Nội thất Việt: Không chỉ cần đẹp mà còn phải kể những câu chuyện bản sắc

Sự phát triển của ngành nội thất Việt hiện nay đang được thúc đẩy bởi nhiều yếu tố tích cực, từ sự trưởng thành của đội ngũ thiết kế đến nhu cầu thị trường ngày càng cao, nhưng cũng đồng thời đặt ra yêu cầu phải có một định hướng dài hạn về bản sắc và giá trị cốt lõi.

KỂ CHUYỆN QUA NHỮNG THIẾT KẾ

Tại tọa đàm “Xu hướng Nội thất Kiến trúc Việt Nam 2026 - 2030”, Kiến trúc sư Lê Trương, Chủ tịch Hội Nội thất Việt Nam đã có những chia sẻ sâu sắc, mở ra góc nhìn toàn diện về hiện trạng và tiềm năng phát triển của ngành nội thất nước nhà trong giai đoạn tới.

Theo Kiến trúc sư Lê Trương, nội thất ngày nay không còn chỉ đóng vai trò như phần "trang trí sau cùng" cho một công trình, mà đã trở thành ngôn ngữ phản ánh tư duy, phong cách sống, giá trị cá nhân, đồng thời góp phần thể hiện bản sắc văn hóa của mỗi quốc gia. Trong bối cảnh toàn cầu hóa diễn ra mạnh mẽ, nội thất không chỉ cần đẹp mà còn phải biết kể chuyện, kể câu chuyện của con người, vùng đất và thời đại.

Chủ tịch Hội Nội thất Việt Nam chỉ ra rằng, Việt Nam đang bước vào một giai đoạn phát triển nhanh chóng của ngành nội thất với sự xuất hiện của nhiều nhà thiết kế trẻ tài năng, các thương hiệu nội địa ngày càng khẳng định vị thế và thị trường có xu hướng đề cao yếu tố thẩm mỹ, trải nghiệm và giá trị văn hóa.

Tuy nhiên, song song với những điểm sáng đáng ghi nhận, lĩnh vực nội thất tại Việt Nam vẫn còn thiếu một hệ sinh thái có tính liên kết chặt chẽ. Việc chưa có một định hướng dài hạn về ngôn ngữ thiết kế mang dấu ấn riêng cũng như thiếu các cơ chế hỗ trợ phù hợp đã khiến nội thất Việt gặp nhiều khó khăn trong hành trình vươn ra thị trường quốc tế.

Để khắc phục những hạn chế trên và phát triển ngành nội thất một cách bền vững, ông Lê Trương nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xây dựng một chiến lược tổng thể và đồng bộ. Chiến lược này cần bao gồm từ đào tạo nhân lực, phát triển sản xuất, truyền thông cho đến việc nghiên cứu và công bố các xu hướng thiết kế phù hợp với bối cảnh văn hóa Việt Nam và thế giới.

Một trong những mục tiêu cốt lõi mà Hội Nội thất Việt Nam đặt ra là xây dựng bản sắc nội thất Việt, không chỉ để phục vụ nhu cầu trong nước, mà còn để tạo dấu ấn rõ rệt trên bản đồ thiết kế toàn cầu.

“Chúng ta không cần sao chép thế giới, chúng ta có quyền và có đủ nền tảng để sáng tạo những xu hướng nội thất mang tên Việt Nam”.

Bản sắc nội thất Việt, theo vị kiến trúc sư, không nhất thiết phải phụ thuộc hoàn toàn vào các yếu tố truyền thống, mà cần là sự hòa quyện giữa giá trị bản địa với tư duy thiết kế hiện đại, giữa văn hóa và công nghệ, giữa chiều sâu quá khứ và khát vọng tương lai.

Kiến trúc sư Lê Trương mong muốn các nhà thiết kế nội thất không chỉ tạo nên những không gian đẹp mắt, mà còn biết cách kể những câu chuyện Việt bằng ngôn ngữ hình khối, vật liệu, ánh sáng và chi tiết, để từ đó tạo ra sự kết nối cảm xúc sâu sắc với người sử dụng.

Ở góc độ quốc tế, bà Gemma Riberti, Giám đốc Nội thất của WGSN London cũng chia sẻ những góc nhìn tương đồng. Theo bà, trong giai đoạn 2026 – 2030, toàn cầu hóa tiếp tục là xu hướng chủ đạo trong thiết kế nội thất, nhưng đi kèm với đó là sự nhấn mạnh vào bảo tồn và giao thoa văn hóa.

Trong bối cảnh ấy, những sản phẩm nội thất có bản sắc rõ ràng, chứa đựng câu chuyện riêng biệt sẽ được khách hàng ưu tiên lựa chọn. Người tiêu dùng trong tương lai không chỉ tìm kiếm sự tiện nghi và thẩm mỹ, mà còn mong muốn được kết nối với những giá trị văn hóa, cảm xúc và tinh thần thông qua sản phẩm.

Có thể thấy rằng, tương lai của ngành nội thất Việt Nam đang mở ra nhiều cơ hội nhưng cũng không ít thách thức. Việc xây dựng một bản sắc nội thất riêng, gắn liền với văn hóa dân tộc và phù hợp với dòng chảy đương đại chính là chìa khóa để Việt Nam vươn lên mạnh mẽ trên thị trường quốc tế.

Điều này không chỉ đòi hỏi sự sáng tạo và nỗ lực từ các nhà thiết kế, mà còn cần sự đồng hành chiến lược từ các tổ chức, doanh nghiệp và nhà hoạch định chính sách, để giấc mơ về một “nội thất mang tên Việt Nam” trở thành hiện thực.

BƯỚC ĐI XANH HOÁ KHÔNG GIAN

Trên thực tế, xu hướng xanh đang ngày càng lan rộng và ngành nội thất không nằm ngoài sự phát triển này. Theo PGS.TS.KTS Hoàng Mạnh Nguyên, Chủ tịch sáng lập Viện Khoa học công nghệ Đô thị xanh, nội thất xanh là một mắt xích quan trọng trong chuỗi xây dựng xanh, là nền tảng cho phát triển bền vững. Xu hướng này kết nối chặt chẽ từ hạ tầng, đô thị, công trình đến nội thất, tạo nên một hệ sinh thái hài hòa giữa con người và thiên nhiên.

Bên cạnh đó, nội thất xanh đóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện cam kết đạt mức phát thải ròng bằng "0" (Net Zero) của Chính phủ Việt Nam tại COP26. Bằng cách sử dụng vật liệu tái chế, tái tạo và có nguồn gốc bền vững, xu hướng này giúp giảm lượng khí thải carbon phát sinh từ quá trình sản xuất và vận chuyển.

Kiến trúc sư Hoàng Mạnh Nguyên đã chỉ ra nhiều lợi ích của nội thất xanh như bảo vệ môi trường; cải thiện sức khỏe và tinh thần; nâng cao tiện nghi và hiệu suất làm việc; tiết kiệm chi phí dài hạn…

Song, vị chuyên gia phân tích, tại Việt Nam, phát triển nội thất xanh vẫn đối mặt với không ít thách thức. Chi phí đầu tư ban đầu cao là một rào cản lớn, do vật liệu xanh, công nghệ tiết kiệm năng lượng và quy trình sản xuất bền vững thường đắt đỏ hơn so với phương pháp truyền thống. Nhận thức của doanh nghiệp và người tiêu dùng về lợi ích dài hạn của nội thất xanh vẫn chưa cao, dẫn đến nhu cầu chưa đủ lớn để thúc đẩy thị trường phát triển mạnh mẽ.

Ngoài ra, nguồn cung vật liệu bền vững trong nước còn hạn chế, khiến nhiều doanh nghiệp phải phụ thuộc vào nhập khẩu, làm gia tăng chi phí và gây khó khăn trong kiếm soát chất lượng. Cơ chế khuyến khích từ chính sách và ưu đãi tài chính cho nội thất xanh còn chưa đủ mạnh. Để vượt qua những thách thức này, Việt Nam cần có các giải pháp hỗ trợ từ chính phủ, nâng cao nhận thức cộng đồng và phát triển chuỗi cung ứng nội địa nhằm tạo nền tảng vững chắc cho ngành nội thất xanh phát triển bền vững.

Về nội dung này, PGS.TS.KTS Vũ Hồng Cương, Trưởng khoa Nội thất, Đại học Kiến trúc Hà Nội đánh giá, trong lĩnh vực nội thất, đặc biệt là các vật liệu hoàn thiện, hệ thống quy định pháp luật vẫn còn nhiều khoảng trống.

Vật liệu hoàn thiện không gian nội thất hiện nay có thể chia thành hai nhóm chính là vật liệu nhập khẩu và vật liệu sản xuất trong nước. Đối với vật liệu nhập khẩu, chất lượng và tính bền vững phụ thuộc nhiều vào nguồn gốc, xuất xứ. Các sản phẩm chính ngạch từ châu Âu, Mỹ thường đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe về môi trường và sức khỏe người dùng.

Tuy nhiên, vẫn tồn tại nhiều vật liệu nhập khẩu không rõ nguồn gốc hoặc chưa có tiêu chuẩn cụ thể, gây khó khăn cho người tiêu dùng và nhà thiết kế trong việc lựa chọn.

Đối với vật liệu sản xuất trong nước, một số doanh nghiệp Việt đã bắt đầu có những hướng đi tích cực trong việc phát triển vật liệu xanh. Tuy vậy, thông tin về các tiêu chuẩn chất lượng cũng như chứng nhận môi trường của các sản phẩm này vẫn chưa thực sự đầy đủ, rõ ràng. Kiến trúc sư, nhà thiết kế thường phải tự mình tìm hiểu, đánh giá và lựa chọn. Điều này đòi hỏi rất nhiều nỗ lực cá nhân thay vì được hỗ trợ bởi một hệ thống thông tin chuyên nghiệp và minh bạch.

Ông Cương cho rằng, thị trường vật liệu xanh hiện nay cũng đang thiếu một thư viện vật liệu chính thức, nơi các nhà thiết kế có thể dễ dàng tiếp cận và tra cứu thông tin về các sản phẩm đạt tiêu chuẩn.

Thực tế, không ít doanh nghiệp thường tự công bố tiêu chuẩn xanh của mình, nhưng lại thiếu sự kiểm chứng từ các tổ chức độc lập hoặc các hiệp hội nghề nghiệp có uy tín. Điều này khiến cho thị trường trở nên không đồng nhất và khó kiểm soát chất lượng.

Khi nhìn rộng hơn dưới góc độ văn hóa, việc xây dựng phong cách nội thất Việt Nam mang đậm bản sắc dân tộc cũng đòi hỏi phải đi đôi với sự phát triển về nguồn vật liệu, đặc biệt phải có sự hỗ trợ từ các loại vật liệu xanh.

Nếu chỉ khai thác các vật liệu truyền thống như mây, tre, gỗ tự nhiên, gốm sứ hay đá tự nhiên, thì nhiều trường hợp lại không đáp ứng được tiêu chí xanh do ảnh hưởng đến tài nguyên thiên nhiên.

Do đó, theo vị chuyên gia, làm thế nào để đảm bảo nguồn vật liệu vừa có tính xanh, thân thiện với môi trường, đồng thời hài hòa với khí hậu bản địa, lối sống và văn hóa người Việt? Đó là một bài toán khó vẫn đang cần lời giải.