Quyết định áp thuế tự vệ đối với các sản phẩm thép nhập khẩu nhằm mục đích bảo vệ doanh nghiệp thép trong nước trước hàng nhập khẩu giá rẻ, đặc biệt từ Trung Quốc chính thức, sẽ có hiệu lực từ 2/8/2016. Với mức thuế áp cho sản phẩm phôi thép giữ nguyên ở mức 23,3%; trong khi mức thuế đối với thép dài tăng từ 14,2% lên 15,4%. Tuy nhiên, thuế tự vệ bổ sung sẽ giảm dần từng năm trong 4 năm và sẽ về 0% vào năm thứ 5.
Đại gia ngành thép được “mở đường”
Thời gian qua, doanh nghiệp sản xuất thép trong nước gặp nhiều khó khăn do không thể cạnh tranh được với phôi thép giá rẻ nhập khẩu ồ ạt vào Việt Nam, rất nhiều “đại gia” ngành thép như công ty CP Thép Hòa Phát, công ty TNHH MTV Thép Miền Nam, công ty CP Thép Việt Ý… đã đồng loạt gửi văn bản kiến nghị lên Thủ tướng Chính phủ “kêu cứu”.
Trước đó, Tổng Công ty Thép Việt Nam (VNSteel); Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA) cũng đã có văn bản kiến nghị gửi Thủ tướng Chính phủ khi cho rằng nếu không có biện pháp ngăn chặn kịp thời, lượng phôi thép nhập khẩu vào Việt Nam sẽ lên tới 4 - 5 triệu tấn trong năm 2016. Như vậy, các nhà sản xuất phôi thép của Việt Nam sẽ đối mặt với nguy cơ phải đóng cửa.
Theo số liệu của VNSteel, lượng phôi thép giá rẻ nhập về Việt Nam năm 2015 lên tới gần 1,9 triệu tấn, tăng hơn 300% so với năm 2014. Đặc biệt, mức nhập khẩu phôi thép đã tăng đột biến trong tháng 12/2015 và tháng 1/2016, với mức tương ứng là 317.000 tấn và 340.000 tấn.
Tính riêng trong tháng 1/2016, mức nhập khẩu tăng cao gấp 3 lần so với cùng kỳ. Trong khi đó, mức giá bình quân nhập khẩu liên tục giảm mạnh, từ mức 451 USD tấn (tháng 1/2015) giảm xuống mức 269 USD/tấn (tháng 1/2016), đã gây khó khăn lớn cho các nhà sản xuất phôi thép trong nước.
Trước tình hình đó, để “cứu nguy” cho ngành thép, ngày 7/3/2016, Bộ Công Thương đã ban hành Quyết định số 862 về việc áp dụng biện pháp tự vệ tạm thời đối với phôi thép là 23,3% và đối với thép dài là 14,2% dưới dạng thuế nhập khẩu bổ sung.
Chính thức áp thuế tự vệ ngành thép
Theo các chuyên gia, thời gian đầu áp thuế tự vệ tạm thời, giá phôi thép và thép xây dựng trong nước đã tăng mạnh. Đặc biệt, trong tháng 3 – 4, giá phôi thép có thời điểm tăng theo giờ. Điển hình là ngày 12/3, giá thép từ 12,6 triệu đồng/tấn tăng lên 14,2 triệu đồng/tấn, giá thép cây bị đẩy tăng thêm 3.000 – 4.000 đồng/cây.
Tuy vậy, số liệu công bố cho thấy khoảng 1-2 tháng gần đây cho thấy nhu cầu thép xây dựng đã tăng chậm lại so với hồi tháng 3 - 4. Lý giải cho việc giá thép có phần chững lại này, lãnh đạo một số doanh nghiệp kinh doanh thép cho rằng do giá thép thế giới đã điều chỉnh sau đợt tăng nóng đầu năm cùng những ý kiến lo ngại thuế tự vệ tạm thời sẽ hết hiệu lực vào tháng 10 khiến thép nhập khẩu giá rẻ tiếp tục tràn vào Việt Nam.
Cùng với đó, lo ngại hàng tồn kho, các đại lý bán buôn đã cân đối lại hàng, không đẩy mạnh tích trữ như giai đoạn đầu năm khiến nhu cầu chững lại. Theo đánh giá của công ty chứng khoán Bảo Việt (BVSC) trước thông tin các nhà sản xuất phôi kiến nghị Bộ Công Thương áp thuế tự vệ thương mại, các nhà nhập khẩu gồm các công ty thương mại, công ty không có khâu luyện phôi đã tranh thủ nhập phôi về, khiến lượng nhập khẩu tăng đột biến.
Thực tế, theo số liệu thống kê của Hiệp hội thép Việt Nam (VSA), thời gian này, lượng tồn kho phôi ở các doanh nghiệp sản xuất cũng tăng bất thường so với lượng tồn kho thường kỳ. Vì vậy, các doanh nghiệp sản xuất phôi cho biết chính sách thuế tự vệ thương mại với phôi thép và thép dài đã gỡ khó cho doanh nghiệp và bảo vệ sự phát triển bền vững của ngành thép trước những yếu tố khó lường từ thị trường Trung Quốc.
Bên cạnh đó, từ đầu năm đến nay, giá nguyên liệu ngành thép như quặng, phế, thép cán nóng đã tăng trở lại khoảng 20%. Điều này đồng nghĩa với việc những doanh nghiệp nào có lời khi giá nguyên liệu giảm thì càng hưởng lợi khi giá nguyên liệu tăng nhờ lượng hàng tồn kho nhất định trong quy trình sản xuất.
DN liên doanh “khóc ròng”
Trong khi hầu hết “đại gia” ngành thép đang vui mừng với quyết định này thì một số doanh nghiệp sản xuất thép trong nước đã chuyển sang nhập phôi thép thay vì thép phế như trước đây đang đứng trước nguy cơ thua lỗ do thuế tự vệ tăng cao. Mức thuế tự vệ chính thức đối với phôi thép được giữ nguyên ở mức 23,3% so với mức thuế tự vệ áp dụng tạm thời trong tháng 3/2016, trong khi mức thuế đối với thép dài tăng nhẹ từ 14,2% lên 15,4%.
Trước đó, một số doanh nghiệp nhập phôi thép làm nguyên liệu sản xuất đã từng kiến nghị không áp dụng biện pháp tự vệ đối với mặt hàng phôi thép ngay khi Bộ Công Thương ra quyết định điều tra áp dụng biện pháp tự vệ như công ty Pomina, công ty liên doanh sản xuất thép Vinausteel, công ty TNHH Nasteel-Vina, công ty sản xuất Thép Úc SSE, công ty TNHH Thép Vinakyoei, công ty CP thép Việt Đức…
Đại diện công ty Pomina cho rằng: “áp thuế tự vệ sẽ khiến phôi thép trong nước tăng giá theo. Điều này khiến phần lớn các doanh nghiệp sản xuất thép liên doanh sẽ phải phụ thuộc vào phôi thép của một vài công ty cung cấp ra thị trường”. Theo đánh giá của công ty chứng khoán Bảo Việt với việc áp thuế tự vệ thương mại, chắc chắn lượng hàng nhập khẩu sẽ giảm xuống.
Song, quyết định này cũng khiến doanh nghiệp thép bị chia làm hai “chiến tuyến”. Một bên là các công ty được hưởng lợi là những doanh nghiệp sản xuất thép xây dựng tự chủ phôi thép, bởi giảm bớt lo ngại về phôi thép nhập khẩu từ Trung Quốc. Trong khi đó, những doanh nghiệp không sở hữu nhà máy phôi và phải mua ngoài sẽ bị thiệt hại đầu tiên khi thuế nhập khẩu phôi tăng lên và không còn tận dụng được lượng phôi giá rẻ nhập khẩu như trước.
|
Theo Thanh Hoa/TBKD
