Tại toạ đàm “Hiện thực hóa giấc mơ nhà ở xã hội”, cả doanh nghiệp và cơ quan quản lý đã cùng nhìn nhận thẳng thắn thực trạng của phần khúc này, đồng thời đưa ra những kiến nghị, giải pháp mang tính đồng bộ và thực tiễn.
DOANH NGHIỆP MONG MUỐN NHIỀU ĐIỀU
Chia sẻ tại toạ đàm, bà Nguyễn Hoa Hồng Nhung, Phó Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Đầu tư xây dựng NHS cho biết, trong quá trình triển khai dự án nhà ở xã hội công ty gặp khó khăn trong tiếp cận đất đai, nhiều địa phương chưa bố trí đủ quỹ đất cho NƠXH, đất thường nằm xa trung tâm và thiếu hạ tầng.
Thủ tục hành chính phức tạp, quy trình giao đất, phê duyệt quy hoạch và giải phóng mặt bằng kéo dài, gây khó khăn cho việc thực hiện dự án. Một số chính quyền địa phương chưa tích cực trong việc phát triển nhà ở xã hội.
Về tín dụng và tài chính doanh nghiệp cũng gặp rất nhiều khó khăn, nguyên nhân là do khó khăn trong việc giải ngân các khoản vay ưu đãi vì quy trình phức tạp và thời gian kéo dài. Lãi suất cho vay nhà ở xã hội chưa hấp dẫn, chưa đủ để đáp ứng nhu cầu của người dân và doanh nghiệp. Doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn để thực hiện dự án.
Do đó, đại diện NHS đề xuất đơn giản hóa thủ tục hành chính, rút ngắn thời gian thẩm định hồ sơ và cho phép các bước thực hiện song song. Tăng cường hợp tác giữa chính quyền và doanh nghiệp, bố trí quỹ đất có vị trí thuận lợi và hạ tầng đầy đủ để phát triển nhà ở xã hội. Cải thiện chính sách tín dụng, giảm lãi suất, kéo dài thời gian cho vay và đơn giản hóa các sản phẩm tín dụng. Đặc biệt, cần sự phối hợp chặt chẽ của các bộ, ngành và chính quyền để triển khai các giải pháp một cách hiệu quả.
Còn ông Lê Quang Huy, Phó Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần BIC Việt Nam, tại Hà Nội vấn đề khó khăn nhất là tiếp cận quỹ đất. Để triển khai được dự án nhà ở xã hội thì đất phải sạch. Trong quá trình triển khai, từ cấp huyện trở xuống gặp nhiều khó khăn. Bên cạnh đó, chính sách bồi thường hỗ trợ cho người dân khi thu hồi đất chưa phù hợp nên người dân chưa đồng thuận, khiến thời gian giải phóng mặt bằng kéo dài.
Về hồ sơ nhà ở xã hội trước đây, doanh nghiệp từng hướng dẫn trực tiếp, tuy nhiên tốn nhiều thời gian và nhân lực. Hiện doanh nghiệp đã tiến hành hướng dẫn hồ sơ online, rất thuận tiện và nhanh chóng. Khi áp dụng công nghệ thì có thể phục vụ hướng dẫn hàng nghìn người cùng lúc.
Phó Tổng Giám đốc BIC Việt Nam kiến nghị thời gian tới có hành lang pháp lý cho phép áp dụng công nghệ trong việc thu và xét duyệt hồ sơ. Việc thu và xét duyệt hồ sơ đang thực hiện thủ công. Nếu áp dụng công nghệ vào quá trình này vừa tránh được tiêu cực vừa bám sát hành lang pháp lý.
Cũng là một doanh nghiệp đi đầu trong phát triển nhà ở xã hội, ông Nguyễn Tuấn Anh, Phó Tổng Giám đốc Tổng Công ty Đầu tư phát triển nhà và đô thị Hud đã đề xuất nhiều giải pháp quan trọng.
Ông Tuấn Anh cho rằng, để có được giá thấp cho nhà ở xã hội thấp, cần xây dựng cơ sở dữ liệu về thiết kế. Sau khi các nhà đầu tư bất động sản hoàn thành dự án chung cư thì thiết kế đó có thể được đưa vào cơ sở dữ liệu chung của toàn quốc để các đơn vị sau cần thì lấy cái đó ra và sử dụng luôn, chỉ thay đổi về mặt kết cấu nền đất. Như vậy rút ngắn được giai đoạn thiết kế và chi phí thiết kế cũng giảm nhiều.
Đồng thời, lãnh đạo HUD kiến nghị, công tác thẩm định chỉ nên làm một bước. Còn về vốn vay, hiện nay đi vay ngân hàng yêu cầu thẩm định hiệu quả đầu tư, tôi cảm thấy như vậy là ngân hàng đang đi quá vào việc chuyên môn. Trong khi dự án đã qua thẩm định của Sở Xây dựng về mặt hiệu quả rồi cho nên không cần thiết thẩm định lại, rất mất thời gian. Bên cạnh đó, cũng cần giảm lãi vay cho người dân và chủ đầu tư.
Ngoài ra, nên xây dựng cơ sở dữ liệu cho người dân để người dân nộp hồ sơ lên trung tâm dữ liệu đó đợi đến khi có dự án nhà ở xã hội phù hợp của thành phố có thể sử dụng luôn cơ sở dữ liệu của người dân để xác nhận.
CHÍNH SÁCH ĐÃ CÓ, CẦN THỰC THI
Trước những ý kiến của doanh nghiệp tại toạ đàm, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh cho biết, ngày ngày hôm qua (29/5/2025) Quốc hội đã thông qua Nghị quyết về chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội, có thể thấy cơ chế chính sách về phát triển nhà ở xã hội đến thời điểm hiện tại đã cơ bản hoàn chỉnh. Tuy nhiên, câu chuyện cần giải quyết ở đây là việc thực thi.
Đối với vấn đề thủ tục hành chính và cơ chế chính sách cần đơn giản hóa các thủ tục về quy hoạch, thiết kế, thẩm định, phê duyệt dự án nhà ở xã hội. Bỏ yêu cầu thẩm định giá bán, giá thu mua nhà ở xã hội, giao cho chủ đầu tư tự quyết định. Miễn một số thủ tục như lập, thẩm định, phê duyệt quy hoạch chi tiết đối với các dự án nhà ở xã hội. Áp dụng quy trình chỉ định thầu rút gọn để rút ngắn thời gian triển khai.
Về quỹ đất, hạ tầng và điều kiện đầu tư, trong khi một số địa phương đã chuẩn bị quỹ đất và hạ tầng tốt để giao cho các nhà đầu tư, thì vẫn còn một số vị trí đất chưa được đầu tư hạ tầng đầy đủ, ảnh hưởng đến nhu cầu của nhà đầu tư. Do đó, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp chính quyền và doanh nghiệp để giải quyết những vấn đề về quỹ đất và hạ tầng.
Đối với chính sách tài chính và nguồn lực hỗ trợ, ngân hàng Nhà nước đã có chương trình hỗ trợ tài chính với gói 120.000 tỷ đồng cho phát triển nhà ở xã hội; các ngân hàng thương mại cũng tích cực tham gia hỗ trợ vốn vay với lãi suất ưu đãi cho các dự án nhà ở xã hội
Thời gian tới cần tiếp tục hoàn thiện và triển khai hiệu quả các chính sách tài chính để thu hút nguồn lực đầu tư. Các cấp chính quyền cần tăng cường quản lý, giám sát và hỗ trợ các doanh nghiệp triển khai dự án.
“Doanh nghiệp cần chủ động trong việc cơ cấu lại nguồn nhân lực, quản lý dự án, đảm bảo tiến độ và chất lượng. Người dân cần được quan tâm và tham gia ý kiến về các chính sách, điều kiện mua NƠXH, đáp ứng nhu cầu của người dân”, Thứ trưởng Bộ Xây dựng bày tỏ.
Thứ trưởng cũng nhấn mạnh, thời gian qua, việc phát triển nhà ở xã hội luôn được Chính phủ, Quốc hội quan tâm, mới đây Ban Bí thư cũng có chỉ đạo nhằm tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong việc phát triển nhà ở xã hội. Chính phủ có nhiều hội nghị triển khai đầu tư nhà ở xã hội.
Đặc biệt, Thủ tướng ban hành Đề án phát triển 1 triệu căn nhà ở xã hội từ 2021-2030 và mới đây là Nghị quyết giao chỉ tiêu cụ thể phát triển nhà ở xã hội cho các địa phương đến năm 2030, trong đó năm 2025 phấn đấu đạt 100.000 căn.
Việc phát triển nhà ở xã hội cũng có nhiều giải pháp quyết liệt, đồng bộ. Trong đó, một giải pháp được quan tâm là hoàn thiện thể chế. Các bộ ngành tích cực tổng kết vướng mắc những thực tế để sửa đổi các quy định, trong đó tập trung cải cách thủ tục hành chính, phân cấp phân quyền, xây dựng cơ chế ưu đãi nhà đầu tư, quan tâm các đối tượng, nhất là lực lượng vũ trang và công nhân khu công nghiệp tạo thuận lợi thúc đẩy đầu tư phát triển nhà ở xã hội.
“Sau khi có chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng chính phủ, các địa phương đã vào cuộc quyết liệt, nhiều địa phương thành lập ban chỉ đạo có kế hoạch triển khai. Các địa phương cũng rà soát lại việc phát triển nhà ở xã hội, việc dành quỹ đất dành cho NƠXH, các địa phương cũng dành quỹ đất độc lập khác để đầu tư phát triển nhà ở xã hội”, Thứ trưởng cho hay.
