Việt Nam đang bước vào giai đoạn hoạch định và triển khai những dự án hạ tầng giao thông có tính chất nền tảng cho tăng trưởng dài hạn, đặc biệt là lĩnh vực đường sắt tốc độ cao, việc lựa chọn đối tác công nghệ và mô hình hợp tác phù hợp được xem là yếu tố then chốt. Trong bối cảnh đó, sự kiện VinSpeed ký kết thỏa thuận hợp tác chiến lược toàn diện và chuyển giao công nghệ với Siemens Mobility – một trong những tập đoàn hàng đầu thế giới trong lĩnh vực hạ tầng giao thông đường sắt được giới chuyên môn đánh giá là dấu mốc quan trọng.
VINSPEED BẮT TAY SIEMENS MOBILITY
Ngày 17/12, Công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển Đường sắt cao tốc VinSpeed (thuộc Tập đoàn Vingroup) và Công ty Siemens Mobility GmbH (thuộc Tập đoàn Siemens AG – Đức) đã chính thức ký kết thỏa thuận hợp tác chiến lược toàn diện và chuyển giao công nghệ, qua đó thiết lập mối quan hệ hợp tác sâu rộng trong lĩnh vực đường sắt tốc độ cao tại Việt Nam.
Đây được đánh giá là một bước đi mang tính chiến lược của VinSpeed trong lộ trình tham gia phát triển các dự án đường sắt tốc độ cao, với mục tiêu không chỉ tiếp cận công nghệ tiên tiến hàng đầu thế giới mà còn từng bước làm chủ năng lực thiết kế, xây dựng, vận hành và bảo trì, hướng tới nội địa hóa tối đa và hình thành hệ sinh thái công nghiệp đường sắt hiện đại trong nước.
Theo thỏa thuận, Siemens Mobility sẽ thiết kế, cung cấp và tích hợp đoàn tàu cùng các hệ thống đường sắt then chốt, bao gồm hệ thống tín hiệu, thông tin điều hành và hệ thống cấp điện. Đồng thời, Siemens Mobility cũng nghiên cứu phương án phối hợp bảo trì đoàn tàu và các hệ thống do Siemens cung cấp, song song với việc chuyển giao công nghệ cho các dự án của VinSpeed, nhằm đạt mục tiêu nội địa hóa ở mức cao nhất có thể trong tương lai.
Cùng với thỏa thuận hợp tác chiến lược toàn diện, hai bên cũng ký kết thỏa thuận cung cấp đoàn tàu và các hệ thống liên quan cho một số dự án cụ thể, trong đó có tuyến đường sắt cao tốc Hà Nội – Quảng Ninh và tuyến Bến Thành – Cần Giờ. Các thỏa thuận này được xem là những bước đi khởi đầu quan trọng, tạo tiền đề cho việc triển khai các dự án đường sắt tốc độ cao và đường sắt đô thị theo tiêu chuẩn quốc tế tại Việt Nam.
NĂNG LỰC TOÀN CẦU TỪ DỰ ÁN “XƯƠNG SỐNG QUỐC GIA” ĐẾN GIẢI PHÁP CÔNG NGHỆ CAO
Siemens Mobility GmbH phụ trách mảng chuyên trách về giao thông vận tải của Tập đoàn Siemens AG (Đức), một trong những tập đoàn công nghiệp lớn nhất thế giới. Trong năm tài chính 2024, Siemens đạt doanh thu khoảng 75,9 tỷ Euro, với quy mô nhân sự toàn cầu khoảng 318.000 người tính đến cuối tháng 9/2025.
Trong cấu trúc tập đoàn, Siemens Mobility được xem là mảng kinh doanh chiến lược, đóng góp quan trọng vào tăng trưởng đơn hàng và doanh thu. Riêng quý 4 năm tài chính 2024, mảng Mobility ghi nhận đơn đặt hàng xấp xỉ 4,6 tỷ Euro và doanh thu khoảng 3,3 tỷ Euro, phản ánh nhu cầu toàn cầu ngày càng lớn đối với các giải pháp đường sắt hiện đại và bền vững.
Điểm khác biệt cốt lõi của Siemens Mobility nằm ở năng lực cung cấp giải pháp “từ toa tàu đến hệ thống”, bao gồm đoàn tàu (rolling stock), hệ thống tín hiệu, điện khí hóa, số hóa vận hành và dịch vụ vòng đời. Danh mục sản phẩm của Siemens Mobility trải rộng từ các đoàn tàu cao tốc Velaro và Velaro Novo, tàu metro và tàu đô thị Inspiro, cho tới các hệ thống tín hiệu số dựa trên chuẩn ETCS và ATO-over-ETCS, giải pháp bảo trì dự đoán (predictive maintenance), bản sao số (digital twin) và các nền tảng Mobility-as-a-Service. Chính năng lực tích hợp này cho phép Siemens Mobility đảm nhận các hợp đồng trọng gói (turnkey) quy mô quốc gia, bao trùm toàn bộ vòng đời dự án.
Trên bình diện quốc tế, Siemens Mobility đã tham gia và triển khai nhiều dự án hạ tầng giao thông mang tính “xương sống quốc gia”. Tiêu biểu là dự án đường sắt cao tốc quốc gia của Ai Cập, với tổng chiều dài thiết kế khoảng 2.000 km – một trong những dự án đường sắt lớn nhất thế giới hiện nay. Theo mô hình turnkey, Siemens Mobility chịu trách nhiệm từ cung cấp đoàn tàu cao tốc, hệ thống tín hiệu, hạ tầng kỹ thuật, đến đào tạo nhân lực và bảo trì dài hạn. Các đoàn tàu có khả năng vận hành với tốc độ thương mại khoảng 230 km/h, kết nối các trung tâm kinh tế – dân cư trọng điểm từ Địa Trung Hải tới Biển Đỏ, cho thấy năng lực triển khai dự án quy mô lớn trong điều kiện địa lý và khí hậu khắc nghiệt.
Song song đó, các dòng tàu cao tốc Velaro đã được vận hành thương mại tại nhiều quốc gia ở châu Âu, Trung Đông và châu Á, trong khi Velaro Novo, thế hệ mới được phát triển nhằm giảm tiêu thụ năng lượng, tối ưu chi phí vòng đời và linh hoạt thích ứng với các tiêu chuẩn kỹ thuật khác nhau. Tại châu Âu, Siemens Mobility cũng là đối tác quan trọng trong chương trình Thameslink của Vương quốc Anh, nơi tập đoàn cung cấp đoàn tàu và triển khai các giải pháp tín hiệu số ETCS và ATO-over-ETCS, giúp tăng công suất khai thác và giảm độ trễ trên một trong những mạng lưới đường sắt đô thị phức tạp nhất khu vực.
Ngay tại thị trường nội địa Đức, Siemens Mobility tiếp tục khẳng định vị thế khi tham gia gói hợp đồng hiện đại hóa tín hiệu trị giá khoảng 2,8 tỷ Euro của Deutsche Bahn, tập trung vào số hóa và nâng cao năng lực mạng lưới đường sắt quốc gia.
Bên cạnh vai trò nhà thầu, Siemens Mobility còn đầu tư mạnh vào cơ sở sản xuất và chiến lược địa phương hóa, điển hình là nhà máy chế tạo rolling stock tại Goole và các trung tâm kỹ thuật, tín hiệu tại Chippenham (Vương quốc Anh), với tổng vốn đầu tư lên tới hàng trăm triệu bảng Anh.
Tổng thể, chuỗi dự án và khoản đầu tư trên cho thấy Siemens Mobility sở hữu năng lực hiếm có trong ngành hạ tầng giao thông: từ phát triển công nghệ lõi, triển khai dự án đường sắt cao tốc quy mô quốc gia, hiện đại hóa mạng lưới tín hiệu tại các thị trường phát triển, cho đến xây dựng hệ sinh thái sản xuất và dịch vụ tại địa phương. Chính nền tảng này đã đưa Siemens Mobility trở thành đối tác chiến lược được nhiều quốc gia và nhà đầu tư lựa chọn khi triển khai các dự án hạ tầng giao thông mang tính dài hạn, đòi hỏi vốn lớn, công nghệ cao và khả năng vận hành bền vững trong nhiều thập kỷ.
Trong bối cảnh đó, việc VinSpeed lựa chọn Siemens Mobility làm đối tác chiến lược cho các dự án đường sắt tốc độ cao tại Việt Nam không chỉ phản ánh uy tín và năng lực toàn cầu của tập đoàn Đức, mà còn mở ra cơ hội để Việt Nam tiếp cận công nghệ tiên tiến, từng bước làm chủ chuỗi giá trị đường sắt hiện đại.
Tuy nhiên, hiệu quả dài hạn của hợp tác này sẽ phụ thuộc lớn vào các điều khoản triển khai cụ thể trong giai đoạn tiếp theo, đặc biệt là tỷ lệ nội địa hóa, lộ trình chuyển giao công nghệ, cơ chế tài chính và đào tạo nguồn nhân lực, những yếu tố quyết định khả năng phát triển bền vững của ngành đường sắt tốc độ cao Việt Nam trong nhiều thập kỷ tới.