Hành trình hơn 30 năm của Vinaconex phản ánh sự đổi thay của nền kinh tế Việt Nam. Trải qua giai đoạn bứt phá, thời kỳ khó khăn và bước ngoặt cổ phần hóa, doanh nghiệp vẫn giữ được bản lĩnh của một nhà thầu lớn.
LỊCH SỬ THĂNG TRẦM CỦA ÔNG LỚN NGÀNH XÂY DỰNG
Tổng công ty Cổ phần Xuất nhập khẩu và Xây dựng Việt Nam (Vinaconex, mã chứng khoán: VCG) là một trong những doanh nghiệp có hành trình phát triển tiêu biểu, phản ánh phần nào sự biến động của nền kinh tế Việt Nam suốt hơn ba thập niên vừa qua.
Thành lập ngày 27/09/1988 với tên gọi ban đầu là Công ty Dịch vụ và Xây dựng nước ngoài, Vinaconex xuất hiện trong bối cảnh Việt Nam đang thực hiện công cuộc đổi mới, mở cửa nền kinh tế và cần xây dựng một lực lượng doanh nghiệp có khả năng hợp tác quốc tế, tham gia vào các hoạt động xây lắp, thương mại, đầu tư với đối tác nước ngoài.
Từ năm 1995, khi được chuyển đổi thành Tổng công ty xuất nhập khẩu và xây dựng Việt Nam, doanh nghiệp bắt đầu có những bước mở rộng mạnh mẽ trong hoạt động xây dựng dân dụng, công nghiệp, hạ tầng và thương mại quốc tế, góp phần khẳng định thương hiệu của mình trong lĩnh vực xây lắp.
Cột mốc quan trọng đánh dấu bước chuyển mình mạnh mẽ của Vinaconex là vào năm 2006, khi doanh nghiệp được cổ phần hóa theo chủ trương đổi mới doanh nghiệp nhà nước.
Tháng 12/2006, Vinaconex chính thức chuyển sang mô hình công ty cổ phần, với Nhà nước nắm giữ cổ phần chi phối. Đến tháng 9/2008, cổ phiếu VCG của Vinaconex được niêm yết trên Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX).
Giai đoạn 2000–2010 có thể xem là thời kỳ tăng trưởng rực rỡ của Vinaconex. Nhờ cơ chế thị trường mở hơn, Vinaconex đã tham gia nhiều dự án trọng điểm có ảnh hưởng lớn đến diện mạo đô thị và hạ tầng Việt Nam. Tiêu biểu là khu đô thị Trung Hòa – Nhân Chính, một trong những khu đô thị hiện đại đầu tiên tại Hà Nội, góp phần thay đổi hình ảnh đô thị phía Tây thủ đô và trở thành hình mẫu cho các dự án đô thị sau này.
Song song với đó, Vinaconex tham gia nhiều dự án hạ tầng trọng điểm như cầu Nhật Tân, nhà ga T2 - sân bay quốc tế Nội Bài, các tuyến cao tốc lớn, nhà máy xi măng, khu công nghiệp… Đây là thời kỳ ghi nhận dấu ấn mạnh mẽ của Vinaconex trên thị trường xây dựng, vừa làm chủ kỹ thuật thi công các công trình phức tạp, vừa mở rộng sang lĩnh vực đầu tư bất động sản, khu đô thị, công nghiệp và dịch vụ.
Tuy nhiên, sự bùng nổ của bất động sản và đầu tư giai đoạn này cũng đặt Vinaconex vào không ít thử thách. Khi thị trường bất động sản bắt đầu có dấu hiệu chững lại sau năm 2008, nhiều dự án quy mô lớn của doanh nghiệp phải đối mặt với khó khăn, trong đó điển hình là dự án Cát Bà Amatina (Hải Phòng).
Dự án này được kỳ vọng trở thành tổ hợp du lịch – nghỉ dưỡng cao cấp tại Cát Bà nhưng do biến động thị trường và thiếu dòng vốn, dự án rơi vào tình trạng đình trệ trong nhiều năm. Thời kỳ 2008 – 2012 cũng là giai đoạn khủng hoảng tài chính toàn cầu ảnh hưởng mạnh đến nền kinh tế Việt Nam, kéo theo sự suy giảm của lĩnh vực bất động sản và xây dựng. Vinaconex, từ một doanh nghiệp mở rộng đa ngành, buộc phải đối mặt với áp lực tài chính.
Một trong những sự kiện tạo bước ngoặt lịch sử đối với Vinaconex là quá trình Nhà nước thoái vốn. Sau nhiều đợt giảm tỷ lệ sở hữu, đến năm 2018, Nhà nước hoàn tất thoái toàn bộ 57,71% vốn tại Vinaconex thông qua đấu giá công khai.
Sự kiện này tạo ra một cú hích lớn đối với doanh nghiệp, giúp Vinaconex chuyển hoàn toàn sang mô hình doanh nghiệp tư nhân. Ngay sau đợt thoái vốn, giá cổ phiếu VCG tăng mạnh.
Sau năm 2018, Vinaconex từng bước ổn định trong mô hình mới và tái khẳng định vị thế trong ngành xây dựng. Với kinh nghiệm thi công nhiều dự án phức tạp, doanh nghiệp tiếp tục trúng thầu hàng loạt dự án lớn thuộc chương trình phát triển hạ tầng quốc gia, đặc biệt là cao tốc Bắc – Nam, các dự án hạ tầng đô thị tại Hà Nội, TP.HCM, các khu công nghiệp và khu đô thị mới.
Giá trị hợp đồng xây lắp của Vinaconex tăng mạnh trong các năm gần đây, giúp doanh nghiệp có được lượng công việc (backlog) lớn, đảm bảo nguồn thu ổn định trong trung và dài hạn. Trong lĩnh vực bất động sản, doanh nghiệp sở hữu quỹ đất hơn 2.000ha, phân bổ tại các vị trí có tiềm năng phát triển như Hà Nội, Hải Phòng, Quảng Ninh, Phú Thọ, Đà Nẵng... tạo nền tảng quan trọng cho chiến lược phát triển nhà ở, khu đô thị và khu nghỉ dưỡng.
Giai đoạn 2020–2023, mặc dù chịu ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 khiến thị trường bất động sản trầm lắng và nhiều dự án xây dựng bị chậm tiến độ, Vinaconex vẫn duy trì được kết quả kinh doanh khả quan nhờ đa dạng hóa ngành nghề, tiết giảm chi phí và tăng doanh thu tài chính.
Đến năm 2024–2025, Vinaconex bước vào giai đoạn phát triển mạnh mẽ. Công ty ghi nhận mức doanh thu và lợi nhuận kỷ lục, nhiều gói thầu hạ tầng có giá trị hàng nghìn tỷ đồng được giao cho doanh nghiệp, từ các tuyến cao tốc đến sân bay, cầu đường, công trình dân dụng – công nghiệp.
Vinaconex cũng lần đầu tiên được xếp hạng trong danh sách Fortune Southeast Asia 500, khẳng định vị thế của một doanh nghiệp hàng đầu khu vực trong lĩnh vực xây dựng và đầu tư.
KẾT QUẢ KINH DOANH KHẢ QUAN
Theo báo cáo tài chính hợp nhất quý 3/2025, Tổng công ty Cổ phần Xuất nhập khẩu và Xây dựng Việt Nam (Vinaconex, mã chứng khoán: VCG) có kết quả kinh doanh rực rỡ, với mức lợi nhuận tăng vọt gấp hàng chục lần so với cùng kỳ, chủ yếu nhờ các thương vụ tài chính quy mô lớn.
Cụ thể, quý 3 Vinaconex ghi nhận 3.304 tỷ đồng lợi nhuận sau thuế, tăng gấp 18 lần so với cùng kỳ năm 2023. Về doanh thu của VCG đạt 4.429 tỷ đồng, tăng 65% so với cùng kỳ năm trước.
Lợi nhuận gộp trong quý cũng tăng 56%, lên mức 611 tỷ đồng. Doanh thu tài chính tăng đột biến, gấp 78 lần cùng kỳ, đạt 3.186 tỷ đồng, trong đó gần 3.073 tỷ đồng đến từ lãi chuyển nhượng công ty con và công ty liên kết.
Lũy kế 9 tháng đầu năm 2025, doanh thu Vinaconex đạt 11.413 tỷ đồng, tăng 40% so với cùng kỳ, trong khi lợi nhuận sau thuế đạt 3.783 tỷ đồng, gấp 5 lần cùng kỳ năm trước.
Tính đến hết tháng 9, tổng tài sản của VCG giảm nhẹ 1% so với đầu năm, còn 29.021 tỷ đồng. Tổng nợ phải trả của VCG ở mức 16.753 tỷ đồng, giảm 9% so với đầu năm. Nợ ngắn hạn tăng nhẹ 7% lên 13.878 tỷ đồng trong khi nợ dài hạn giảm tới 47% so với đầu năm, còn 2.785 tỷ đồng.
Tại đại hội đồng cổ đông năm 2025, ông Nguyễn Xuân Đông, Tổng Giám đốc VCG cho biết, trong bối cảnh cạnh tranh càng ngày càng gay gắt, một doanh nghiệp xây lắp, đặc biệt là các công trình đầu tư công VCG cũng không hi vọng có lãi cao.
Như thời điểm năm 2023, năm rất khó khăn cho các doanh nghiệp xây lắp, nên quan điểm của lãnh đạo VCG cố gắng đảm bảo chất lượng, tiến độ các dự án, về kinh tế phải ghi nhận hiệu quả.
Đồng thời, doanh nghiệp rà soát, quản lý chặt chẽ và khai thác tối đa năng lực không để công trình nào báo lỗ, trừ trường hợp đặc biệt, đảm bảo thu hồi vốn. Không để xảy ra tình trạng báo cáo lãi nhưng về sau quyết toán công trình lại thành lỗ.
Thực ra, Vinaconex có thể thực hiện doanh thu lên đến hơn 20.000 tỷ đồng, nhưng Hội đồng quản trị và Ban Tổng giám đốc không muốn cho làm nhiều. Bởi vì, làm nhiều sẽ không thu được tiền, đặc biệt những công trình có nguồn vốn không rõ ràng. Trong cái bối cảnh bất động sản còn khó khăn, đến các ông chủ còn “chết” nữa là các nhà thầu.
Lãnh đạo VCG, thông tin thêm, tất cả những công trình của công ty đang và sắp triển khai về cơ bản đang tiến triển tốt, một số dự án cũ từ trước vẫn khó khăn thu tiền về, ví dụ như dự án đường Láng Hòa Lạc đến bây giờ vẫn chưa quyết toán xong.
Bởi vậy, thời gian tới, Tổng ty cố gắng quyết toán toàn bộ dự án cũ, đảm bảo thu được tiền. Các công trình sẽ được phân công trách nhiệm, rõ ràng, phải thanh, quyết toán và đảm bảo hồ sơ có thể thu được tiền.
Hồi tháng 4/2025, Vinaconex đã tổ chức Lễ khởi công dự án Tổ hợp trung tâm thương mại, văn phòng, căn hộ dịch vụ và khách sạn Capital One, thuộc khu đô thị mới Kim Văn – Kim Lũ.
Dự án Capital One có tổng mức đầu tư khoảng 3.900 tỷ đồng, được đầu tư xây dựng trên diện tích hơn 11.700m2. Tổng diện tích sàn xây dựng gần 202.000m2, gồm 4 tầng hầm và khối công trình nổi gồm 2 tháp cao 30 tầng, mật độ xây dựng chỉ 40%.
Tháp A là tổ hợp chức năng đa dạng, trong đó, khu trung tâm thương mại được quy hoạch với diện tích lên tới 31.000m². Khu vực văn phòng hạng A chiếm gần 52.500m². Tháp B được quy hoạch trở thành khách sạn tiêu chuẩn 5 sao, với quy mô hơn 400 phòng nghỉ.
