Đây là lễ tiếp nhận do tổ chức “Trái tim Người lính Việt Nam” phối hợp với Tạp chí Môi trường và Đô thị Việt Nam; Câu lạc bộ “Mãi mãi tuổi 20” và Viện Nghiên cứu, Bảo tồn và Phát huy Văn hoá dân tộc, trang trọng tổ chức Lễ ký bản ghi nhớ thỏa thuận hợp tác đôi bên Việt – Mỹ, phối hợp thực hiện.
Sự kiện hướng tới các hoạt động nhân kỷ niệm 75 năm Ngày Chủ tịch Hồ Chí Minh ra Lời kêu gọi Thi đua ái quốc (11/6/1948 - 11/6/2023); đặc biệt là với phong trào “Thi đua giết giặc lập công” trong kháng chiến và phong trào “Đền ơn đáp nghĩa” trong hoà bình.
Sự “trở về” của các anh hùng liệt sĩ
Tới dự và chứng kiến sự kiện, có các Tướng lĩnh, Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân là đồng đội của các Liệt sĩ có di vật được trao trả và các cựu chiến binh; đại diện của cả lực lượng Quân đội nhân dân và Công an nhân dân, những người đã trực tiếp tham gia kháng chiến chống Mỹ cứu nước.
Trung tâm Việt Nam và Lưu trữ (VNCA) tại Đại học Công nghệ Texas (Tech University), bang Texas - Mỹ, được thành lập năm 1989 với nhiệm vụ thu thập và bảo quản các tài liệu và thông tin về Chiến tranh của Mỹ tại Việt Nam.
Trong hơn 30 năm qua, VNCA đã trở thành bộ sưu tập thông tin phi Chính phủ lớn nhất và toàn diện nhất về chiến tranh tại Việt Nam. Ngày 17/8/2007, VNCA đã trở thành tổ chức đầu tiên của Mỹ ký thỏa thuận trao đổi với Cục Văn thư và Lưu trữ Nhà nước Việt Nam. Đến nay, VNCA đã thu thập được hơn 30 triệu trang tài liệu, bao gồm thư từ, sổ tay, ảnh, bản đồ, báo chí, ấn phẩm, bản ghi âm, phim, video, sách và các tư liệu khác liên quan đến chiến tranh và lịch sử Việt Nam...
Trong số hơn 30 triệu trang tài liệu của VNCA đang lưu giữ, có hơn 2,7 triệu trang về Quân đội Nhân dân Việt Nam và Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam, thu được trên chiến trường. Những tài liệu độc đáo này chứa nhiều thông tin về các hoạt động quân sự, bao gồm thông báo hi sinh, danh sách và địa điểm chôn cất liệt sĩ. VNCA hiện đang thực hiện một dự án sử dụng các tài liệu và tư liệu phong phú để tìm kiếm thông tin về các liệt sĩ đã hy sinh trong chiến tranh và được chôn cất, nhưng hài cốt vẫn còn mất tích và chưa được trả về với gia đình. Ngoài ra VNCA cũng thực hiện việc trao trả di sản (nhật ký, thư riêng, v.v...) cho các cá nhân, hoặc thân nhân liệt sĩ.
Theo Đại tá, Cựu chiến binh, Nhà văn Đặng Vương Hưng (người sáng lập và hiện là Chủ tịch “Trái tim Người lính Việt Nam”), Trưởng Ban Tổ chức sự kiện cho biết: “Trong kháng chiến chống Mỹ, đã có một khối lượng khổng lồ gồm hàng vạn những cuốn sổ tay nhật ký, thư tay, vật dụng cá nhân… là di vật và kỷ vật của bộ đội miền Bắc và quân Giải phóng miền Nam bị quân đội Mỹ và lính Việt Nam Cộng hòa thu được trên chiến trường. Hầu hết bản gốc đã bị hủy trong thời chiến".
Tuy nhiên, nhiều nội dung của các di vật và kỷ vật nêu trên đã được Trung tâm Việt Nam và Lưu trữ tại Đại học Texas Tech University số hoá hình ảnh và thông tin trong một dự án phi lợi nhuận mang tên “Hồ sơ Di sản Chiến tranh Việt Nam”. Những bản copy này cũng có thể được xem như là “bản gốc”, chứa đựng nhiều thông tin riêng tư, nhưng rất cảm động và thiêng liêng, vì hầu như thân nhân các gia đình liệt sĩ liên quan chưa bao giờ có cơ hội thấy chúng…
Nhằm góp phần hàn gắn vết thương chiến tranh, khép lại quá khứ, cùng hướng tới tương lai với cuộc sống hoà bình tốt đẹp hơn; đầu tháng 6/2023, Trung tâm Việt Nam và Lưu trữ tại Đại học Texas Tech University, phối hợp với Viện Hòa bình và Xung đột tại Đại học Texas Tech đã cử một đoàn cán bộ nghiên cứu và sinh viên sang Việt Nam tìm hiểu thực tế; đồng thời, bàn giao một phần “Hồ sơ Di sản Chiến tranh Việt Nam” cho Tổ chức “Trái tim Người lính Việt Nam”.
Các thành viên đoàn đến từ Mỹ gồm có: Tiến sĩ Steve Maxner - Giám đốc Trung tâm Việt Nam và Lưu trữ tại Đại học Texas Tech University; Cựu chiến binh, Giáo sư, Tiến sĩ Ron Milam - Giám đốc Viện Hòa bình và Xung đột tại Đại học Texas Tech; Một số cán bộ nghiên cứu và sinh viên của Đại học Texas Tech – Mỹ.
Trước khi diễn ra tiến hành việc bàn giao và tiếp nhận “Hồ sơ Di sản Chiến tranh Việt Nam”, đã diễn ra lễ ký bản thoả thuận ghi nhớ việc hợp tác giữa Tổ chức “Trái tim người lính Việt Nam” với Trung tâm Việt Nam và Lưu trữ tại Đại học Texas Tech University - Mỹ. Tổ chức “Trái tim người lính Việt Nam” trao tặng Trung tâm Việt Nam và Lưu trữ tại Đại học Texas Tech University bản PDF nội dung 2 bộ sách quý: Bộ sách “Những lá thư thời chiến Việt Nam” và bộ sách “Nhật ký thời chiến Việt Nam” gồm hơn 5.000 ngàn trang sách khổ lớn… Đó cũng là một cơ sở, để tới đây tổ chức “Trái tim Người lính Việt Nam” sẽ chính thức thành lập “Trung tâm Tư liệu Trái tim người lính” và sắp đặt “Không gian Tư liệu Trái tim người lính” tại Hà Nội.
Hồ sơ bàn giao lần đầu, gồm có 5 nhật ký và 30 lá thư được viết trong thời gian chiến tranh của các cá nhân (hầu hết là liệt sĩ). Đặc biệt, tham gia Lễ tiếp nhận “Hồ sơ Di sản Chiến tranh Việt Nam”, có đại diện thân nhân 4 gia đình liệt sĩ đến từ nhiều vùng miền trên cả nước gồm: Thân nhân gia đình Liệt sĩ Nguyễn Cao Kỳ (đến từ Quảng Nam); Thân nhân gia đình Liệt sĩ Nguyễn Hải Trường (đến từ Thanh Hoá); Thân nhân gia đình liệt sĩ Phan Đình Điều (đến từ Hải Dương); Thân nhân Liệt sĩ Trần Minh Tiến (đến từ Hà Đông, Hà Nội)
Đại diện các gia đình liệt sĩ đã rất xúc động, khi được tiếp nhận nhưng “Di sản vật”: Những nét chữ, di bút quen thuộc, thiêng liêng của người đã mất, cùng nội dung chứa đựng bên trong mỗi lá thư, hay những trang sổ tay nhật ký, ghi chép trong kháng chiến. Tất cả cùng rưng rưng, nghẹn ngào, chứng kiến một phần sự “trở về” của những người thân yêu, sau nhiều chục năm các anh hi sinh…
Ra mắt tập truyện ngắn “Đức Mẹ online”
Cũng trong sự kiện này, Ban tổ chức giới thiệu tác phẩm “Đức Mẹ online” (NXB Hội Nhà văn, 2023) của cựu binh, nhà nghiên cứu văn hoá Đông - Tây, nhà báo Đặng Vương Hạnh (hiện là Phó Tổng biên tập Tạp chí Thương Gia). Đây là cuốn sách thứ 5 của cây bút đã từng thắng giải Nhất cuộc thi Tác phẩm Tuổi Xanh - Báo Tiền Phong, cách đây tròn 30 năm (1993).
Tác phẩm có dung lượng gần 300 trang khổ lớn, gồm 8 truyện ngắn, với đề tài tình yêu, hạnh phúc gia đình và cả những vấn đề hậu chiến. Có thể nói “Đức Mẹ online” đã chạm tới những trái tim đa cảm và có trách nhiệm với cuộc sống. Qua góc nhìn đa chiều và mới mẻ của thời công nghệ số và trí tuệ nhân tạo; cây bút từng mặc áo lính Đặng Vương Hạnh còn mang đến cho người đọc những trang sách như một dạng “Hồ sơ Di sản văn hoá hoà bình”. Cuốn sách này cũng là quà tặng cho báo chí và một số đại biểu tham gia sự kiện.
Mỗi truyện ngắn có trong tập sách này tựa những lát cắt từ cõi đời nguyên sơ, hư thực, mà đầy tinh tế, tuyệt nhiên không hề thiếu vắng hương vị trác tuyệt. Bạn đọc có thể cảm nhận được sự thô ráp, trần trụi, đau đớn đôi khi đến tàn nhẫn của cuộc sống, cũng như những suy tư, cảm ngộ và nghiệm giải cá nhân không ngừng về những phận đời cùng bao thăng trầm nhân sinh bất tận. Và trên hết, đó là cuộc phiêu lưu không mệt mỏi theo đuổi cảm xúc và sáng tạo của một kẻ cô đơn, luôn lầm lũi trên con đường đi tìm chân giá trị, ý nghĩa đích thực của cuộc đời và số phận con người.
Phát biểu tại sự kiện, nhà văn Lê Hoài Nam đánh giá: “Mỗi truyện ngắn trong “Đức Mẹ online” tựa những lát cắt từ cõi đời nguyên sơ, hư thực, mà đầy tinh tế, tuyệt nhiên không hề thiếu vắng hương vị trác tuyệt. Bạn đọc có thể cảm nhận được sự thô ráp, trần trụi, đau đớn đôi khi đến tàn nhẫn của cuộc sống, cũng như những suy tư, cảm ngộ và nghiệm giải cá nhân không ngừng về những phận đời cùng bao thăng trầm nhân sinh bất tận.
Và trên hết, đó là cuộc phiêu lưu không mệt mỏi theo đuổi cảm xúc và sáng tạo của một kẻ cô đơn, luôn lầm lũi trên con đường đi tìm chân giá trị, ý nghĩa đích thực của cuộc đời và số phận con người. Như rượu được chưng cất bởi những gì tinh túy nhất, Đặng Vương Hạnh viết không nhiều song mạch ngầm văn chương vẫn chưa bao giờ vơi cạn!
Trao đổi thêm về những trang sách này, tác giả Đặng Vương Hạnh cho biết, với nhiều người, văn chương như suối nguồn, có cảm hứng là có thể sáng tác những áng văn lai láng. Nhưng với chính bản thân mình, anh Đặng Vương Hạnh cho rằng đó là “kỷ luật lao động” rõ ràng và nghiêm túc. Viết văn phải có tích lũy kinh nghiệm, vốn sống... và nếu không trải nghiệm thì không thể có được, trải nghiệm thật tròn đầy và viết như một sự lao động chứ không phải dễ dãi.
"Tôi nghĩ, những bạn đọc có thể tìm thấy những điều thú vị, những điều tâm đắc, có thể soi thấy hình bóng chính mình trong những trang sách đó. Cuộc đời con người, sau những thất bại, thành công, sau những tủi nhục, vui buồn lại chợt nhận ra cuộc đời này vẫn còn rất tươi đẹp, rất nhân văn và đọng lại sau cùng là tinh thần chân - thiện nhất", tác giả Đặng Vương Hạnh cho biết.
