thấy hiệu quả tại các công ty con vẫn yếu. Minh Phú đã trích lập dự phòng đầu tư tại Minh Phú Kiên Giang thêm 117 tỷ đồng, nâng tổng dự phòng lên 763 tỷ đồng trên vốn góp 1.200 tỷ đồng. Tại Minh Phú – Lộc An, khoản dự phòng gần 882 tỷ đồng, gần như xóa sạch vốn đầu tư gốc khoảng 1.000 tỷ đồng.
Tính đến cuối quý 3, tổng tài sản của Minh Phú đạt hơn 10.300 tỷ đồng, trong đó nợ phải trả chiếm một nửa. Hàng tồn kho tăng lên 4.600 tỷ đồng, trong khi tiền và tiền gửi ngân hàng giảm một nửa, còn 267 tỷ đồng. Chi phí xây dựng cơ bản dở dang cũng tăng thêm 250 tỷ đồng, đạt 1.260 tỷ đồng. Nợ vay, chủ yếu là ngắn hạn, ở mức 3.750 tỷ đồng.
TĂNG TỐC GIỮA SÓNG NGẦM
Theo số liệu Cục Thống kê, Bộ Tài chính, ngành thủy sản 9 tháng và quý 3/2025 đã ghi nhận nhiều tín hiệu tích cực, khả quan đối với tăng trưởng kinh tế. Tổng sản lượng thủy sản quý 3 ước đạt 2.710,9 nghìn tấn, tăng 3,3% so với cùng kỳ năm trước, bao gồm: Cá đạt 1.830,1 nghìn tấn, tăng 2,6%; tôm đạt 498,8 nghìn tấn, tăng 5,8%. Tính chung chín tháng năm 2025, sản lượng thủy sản ước đạt 7.261,8 nghìn tấn, tăng 3,2% so với cùng kỳ năm trước, bao gồm: Cá đạt 5.111,9 nghìn tấn, tăng 2,8%; tôm đạt 1104,3 nghìn tấn, tăng 5,7%. Kim ngạch xuất khẩu thủy sản quý 3 năm 2025 đạt 3.005,6 triệu USD, tăng 6,7% so với cùng kỳ năm trước. Tính chung chín tháng năm 2025, xuất khẩu thủy sản ước đạt 8.116,2 triệu USD, tăng 12,3% so với cùng kỳ năm trước.
Tuy nhiên, bên cạnh những điểm sáng, ngành thủy sản vẫn tồn tại một số hạn chế, thách thức cần tháo gỡ để duy trì đà tăng trưởng ổn định, cụ thể: Vấn đề thuế chống bán phá giá, thuế đối ứng 20% đối với hàng xuất khẩu của Việt Nam tại thị trường Mỹ là áp lực lớn, nhiều doanh nghiệp có thể đối diện với mức thuế cao hoặc bị điều tra lại.
Từ ngày 1/1/2026, nếu nghề khai thác cá không được công nhận tương đương theo Đạo luật Bảo vệ động vật có vú biển (MMPA), có thể bị cấm nhập khẩu sang Mỹ. Điều này đe dọa hàng trăm triệu USD kim ngạch xuất khẩu. Việt Nam vẫn đang chịu “thẻ vàng” IUU (thủy sản bất hợp pháp, không khai báo, không theo quy định) từ Liên minh châu Âu (EU) nếu không được gỡ bỏ sẽ ảnh hưởng đến uy tín, chi phí và mức độ kiểm tra khắt khe hơn cho hàng xuất khẩu;…
Bên cạnh đó, các nước xuất khẩu thủy sản khác (Thái Lan, Ấn Độ, In-đô-nê-xi-a, Ê-cua-đo…) đang cạnh tranh mạnh về giá, chi phí và cải thiện chất lượng tạo áp lực cho thủy sản Việt Nam. Sự phụ thuộc lớn vào một số thị trường truyền thống (Mỹ, Trung Quốc, EU) khiến thuỷ sản Việt dễ bị ảnh hưởng bởi biến động chính sách thương mại, tỷ giá, logistics hoặc rủi ro phi thuế quan tại những thị trường này.
Biến đổi khí hậu, thời tiết bất thường, ô nhiễm môi trường có thể ảnh hưởng tới sản lượng nuôi thủy sản, chất lượng nguyên liệu, dịch bệnh đây là rủi ro cố hữu của ngành nuôi trồng thuỷ sản, cùng với đó chi phí nguyên liệu đầu vào, thức ăn thủy sản, năng lượng, logistics tiếp tục gia tăng, làm giảm biên lợi nhuận của doanh nghiệp.
Kỳ vọng những tháng cuối năm 2025, ngành thủy sản Việt Nam đang có nền tảng khá vững khi kim ngạch xuất khẩu 9 tháng đã vượt mốc 8 tỷ USD, tăng trưởng 6,7% so với cùng kỳ năm 2024. Với đà tăng này, dự báo xuất khẩu thủy sản cả năm 2025 có thể cán mốc 9 tỷ đến 10 tỷ USD. Quý 4 thường là giai đoạn cao điểm nhập khẩu thủy sản ở các thị trường lớn để phục vụ mùa lễ hội cuối năm. Đây là cơ hội lớn để doanh nghiệp Việt Nam bứt phá, gia tăng đơn hàng xuất khẩu và khẳng định vị thế.
Trong bối cảnh rủi ro phụ thuộc vào Mỹ và EU, nhiều doanh nghiệp đã tăng tốc khai thác các thị trường mới như ASEAN, Trung Đông, Nam Mỹ và khối CPTPP. Xu hướng tiêu dùng thực phẩm thủy sản chế biến sẵn, giàu dinh dưỡng ở các thị trường này đang tăng nhanh. Việc tận dụng tốt các hiệp định thương mại tự do (CPTPP, EVFTA, RCEP…) sẽ mở ra biên độ tăng trưởng bền vững hơn, đồng thời giảm rủi ro khi thị trường truyền thống siết chặt các rào cản kỹ thuật.
Những tháng cuối năm, nhu cầu các sản phẩm thủy sản chế biến sẵn, tiện lợi, đáp ứng tiêu chuẩn “xanh – sạch – truy xuất được nguồn gốc” sẽ tăng cao. Doanh nghiệp Việt nếu tận dụng cơ hội này để đưa ra sản phẩm phù hợp với thị hiếu từng thị trường sẽ nâng cao giá trị gia tăng, cải thiện biên lợi nhuận thay vì cạnh tranh thuần túy bằng giá.
Năm 2025 là năm bản lề để ngành thủy sản Việt Nam định hình rõ hướng đi bền vững, từ tăng trưởng về lượng sang phát triển về chất, nâng cao giá trị gia tăng, củng cố vị thế trên thị trường quốc tế và tạo dựng nền tảng vững chắc cho các giai đoạn phát triển sau này.