Trước thềm cuộc đàm phán, Bắc Kinh đã định trước một cuộc họp sẽ gây tranh cãi, với việc đại sứ của họ tại Washington nói rằng Hoa Kỳ hoàn toàn ảo tưởng nếu họ nghĩ rằng Trung Quốc sẽ thỏa hiệp.
Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken và cố vấn an ninh quốc gia Jake Sullivan đã mở đầu cuộc gặp với nhà ngoại giao hàng đầu của Trung Quốc Dương Khiết Trì và Ủy viên Quốc vụ Vương Nghị tại Anchorage, bang Alaska, ngay sau chuyến thăm tới các đồng minh Nhật Bản và Hàn Quốc vào tuần trước.
“Chúng ta sẽ… thảo luận về những lo ngại sâu sắc của chúng tôi đối với các hành động của Trung Quốc ở Tân Cương, Hồng Kông, Đài Loan; các cuộc tấn công mạng vào Hoa Kỳ, sự cưỡng bức kinh tế ảnh hưởng tới các nước đồng minh của chúng tôi,” ông Blinken phát biểu một cách thẳng thắn trước ống kính máy quay. “Mỗi hành động này đều đe dọa trật tự dựa trên quy tắc duy trì sự ổn định toàn cầu.”
Nhà ngoại giao Trung Quốc Dương Khiết Trì đáp lại bằng một bài phát biểu dài 15 phút bằng tiếng Trung, đả kích nền dân chủ đang đấu tranh của Hoa Kỳ, đối xử không công bằng với người thiểu số và chỉ trích các chính sách ngoại thương và thương mại của nước này. "Hoa Kỳ sử dụng lực lượng quân sự và quyền bá chủ tài chính của mình để thực hiện tài phán dài hạn và đàn áp các quốc gia khác". Ông Dương nói thêm: “Hoa Kỳ đã lạm dụng cái gọi là quan niệm về an ninh quốc gia để cản trở trao đổi thương mại thông thường, đồng thời kích động một số quốc gia tấn công Trung Quốc. Tôi xin nói ở đây rằng trước mặt Trung Quốc, Hoa Kỳ không có đủ tư cách để nói rằng họ nói chuyện với Trung Quốc từ một vị thế một cường quốc... phía Hoa Kỳ thậm chí không đủ tư cách để nói những điều như vậy, thậm chí 20 năm hay 30 năm trở lại đây, bởi vì đây không phải là cách để đàm phán với người Trung Quốc ..."
Có vẻ như sửng sốt trước nhận xét của ông Dương, Ngoại trưởng Blinken đã giữ các nhà báo ở lại trong phòng để phía Hoa Kỳ có thể trả lời.
Cố vấn an ninh Hoa Kỳ Jake Sullivan sau đó cho biết Hoa Kỳ không tìm kiếm xung đột với Trung Quốc, nhưng sẽ bảo vệ các nguyên tắc và bạn bè của họ.
Vài phút phát biểu khai mạc điển hình trong các cuộc họp cấp cao bỗng chốc đã kéo dài hơn một giờ đồng hồ, và hai phái đoàn cũng tranh cãi về thời điểm mà truyền thông nên được đưa ra khỏi phòng.
Sau cuộc trao đổi, một quan chức cấp cao của chính quyền Hoa Kỳ nhận xét rằng Trung Quốc đã ngay lập tức “vi phạm” giao thức đã thỏa thuận, đó là hai biên bản mở đầu của mỗi nguyên tắc. "Phái đoàn Trung Quốc... dường như đã có những kế hoạch đằng sau, tập trung vào sân khấu công cộng và kịch tính hơn là thực chất," quan chức này nói với các phóng viên ở Alaska.
Vị quan chức này cũng cho biết, Hoa Kỳ sẽ tiếp tục cuộc họp như đã định, đồng thời cho biết thêm rằng “các bài thuyết trình ngoại giao đầy cường điệu như vậy thường nhằm vào các khán giả trong nước của họ”.
Trước khi nhậm chức, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã bị các đảng viên Cộng hòa “tấn công” vì lo ngại chính quyền của ông sẽ có cách tiếp cận quá mềm mỏng với Trung Quốc. Nhưng trong những tuần gần đây, các đảng viên hàng đầu của Đảng Cộng hòa đã có cái gật đầu nhẹ nhàng với TT về việc khôi phục quan hệ với các đồng minh của Hoa Kỳ để đối đầu với Trung Quốc, một sự thay đổi từ chiến lược “Nước Mỹ trên hết” của cựu Tổng thống Donald Trump.
Trong khi phần lớn chính sách về Trung Quốc của Biden vẫn đang được xây dựng, bao gồm cách xử lý thuế quan đối với hàng hóa Trung Quốc được thực hiện dưới thời TT Trump, chính quyền của ông cho đến nay đã nhấn mạnh hơn vào các giá trị dân chủ và cáo buộc Trung Quốc vi phạm nhân quyền.
Bonnie Glaser, chuyên gia về châu Á tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế, cho biết những tuyên bố cứng rắn của cả hai bên trong thời gian chuẩn bị cho cuộc họp đã tạo ra nguy cơ tiềm ẩn rằng nó sẽ biến thành một cuộc trao đổi đầy tính cáo buộc và đòi hỏi. “Sẽ không có bên nào được hưởng lợi từ cuộc họp bị đánh giá là thất bại hoàn toàn này.”
