Hành tinh của chúng ta vốn rộng lớn và chứa đựng nhiều điều kỳ lạ. Nhiều cảnh quan có vẻ đẹp khiến ta có cảm giác như ở hành tinh khác nhưng sự thật là chúng đang tồn tại trên địa cầu này.
HANG PHA LÊ - MEXICO
Nằm sâu bên trong ngọn núi Naica cách mặt đất 290m và được một thợ mỏ bạc Naica ở thành phố Chihuahua phát hiện vào năm 1974.
Đến năm 2000, 2 anh em Juan và Pedro Sanchez tiến hành khoan một đường hầm dẫn tới hang thì những cảnh tượng thú vị mới được mở ra. Đây thực sự là một vương quốc của những cột pha lê khổng lồ mọc tua tủa từ các vách đá và đáy hang.
Các cơn địa chấn xảy ra cách đây khoảng 26 triệu năm đã tạo nên ngọn núi Naica, bao phủ lên nó một lớp thạch cao khan rất dày. Khi magma nguội đi, nhiệt độ hạ xuống, lớp thạch cao bắt đầu phân hủy, hòa vào nguồn nước muối sulfat và canxi.
Qua hàng triệu năm, hỗn hợp đó trở thành lớp trầm tích lắng lại trong các động và tạo thành những khối pha lê như ngày nay. Có khoảng 170 khối tinh thể pha lê khổng lồ trong hang động. Các khối dài nhất có thể đạt chiều dài hơn 10m, một số khối ước nặng tới 55 tấn.
Nhiều nhà nghiên cứu cho rằng, các khối pha lê lớn nhất hang đã được tích tụ từ hơn 500.000 năm trước. Đồng thời, pha lê trong hang có khả năng đạt kích cỡ khổng lồ như vậy là nhờ sự kết hợp của nhiều điều kiện tự nhiên trong vòng 10.000 năm qua.
Trong thời gian này, nhiệt độ của nước vẫn rất ổn định ở mức trên 50 độ C, là điều kiện hoàn hảo bên trong cho phép các vi tinh thể hình thành và phát triển. Từ đó, tạo nên các cột lớn - nhỏ, bề mặt nhẵn nhụi, phát ánh sáng dạ quang lấp lánh, nhô ra từ các vách đá và đáy hang, xếp chồng ngổn ngang với nhiều kích thước khác nhau tạo ra một địa hình hiểm trở.
Đẹp, lạ và đầy thách thức một cách cuốn hút nhưng Hang Pha Lê đang bị đe dọa biến mất do biến đổi khí hậu. Nếu sự xâm thực của nước vào hang ngày càng tăng, có thể sẽ biến nó trở lại như 2.000 năm trước.
THUNG LŨNG MẶT TRĂNG - JORDAN
Wadi Rum là một thung lũng cắt vào đá sa thạch và đá granit ở phía nam Jordan tại 60km về phía đông của thành phố ven biển Aqaba.
Đây là hệ thống suối cạn (wadi trong tiếng Ả Rập) lớn nhất ở Jordan. Tên Rum rất có thể đến từ một gốc tiếng Aram nghĩa là "cao" để phản ánh đúng cách phát âm tiếng Ả Rập của nó, các nhà khảo cổ chép nó như là Wadi Ramm. Đỉnh cao nhất của Wadi Rum là núi Um Dami với độ cao hơn 1.800m trên mực nước biển.
Từ thời tiền sử, Wadi Rum là nơi sinh sống của con người với nhiều nền văn hóa, bao gồm cả dân tộc Nabatean để lại các hình vẽ của họ dưới các hình thức bức tranh đá, graffiti và đền thờ. Tính đến năm 2007, một số bộ lạc Bedouin sinh sống tại Rum và khu vực xung quanh.
Các điêu khắc trên đá, chữ khắc và di vật khảo cổ tại nơi đây làm chứng cho 12.000 năm sinh sống của con người và tương tác với môi trường tự nhiên. Sự kết hợp của 25.000 khắc đá với 20.000 chữ khắc chỉ dẫn sự phát triển của tư tưởng con người và sự phát triển sớm của bảng chữ cái.
Thung lũng Mặt Trăng đã xuất hiện trong bộ phim bom tấn (The Martian) làm chúng ta có cảm giác như đang ở sao Hỏa. Với diện tích 74.000 ha, khu bảo tồn được ghi trong Danh sách Di sản UNESCO từ năm 2011.
Người về từ Sao Hỏa (The Martian) là bộ phim khoa học viễn tưởng năm 2015 được đạo diễn bởi Ridley Scott, với sự tham gia diễn xuất của Matt Damon. Bộ phim dựa theo cuốn tiểu thuyết cùng tên của Andy Weir và được Drew Goddard chuyển thể thành kịch bản. Damon trong vai một phi hành gia bị tưởng là đã chết và bị bỏ lại ở Sao Hỏa.
HỒ MUỐI - CALIFORNIA
Hồ Mono là một hồ muối soda nông và lớn, toạ lạc trong quận Mono, bang California, Mỹ.
Hồ rộng 182km² và được hình thành ít nhất 760.000 năm trước đây như là một hồ nước cuối trong một lòng chảo nội lục. Việc thiếu lối thoát nước đã gây ra mức độ tích tụ muối cao trong hồ. Chất muối này cũng làm cho nước hồ bị kiềm.
Hồ có một hệ sinh thái bất thường dựa trên tôm nước mặn phát triển mạnh trong vùng nước của nó. Đồng thời, hồ cũng là nơi cung cấp nơi làm tổ quan trọng cho 2 triệu loài chim di cư hàng năm ăn tôm và rệp vừng.
Trong hồ còn có đảo Negit và Paoha Island rộng đến 9,1km².
SÔNG NGŨ SẮC - COLOMBIA
Caño Cristales, hay còn gọi là Sông Ngũ sắc, là con sông ở tỉnh Serrania de la Macarena, Colombia và là một nhánh của sông Guayabero.
Sông thường được gọi với tên khác là "Sông năm màu" hay "Cầu vòng lỏng", thu hút nhiều khách du lịch bởi vì sắc màu của sông rất đẹp. Từ cuối tháng 7 đến tháng 11 hằng năm, lòng sông có nhiều màu khác nhau như vàng, lục, lam, đen và đặc biệt là màu đỏ do sự tồn tại của loài Macarenia clavigera (một loại thực vật thuộc họ Podostemaceae) ở đáy sông.
Trong nhiều năm, một số người cho rằng con sông này là một trong những con sông đẹp nhất thế giới. Theo trích dẫn từ National Geographic, con sông dường như có nguồn gốc từ "Vườn Địa Đàng".
ĐƯỜNG CỦA NGƯỜI KHỔNG LỒ - BẮC IRELAND
Giant's Causeway (hay còn gọi là Đường của người khổng lồ) là vùng bờ biển thuộc hạt Altrim, Bắc Ireland (Vương quốc Anh), cách khoảng 4,8km về phía đông bắc của thị trấn Bushmills.
Bờ biển này thu hút rất đông khách du lịch và các nhà nghiên cứu bởi tại đây có khoảng 40.000 cột đá bazan khổng lồ màu đen được xếp ngay ngắn, kết quả của một vụ phun trào núi lửa cổ xưa. Ngoài ra, nó cũng được gọi là Clochán an Aifir hoặc Clochán na bhFomhórach trong tiếng Ireland và Giant's Causey bởi những người Ulster Scotland.
Các cột bazan ở đây xếp với nhau tạo thành những bậc dẫn từ vách đá và từ từ đi xuống biển. Hầu hết các cột có hình lục giác, mặc dù một số cũng có 4, 5, 7 hay 8 cạnh. Cột cao nhất đạt tới 12m và dung nham đông đặc lại tại những vách đá có chiều cao tới 28m.
Năm 1986, khu vực này đã được UNESCO công nhận là Di sản thế giới, và được Bộ Môi trường Bắc Ireland công nhận là một khu bảo tồn thiên nhiên quốc gia vào năm 1987. Trong cuộc thăm dò độc giả năm 2005, Giant's Causeway được coi là kỳ quan thiên nhiên xếp thứ 4 ở Vương quốc Anh.
ĐỒI SÔCÔLA - PHILLIPPINES
Là một nhóm đồi ở tỉnh Bohol của Philippines. Có ít nhất 1.260 đồi, nhưng có thể có tới 1.776 đồi trải dài trên một diện tích rộng đến 50km2.
Các đồi được phủ cỏ xanh hóa nâu vào mùa khô, khiến chúng có màu như "sôcôla". Những ngọn đồi thực chất là những gò đá vôi được thu thập và chứa một số lượng lớn hóa thạch sinh vật biển cổ đại. Nơi đây là điểm thu hút khách du lịch nổi tiếng của Bohol. Chúng xuất hiện trên lá cờ để biểu thị cho thiên nhiên trù phú của tỉnh.
Địa điểm này nằm trong danh sách điểm đến của Philippine Tourism Authority, được công nhận là Tượng đài Địa lý Quốc gia thứ ba và được đề xuất để trở thành Di sản thế giới UNESCO.
VÙNG LÕM - ETHIOPIA
“Vùng lõm” hay vùng trũng Danakil là một đồng bằng có kích thước khoảng 200 x 50km, nằm ở phía bắc Vùng Afar của Ethiopia.
Đây là vị trí thấp thứ 3 trên lục địa châu Phi với 125m thấp hơn mực nước biển và được bao bọc ở phía tây bởi Cao nguyên Ethiopia, phía đông bởi Dãy núi Danakil, phía sau là Biển Đỏ.
Khu vực này thường được gọi là cái nôi của nhân loại. Năm 1974, Donald Johanson và các đồng nghiệp của ông đã tìm thấy hóa thạch nổi tiếng Lucy của Australopithecus afarensis, có niên đại 3,2 triệu năm và nhiều hóa thạch khác của người vượn cổ đại đã được phát hiện ở đây.
Vùng trũng Danakil nằm ở ngã ba của 3 mảng kiến tạo và có lịch sử địa chất phức tạp. Nó phát triển do kết quả của việc châu Phi và châu Á tách xa nhau, gây ra sự tách giãn và hoạt động núi lửa. Xói mòn, ngập lụt do biển, sự dâng lên và hạ xuống của mặt đất đều đóng vai trò trong việc hình thành vùng trũng này.
Các loại đá trầm tích như đá sa thạch và đá vôi được phủ lên một cách không phù hợp bởi bazan do các dòng dung nham rộng lớn tạo thành. Vùng trũng Danakil là nơi nóng nhất trên Trái Đất xét về nhiệt độ trung bình quanh năm. Tại đây, Sông Awash khô cạn trong một chuỗi các hồ nước mặn như Hồ Afrera, không bao giờ chảy ra Ấn Độ Dương.
Liên minh Khoa học Địa chất Quốc tế (IUGS) đã đưa "Vũng lõm Danakil Rift và hoạt động núi lửa của nó" vào danh sách gồm 100 "di sản địa chất" trên toàn thế giới được công bố vào tháng 10 năm 2022.
NÚI ZAÕ - NHẬT BẢN
Là một cụm núi lửa tầng phức hợp trên biên giới giữa tỉnh Yamagata và tỉnh Miyagi ở Nhật Bản.
Núi lửa trung tâm của nhóm bao gồm một số mái vòm dung nham và một nón tuf, Goshiki-dake, chứa một hồ miệng núi lửa có tên là "Okama". Còn được gọi là "Hồ Ngũ Sắc" vì nó thay đổi màu sắc tùy thuộc vào thời tiết, nó nằm trong một miệng núi lửa được hình thành bởi một vụ phun trào vào những năm 1720. Hồ có đường kính 360m, sâu 60m và là một trong những điểm thu hút khách du lịch chính trong khu vực.
Một đặc điểm nổi bật của các khu nghỉ dưỡng trượt tuyết nổi tiếng ở Zaō là "những cây phủ băng giá" xuất hiện vào giữa mùa đông. Gió mạnh trên hồ gần đó ném những giọt nước đóng băng vào cây, cành cây cho đến khi những khối băng gần như nằm ngang bắt đầu hình thành.
Tuyết rơi đọng lại trên các khối băng và kết quả cuối cùng là một hình dạng kỳ dị của cây. Hiệu ứng của một khu rừng đầy những cây như vậy mang đến cho du khách một ấn tượng ma quái.
Điều khiến nơi này trở nên “phi Trái đất” là thứ được gọi là "quái vật tuyết" và Zaō là một trong 100 ngọn núi nổi tiếng của Nhật Bản.
RUỘNG BẬC THANG - TRUNG QUỐC
Ruộng bậc thang Yuanyang tọa lạc ở trên các sườn thuộc dãy núi Ailao với độ cao 2.500m so với mực nước biển. Địa điểm này thuộc địa phận của tỉnh Vân Nam, phía Tây Nam của Trung Quốc.
Những thửa ruộng bậc thang nổi tiếng ở Yuanyang được tạo nên bởi người dân Hani từ 1.000 năm trước, đến nay vẫn là một trong những nơi có cảnh sắc ruộng bậc thang đẹp nhất thế giới. Diện tích các thửa ruộng bậc thang Yuanyang lên đến 28.000 ha, là nơi trồng lúa và các loại cây thực vật, cung cấp lương thực cho người dân quanh vùng .
Do đặc thù vị trí địa lý nằm ở độ cao hơn 2.000m so với mực nước biển, nên thời tiết ở khu vực ruộng bậc thang tương đối lạnh, mỗi năm chỉ có thể trồng một vụ lúa. Sau khi thu hoạch thì nước sẽ được tích trữ lại để chuẩn bị cho mùa gieo trồng sau, do đó ruộng bậc thang Yuanyang còn có vai trò như một hồ lưu trữ nước.
Hết mùa thu hoạch, cảnh sắc ở đây lại mang một phong vị hoàn toàn khác. Ánh nắng mặt trời rực rỡ phản chiếu với mặt nước khiến Yuanyang tựa như những tấm gương phản chiếu vô vàn màu sắc kỳ ảo giữa đời thực.
CHẢO ĐẤT SÉT - NAMBIA
Dead Vlei là một “chảo” đất sét trắng nằm gần chảo muối nổi tiếng hơn của Sossusvlei, trong một thung lũng giữa các cồn cát thuộc Công viên Namib-Naukluft ở Namibia.
Dead Vlei được bao quanh bởi những cồn cát cao nhất thế giới, cồn cát cao nhất đạt tới 300 - 400m, được gọi là "Big Daddy" hoặc "Crazy Dune", nằm trên một thềm đá sa thạch. “Chảo đất sét” được hình thành sau trận mưa, khi sông Tsauchab bị ngập lụt, tạo ra các hồ nước nông tạm thời, nơi nước dồi dào cho phép cây gai lạc đà phát triển.
Khi khí hậu thay đổi, hạn hán xảy ra ở khu vực này và các cồn cát xâm lấn vào chảo, chặn dòng sông khỏi khu vực này. Cây cối chết vì không còn đủ nước để sinh tồn. Tuy nhiên, một số loài thực vật vẫn còn, chẳng hạn như cây salsola và các cụm nara, thích nghi với việc sống sót nhờ sương mù buổi sáng và lượng mưa rất hiếm.
Những “bộ xương” còn lại của loại cây này được cho là đã chết cách đây 600 - 700 năm (khoảng năm 1340 - 1430), hiện đã chuyển sang màu đen và bị cháy xém bởi sức nóng dữ dội. Mặc dù không bị hóa đá nhưng gỗ vẫn chưa bị phân hủy vì khu vực này rất khô.
Địa điểm này đã từng xuất hiện trong một số bộ phim bao gồm The Cell, The Fall, Ghajini và Ayan.
NÚI LỬA KILAUEA - HAWAII
Là một núi lửa hình khiên hiện đang hoạt động tại quần đảo Hawaii và là núi lửa “tích cực” nhất trong số 5 núi lửa tạo nên đảo Hawaii.
Kilauea tọa lạc tại bờ nam của đảo, có “tuổi thọ” từ 300.000 đến 600.000 năm và nổi lên trên mặt biển khoảng 100.000 năm trước. Đây là đảo trẻ thứ 2 được tạo ra từ điểm nóng Hawaii và hiện là trung tâm phun trào của chuỗi núi ngầm Hawaii-Emperor.
Kilauea là một trong những núi lửa có hoạt động liên tục và lâu dài nhất trên thế giới. Các rãnh dung nham của núi lửa giữa mặt đỉnh có tên là Kilauea Caldera.
Nơi đây có một hệ thống rãnh dung nham phong phú, nơi nó tạo ra những dòng lava chảy ra khỏi đỉnh hoặc các khe nứt ở các khu vực khác trên đồng bằng núi lửa. Một số rãnh dung nham quan trọng bao gồm Rãnh Dung Nham East Rift và Rãnh Dung Nham Southwest Rift.
Người dân quanh khu vực cũng có thể chứng kiến cảnh tượng siêu thực về những dòng dung nham đỏ rực chảy ra từ miệng núi lửa Halemaūmaūu, nằm trong miệng núi lửa Kilauea lớn hơn nhiều. Đối với nhiều người Hawaii, cảnh tượng này được coi là vô cùng linh thiêng.
HẺM NÚI LINH DƯƠNG - ARIZONA
Hay hẻm núi Antelope Canyon là một địa điểm được nhiều người tham quan và chụp ảnh nhất ở tây nam nước Mỹ. Nó nằm ở vùng đất Navajo gần Page, Arizona. Antelope Canyon gồm 2 hẻm nhận ánh sáng riêng biệt là Thượng Antelope Canyon (The Crack) và Hạ Antelope Canyon (The Corkscrew).
Hẻm núi Antelope hoàn toàn không thuộc hệ thống công viên quốc gia của Mỹ mà nơi này thuộc sự quản lý của bộ lạc người thổ dân da đỏ Navajo. Hẻm Linh dương bắt đầu được mở cửa đón du khách lần đầu tiên vào năm 1997 khi công viên bộ tộc Navajo (Navajo Tribal Park) được xây dựng thành công. Antelope được gọi là hẻm Linh dương bởi vì trước đây có rất nhiều linh dương sinh sống ở đó.
Với địa hình sâu và hẹp, Antelope Canyon được tạo nên từ 2 vách núi có hình dáng uốn lượn được hình thành qua những cơn mưa và lũ quét từ hàng triệu năm. Điều này cũng đã tạo nên nhiều lớp địa chất khác nhau trong hẻm Linh dương nhưng theo nghiên cứu của các nhà địa chất thì chủ yếu ở đây là sa thạch và đá vôi.
Hẻm núi Antelope được xem là kiệt tác tài ba và đầy kỳ diệu của tạo hóa, thiên nhiên đã tạo nên những tác phẩm điêu khắc với màu sắc và hình dạng “có một không hai”.
THUNG LŨNG “ỐNG KHÓI THẦN TIÊN” - THỔ NHĨ KỲ
Là một khu vực lịch sử ở Trung Anatolia, Thổ Nhĩ Kỳ.
Theo Herodotus, trong cuộc nổi dậy Ionia năm 499 TCN, người Cappadocia được cho là chiếm một vùng từ dãy núi Taurus đến vùng lân cận của Euxine gần biển Đen. Lúc này Cappadocia giới hạn ở phía nam bởi dãy núi Taurus ngăn cách nó với Cilicia, về phía đông bởi thượng nguồn sông Euphrates, tới phía bắc Pontus, phía tây đến Lycaonia và phía đông đến Galatia.
Nổi tiếng với đặc điểm địa chất độc đáo, được gọi là các “ống khói thần tiên”, thung lũng Cappadocia được hình thành từ lớp đá trầm tích và đá núi lửa – kết quả của vụ phun trào xảy ra khoảng 3 triệu năm trước. Trải qua sự tác động của thiên nhiên, các lớp đá bị bào mòn, tạo nên nhiều hình thù thú vị.
Các nền văn minh trước đây đã đào đất để xây nhà ở, rồi lâu đài (như Uchisar) và thậm chí là các thành phố ngầm như Kaymakli, Derinkuyu, những nơi được sử dụng làm nơi ẩn náu của các tín đồ Kito giáo đầu tiên. Con người đã định cư ở đây từ thời đại đồ đồng và để lại dấu ấn của mình trên một quang cảnh kỳ lạ, kỳ quái này bằng việc đào sâu vào sườn đá núi lửa để sống.
Cappadocia chính là một vùng đất “thần tiên” kỳ diệu.
THÁC NƯỚC DƯỚI BIỂN
Mauritius là một quốc đảo nằm ở ngoài khơi Ấn Độ Dương, cách bờ biển của lục địa châu Phi khoảng 2.000km về phía Đông Nam. Quốc đảo Mauritius sở hữu một trong những cảnh quan kỳ vĩ nhất thế giới: Thác nước dưới biển.
Kỳ quan tự nhiên này nằm ở mũi tây nam của đảo. Khi nhìn từ xa, đặc biệt là từ máy bay, du khách sẽ thấy như dưới biển có một thác nước khổng lồ. Khung cảnh “đánh lừa thị giác” tuyệt vời này chỉ có thể được cảm nhận ở trên không trung. Trên thực tế, khung cảnh này có thể được nhìn thấy trên bản đồ vệ tinh Google Maps.
Ảnh chụp vệ tinh cho thấy, nơi này giống như cảnh tượng trong một bộ phim giả tưởng, khi một xoáy nước ngầm đang cuốn cả hòn đảo phía trên xuống dưới. Tuy nhiên, “thác nước ngầm” này thực chất là cát từ bờ theo dòng biển chảy xuống vùng nước sâu hơn ngoài khơi bán đảo.
Khung cảnh ngoạn mục này không phải là ảo ảnh mà là hiện tượng tự nhiên độc nhất vô nhị. Phần lớn vùng nước quanh đảo Mauritius có độ sâu 150m, tuy nhiên, khu mũi phía nam lại có độ sâu lên tới 4.000m, tạo ra “thác nước” ấn tượng này.
“MÁI VÒM” RICHAT - MAURITANIE
Cấu trúc Richat là một đặc điểm địa chất hình tròn nổi bật ở Cao nguyên Adrar của sa mạc Sahara. Nó nằm gần Ouadane thuộc Vùng Adrar của nước Cộng hòa Hồi giáo Mauritanie (Tây Phi).
Cấu trúc Richat là một mái vòm hình elip hơi bị xói mòn sâu có đường kính 40km. Đá trầm tích lộ ra trong mái vòm này có độ tuổi từ cuối kỷ Nguyên sinh trong tâm mái vòm đến đá sa thạch kỷ Ordovic xung quanh các cạnh của nó.
Các loại đá trầm tích tạo nên cấu trúc này nghiêng ra ngoài ở góc 10 - 20°. Sự xói mòn khác biệt của các lớp thạch anh chống chịu đã tạo ra các khối custas tròn có độ nổi cao. Tâm của nó bao gồm một breccia silic bao phủ một khu vực có đường kính ít nhất là 30km.
Bên trong Cấu trúc Richat lộ ra nhiều loại đá lửa xâm nhập và phun trào. Chúng bao gồm đá núi lửa rhyolitic, gabbro, carbonatit và kimberlite. Đá rhyolitic bao gồm các dòng dung nham và đá tuf biến đổi thủy nhiệt là một phần của 2 trung tâm phun trào riêng biệt, được giải thích là tàn tích bị xói mòn của 2 maar.
Mái vòm lớn và ấn tượng đến mức có thể nhìn thấy từ không gian. Liên minh Khoa học Địa chất Quốc tế (IUGS) đã đưa Cấu trúc Richat vào danh sách 100 di sản địa chất trên toàn thế giới vào tháng 10/2022 vì đây là "một ví dụ điển hình về phức hợp kiềm đồng tâm macma".
