Bên cạnh những đóng góp tích cực trong điều hành chính sách tiền tệ và hoạt động ngân hàng của NHNN, trong báo cáo gửi Quốc hội mới đây, Kiểm toán Nhà nước còn chỉ ra những tồn tại của ngành ngân hàng (đến cuối năm 2017).
Và kết quả kiểm toán báo cáo tài chính, các hoạt động liên quan đến quản lý, sử dụng vốn và tài sản nhà nước năm 2017 của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và 7 tổ chức tài chính, ngân hàng, bảo hiểm không chỉ cho thấy những điểm sáng.
Báo cáo kiểm toán cho biết, một số tổ chức tín dụng tăng trưởng tín dụng vượt mức cho phép của Ngân hàng Nhà nước. Đó là các ngân hàng thương mại cổ phần: Bảo Việt, Đông Nam Á, Nam Á, Đại Chúng, Việt Nam Thương tín (với tổng dư nợ vượt 6.988 tỷ đồng).
Vi phạm quy định về giới hạn góp vốn, mua cổ phần có Ngân hàng Thương mại Cổ phần Sài Gòn Thương tín (Sacombank) và Ngân hàng TMCP Kiên Long sở hữu cổ phần trực tiếp qua lại lẫn nhau.
Hiện, còn 5 TCTD (NHTM Cổ phần Hàng Hải, NHTM Cổ phần Ngoại thương Việt Nam, NHTM TNHH MTV Xây dựng Việt Nam, NHTM TNHH MTV Đại Dương, Ngân hàng Nông nghiệp) nắm giữ cổ phần của hơn 2 TCTD khác.
Kiểm toán cũng chỉ ra rằng VAMC chưa thực hiện vai trò trong việc mua nợ và xử lý nợ xấu. VAMC đã không thẩm định giá mua (giá mua bằng dư nợ trừ (-) dự phòng rủi ro do TCTD tự xác định); không kiểm tra, đánh giá khách hàng vay, tính trung thực, chính xác của hồ sơ, tài liệu và tài sản đảm bảo của khoản nợ...VAMC cũng xử lý nợ xấu sau khi mua chủ yếu thông qua việc ủy quyền lại cho các TCTD bán nợ.
Kết quả kiểm toán cũng cho thấy Ngân hàng Nhà nước chưa xây dựng lộ trình giảm tỷ trọng tiền mặt xuống dưới 10% tổng phương tiện thanh toán theo đề án phát triển thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt Nam giai đoạn 2016-2020 (giai đoạn 2011 đến 2017, tỷ lệ tiền mặt/tổng phương tiện thanh toán ở mức gần 12%.) Hệ số an toàn vốn (CAR) toàn hệ thống, theo báo cáo kiểm toán là chưa tin cậy.
Loại trừ các ngân hàng yếu kém và các ngân hàng được mua 0 đồng, một số ngân hàng thương mại đầu tư trái phiếu chéo lẫn nhau, làm "cải thiện ảo" hệ số Car, nhiều ngân hàng thương mại phân loại nợ không đúng làm ảnh hưởng đến lợi nhuận, tác động giảm hệ số CAR.
Các ngân hàng còn chậm quyết toán các chương trình hỗ trợ lãi suất. Đồng thời, chưa thu hồi nợ tồn đọng nhóm 2 và nợ có tính chất tồn đọng nhóm 2 để hoàn trả NSNN, đến 31/12/2017 là 108,22 tỷ đồng và 2,2 triệu USD, gồm: Ngân hàngTMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam 40,03 tỷ đồng; Agribank 30,95 tỷ đồng; Vietcombank 1,01 tỷ đồng; Vietinbank 36,23 tỷ đồng và 2,2 triệu USD.
Ngoài ra, một số đơn vị chưa xử lý dứt điểm công nợ tồn đọng từ nhiều năm. Như, tại Ngân hàng Chính sách xã hội, các khoản tham ô, chiếm dụng từ các tổ tiết kiệm và vay vốn tại 28 chi nhánh từ trước năm 2010 và các khoản nhận bàn giao từ Agribank, Kho bạc Nhà nước 3,4 tỷ đồng.
Một số ngân hàng đầu tư tài chính không hiệu quả hoặc hiệu quả thấp, như Agribank đầu tư 2.391 tỷ đồng vào 6 công ty con, cổ tức/lợi nhuận được chia năm 2017 là 12 tỷ đồng.
Hạch toán doanh thu, thu nhập, chi phí chưa phù hợp, chính xác cũng là vấn đề được chỉ ra tại báo cáo kiểm toán và Agribank lại được nêu tên với hạch toán thừa lãi dự thu 136 tỷ.
Agribank còn góp mặt trong danh sách phân loại nợ chưa phù hợp, Kiểm toán Nhà nước điều chỉnh giảm dư nợ nhóm 1 là 1.254,5 tỷ đồng, tăng dư nợ nhóm 2 là 703,6 tỷ đồng, tăng dư nợ nhóm 3 là 55,4 tỷ đồng, giảm dư nợ nhóm 4 là 100,4 tỷ đồng, tăng dư nợ nhóm 5 là 595,9 tỷ đồng. Trích lập dự phòng rủi ro tín dụng chưa chính xác cũng vẫn là Ngân hàng Nông nghiệp, Kiểm toán Nhà nước đã điều chỉnh tăng chi phí dự phòng cụ thể 341,5 tỷ đồng, giảm chi phí dự phòng chung 4,9 tỷ đồng.
Ngoài ra, Agribank cũng bị chỉ ra còn có sai sót về trình tự, thủ tục cho vay, hỗ trợ lãi suất sai quy định.
