Theo thống kê, tính đến cuối năm 2019, tỷ lệ cho vay tiêu dùng trên tổng dư nợ ở Việt Nam ước đạt 11,4%, tức là khoảng 1 triệu tỷ đồng. Đây là con số không hề nhỏ và phần lớn những người vay tiêu dùng có thu nhập ở mức trung bình, dòng tiền trả nợ đến từ tiền lương, tiền công.
Bài học nhãn tiền
Theo thống kê của Bộ Lao động Thương binh và Xã hội vừa công bố báo cáo mới nhất về tình hình lao động, việc làm bị ảnh hưởng bởi Covid-19, số người đến nộp hồ sơ để hưởng thất nghiệp tính đến tháng 2/2020 là 47.164 người, tăng 70% so với cùng kỳ năm ngoái.
Ông Phạm Quốc Thanh, Tổng giám đốc HDBank cho hay, theo thống kê mới của ngân hàng, có khoảng 11.000 tỷ đồng tín dụng của HDBank bị ảnh hưởng bởi Covid-19, trong đó có tới hơn 4.000 tỷ đồng của khách hàng cá nhân. “Hiện, tốc độ các khách hàng gửi đơn đề xuất xin cơ cấu nợ, giãn nợ tăng chóng mặt, đội ngũ xử lý phải chạy hết tốc lực”, ông Thanh cho hay.
Còn tại Sacombank, bà Nguyễn Đức Thạch Diễm, Tổng giám đốc cho hay, trong 22.0000 tỷ đồng dư nợ do khách hàng đề xuất cơ cấu, giãn nợ, có tới 7.000 tỷ đồng là của khách hàng cá nhân.
Một ngân hàng TMCP tại Hà Nội thông tin, theo rà soát, trong vòng 1 tháng gần đây, số dư nợ cá nhân bị ảnh hưởng bởi Covid-19 của ngân hàng này đã tăng gấp 5 lần tháng trước.
Trên thực tế, việc gia tăng tình trạng mất khả năng trả nợ các khoản vay tiêu dùng đã xảy ra tại Trung Quốc đang là bài học nhãn tiền cho Việt Nam. Nhiều đơn vị cho vay tiêu dùng tại nước này đã cho biết tỷ lệ vi phạm hạn thanh toán các khoản vay đã tăng mạnh trong 2 tháng đầu năm.
Qudian Inc, một doanh nghiệp cho vay tiền online có trụ sở ở Bắc Kinh cho biết, tỷ lệ vi phạm hạn thanh toán tăng lên 20% trong tháng 2 so với mức 13% vào cuối năm ngoái.
Ông Zhao Jian, Trưởng phòng nghiên cứu của Tập đoàn Atlantis Financial cho biết, tỷ lệ vỡ nợ của người tiêu dùng tại một số ngân hàng ở Trung Quốc đã tăng lên mức 4%, so với khoảng 1% trước khi dịch bệnh diễn ra.
Đáng chú ý, China Merchants Bank Co, một trong những công ty tín dụng tiêu dùng lớn nhất Trung Quốc đã công bố buộc phải tạm dừng các khoản cho vay với thẻ tín dụng sau khi các khoản vay quá hạn gia tăng nhanh chóng.
Không chỉ Trung Quốc, mà tình trạng vỡ nợ tín dụng tiêu dùng cũng đang diễn biến phức tạp. Đáng chú ý, tỷ lệ nợ hộ gia đình so với GDP ở nhiều nước bao gồm Pháp, Thụy Sĩ, New Zealand, Úc, Nigeria... đang ở mức cao kỷ lục.
Cần chính sách hỗ trợ
Hiện nay, để hỗ trợ cho các doanh nghiệp và cá nhân bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19, các ngân hàng đều đã tung ra các gói tín dụng ưu đãi, tuy nhiên đa phần chỉ giới hạn trong các doanh nghiệp, hộ gia đình sản xuất, kinh doanh chịu ảnh hưởng từ dịch bệnh. Chỉ có một vài ngân hàng chấp nhận giảm nhẹ lãi suất đối với toàn bộ các khoản nợ hiện hữu, bao gồm cả vay tiêu dùng.
Chẳng hạn, BIDV đã công bố giảm thêm tới 2% lãi suất cho vay với cả khoản vay cũ và mới, áp dụng với cả cá nhân và doanh nghiệp. Với khách hàng cá nhân, BIDV giảm đến 1- 2% (giảm 1% cho khách vay tiêu dùng tín chấp trả nợ bằng lương bị giảm thu nhập và giảm 2% lãi suất cho lao động mất việc).
Tương tự, VPBank cũng vừa thông báo tiếp tục giảm tới 3% lãi suất cho các khoản vay tín chấp và hạn mức cho vay lên đến hơn 100 triệu đồng. Ưu đãi áp dụng với khách hàng tiểu thương hiện hữu đang kinh doanh mọi ngành nghề.
Đối với các khoản vay thế chấp, mức giảm lãi suất 1% cho những khách hàng cá nhân đang kinh doanh và có nguồn thu thuộc các lĩnh vực bị ảnh hưởng trực tiếp.
Trong khi đó, theo chuyên gia tài chính, TS. Nguyễn Trí Hiếu, hiện nay dịch bệnh chưa thể xác định đâu là đỉnh, tình trạng người dân không có thu nhập để trả nợ vay tiêu dùng có thể kéo dài từ 6 tháng – 1 năm. Điều này dẫn đến nguy cơ nợ xấu của các ngân hàng và các công ty tài chính sẽ tăng lên rất nhanh.
Vì vậy, không chỉ giảm lãi suất mà theo TS. Nguyễn Trí Hiếu, một trong những biện pháp mà tổ chức tín dụng, ngân hàng cần làm để hạn chế nguy cơ vỡ nợ tín dụng tiêu dùng là gia hạn thời gian trả nợ cho người vay.
Các ngân hàng, các quỹ tín dụng cần gia hạn nợ ít nhất trong vòng từ 3- 6 tháng cả lãi và gốc cho những người đi vay đang gặp khó khăn vì dịch bệnh.
“Trong trường hợp người đi vay mất khả năng thanh toán, các tổ chức tín dụng và các công ty tài chính cần phải thương lượng để thống nhất giải quyết với khách hàng, như giảm lãi, giãn nợ, đưa ra một lộ trình trả nợ mới sau thời gian ân hạn…” – vị chuyên gia khuyến nghị.
