Cơ hội lớn cho doanh nghiệp trong xu thế phát triển AI toàn cầu

Mới đây Quốc hội thông qua Luật Trí tuệ nhân tạo (AI), tạo khung pháp lý thống nhất cho phát triển, ứng dụng và quản lý AI tại Việt Nam, đưa Việt Nam vào nhóm những quốc gia đầu tiên trên thế giới có luật chuyên biệt về trí tuệ nhân tạo.

Luật sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 1/3/2026, mở ra cơ sở pháp lý vững chắc để triển khai AI sớm và hiệu quả trong thực tiễn, góp phần tạo nền tảng cho một Việt Nam hiện đại, thông minh và hướng tới tương lai.

ĐẶT CON NGƯỜI LÀM TRUNG TÂM

Phát biểu tại hội thảo "AI trong Quản trị, Điều hành Đô thị thông minh" diễn ra mới đây trong khuôn khổ Hội nghị Thành phố thông minh Việt Nam - Châu Á 2025 (Vietnam - Asia Smart City Summit 2025), đại diện Viện Công nghệ số và Chuyển đổi số quốc gia, ông Đặng Chiến Công, đã chia sẻ về vai trò AI trong quản trị và chuyển đổi số, nhấn mạnh AI hiện là nền tảng quan trọng, ảnh hưởng sâu sắc đến cách vận hành và ra quyết định của các cơ quan, tổ chức.

Ông Đặng Chiến Công cũng chia sẻ với các đại biểu về những nét chính, nổi bật của Luật Trí tuệ nhân tạo đầu tiên của Việt Nam. Theo ông Công, việc Luật Trí tuệ nhân tạo được Quốc hội khóa XV thông qua ngày 10/12/2025 với tỷ lệ ủng hộ cao đã thể hiện quyết tâm chính trị rất cao của Đảng và Nhà nước trong việc đưa AI trở thành động lực phát triển, tuy nhiên vẫn phải nằm trong tầm kiểm soát an toàn.

Cũng theo ông Công, trong quá trình xây dựng và hoàn thiện Luật Trí tuệ nhân tạo, nhóm công tác đã rà soát, tiếp thu và giải trình ý kiến từ các cơ quan, chuyên gia, nhằm đảm bảo luật phản ánh đúng bản chất AI và các ứng dụng thực tiễn. Các nguyên tắc về an toàn, minh bạch, quyền lợi và trách nhiệm của con người luôn được đặt làm trung tâm.

Luật Trí tuệ nhân tạo không chỉ là khung pháp lý cho các ứng dụng hiện tại mà còn là nền tảng phát triển hệ thống trí tuệ nhân tạo trong tương lai. Luật đưa ra các quy định về rủi ro, trách nhiệm giải trình, tuân thủ, đồng thời tạo không gian an toàn để doanh nghiệp và tổ chức sáng tạo. Các cơ chế này giúp quản lý rủi ro theo mức độ (thấp, trung bình, cao), đảm bảo minh bạch nhưng vẫn mở ra không gian đổi mới.

Ông Công cho biết thêm, Bộ Khoa học và Công nghệ cũng đã xây dựng hướng dẫn, thông tư và cơ chế hỗ trợ doanh nghiệp trong việc đánh giá sự phù hợp của các hệ thống Trí tuệ nhân tạo, bao gồm cả chi phí tuân thủ và kiểm định. Hệ thống quản lý Trí tuệ nhân tạo được tổ chức tập trung, với Chính phủ quản lý thống nhất và Bộ Khoa học và Công nghệ là đầu mối phối hợp với các bộ, ngành liên quan.

Mục tiêu cuối cùng của Luật Trí tuệ nhân tạo là đặt con người làm trung tâm, phục vụ xã hội, nâng cao hiệu quả quản lý, đảm bảo an toàn và phát triển bền vững các đô thị thông minh.

CƠ HỘI LỚN NHẤT CHO DOANH NGHIỆP BÁN DẪN

Tại Triển lãm Semi Expo Việt Nam 2025 diễn ra vào tháng 11 vừa qua, Viện trưởng Viện Công nghệ số và Chuyển đổi số quốc gia Hồ Đức Thắng cho biết, Luật Trí tuệ nhân tạo là một trong chuỗi bước đi chiến lược mà Việt Nam đang triển khai để nắm bắt "cơ hội lịch sử" trong cuộc cách mạng công nghệ mới. Cùng với thể chế, hạ tầng tính toán, nguồn lực tài chính và con người là những trụ cột quan trọng.

Theo ông Thắng, đây là cơ hội lớn nhất của các doanh nghiệp bán dẫn Việt Nam bởi, sự phát triển của hạ tầng trí tuệ nhân tạo sẽ tạo ra "đơn đặt hàng khổng lồ" cho ngành công nghiệp chip trong nước, từ việc thiết kế, đóng gói đến kiểm thử, cho đến những con chip Make in Viet Nam.

Ngoài hạ tầng, Việt Nam cũng đang chuẩn bị các điều kiện về tài chính và nhân lực. Trong đó, Bộ Khoa học và Công nghệ dự kiến hình thành Quỹ Phát triển trí tuệ nhân tạo Quốc gia, triển khai cơ chế "AI voucher" để hỗ trợ trực tiếp doanh nghiệp ứng dụng, tạo lực cầu đủ lớn cho thị trường.

Bên cạnh đó, Việt Nam sẽ xây dựng thế hệ nhân lực "kép" - vừa am hiểu phần cứng bán dẫn, vừa làm chủ thuật toán trí tuệ nhân tạo tiên tiến, làm nền tảng cho sự tự chủ lâu dài.

Trước đó, tại Diễn đàn Công nghệ mở 2025 đầu tháng 11, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng cũng từng khẳng định, trí tuệ nhân tạo là "hạ tầng trí tuệ quốc gia", còn công nghệ mở là con đường giúp Việt Nam làm chủ hạ tầng đó.

Bộ trưởng cho hay, các trụ cột của hạ tầng trí tuệ Việt Nam là hạ tầng tính toán và dữ liệu quốc gia, mô hình nền tảng và công nghệ lõi, nhân lực và cộng đồng trí tuệ, hệ sinh thái ứng dụng và đổi mới, thể chế, tiêu chuẩn và an toàn trí tuệ nhân tạo.

Trong ba năm tới, Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ xây dựng trung tâm siêu tính toán trí tuệ nhân tạo quốc gia trị giá 300 triệu USD. Để phát triển thị trường, Chính phủ đổi mới mua sắm công theo tinh thần "AI first", ưu tiên sản phẩm trí tuệ nhân tạo mở trong nước, công khai các bài toán quốc gia và đặt hàng việc dùng AI để giải bài toán quốc gia, cấp voucher cho các doanh nghiệp SME dùng thử sản phẩm AI trong nước...

Những động thái này cho thấy sự nỗ lực của Việt Nam trong cuộc đua toàn cầu về trí tuệ nhân tạo. Trong bối cảnh đó, Luật AI sắp có hiệu lực được đánh giá mang tính bước ngoặt, sẽ tạo hành lang pháp lý tiên phong giúp Việt Nam bắt kịp xu thế phát triển AI toàn cầu và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia trong kỷ nguyên số.