Thị trường chứng khoán trước thềm nâng hạng: Doanh nghiệp đua nhau lên sàn

Xu hướng doanh nghiệp đẩy nhanh niêm yết và chuyển sàn cho thấy nỗ lực gia tăng nguồn cung cổ phiếu chất lượng, đáp ứng nhu cầu thị trường. Điều này không chỉ giúp doanh nghiệp huy động vốn hiệu quả mà còn cải thiện thanh khoản, nâng cao sức hấp dẫn cho chứng khoán Việt Nam.

Đặc biệt, trong bối cảnh thị trường hướng đến nâng hạng, việc mở rộng danh sách niêm yết sẽ tạo động lực thu hút dòng vốn mới.

DOANH NGHIỆP NHÀ NƯỚC CHẠY ĐUA XỬ LÝ ĐIỂM NGHẼN

Trong thời gian qua, Tổng Công ty Cảng Hàng không Việt Nam - CTCP (mã chứng khoán: ACV), Tổng Công ty Dầu Việt Nam (PVOIL, mã chứng khoán: OIL), Công ty Cổ phần Đầu tư Cao su Đắk Lắk (mã chứng khoán: DRI) - ba doanh nghiệp lớn có vốn Nhà nước – đã nỗ lực xử lý các vấn đề còn vướng mắc, coi đây là bước đi quan trọng trước khi chuyển sàn niêm yết. Việc này được kỳ vọng sẽ giúp cải thiện tính thanh khoản và tạo sức hút mới trên thị trường chứng khoán.

Nếu chuyển sàn thành công, ACV “hứa hẹn” sẽ là bom tấn thu hút sự chú ý của giới đầu tư. Tuy nhiên, chặng đường niêm yết HOSE của doanh nghiệp này vẫn còn khá dài và còn nhiều vấn đề tồn đọng cần giải quyết.

Theo báo cáo phân tích mới nhất của Vietcap, có 2 vấn đề được kiểm toán viên nhấn mạnh: chờ quyết toán cổ phần hóa và ACV bắt đầu ghi nhận doanh thu, chi phí liên quan đến tài sản hạ tầng hàng không do Nhà nước đầu tư (bao gồm cả đường băng) từ năm 2021. Do đó, so sánh cùng kỳ về thu nhập và lợi nhuận của ACV báo cáo lưu chuyển tiền tệ không được áp dụng.

Quyết toán tài chính cổ phần hóa của ACV đã được phê duyệt, hỗ trợ việc hoàn tất quy trình này vào năm 2025. Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại Doanh nghiệp (CMCS) đã thông qua báo cáo tài chính năm 2016 của ACV với tổng tài sản là 45.600 tỷ đồng (giảm 520 tỷ đồng so với báo cáo trước đó) và vốn Nhà nước là 21.800 tỷ đồng tại thời điểm cổ phần hóa.

Theo Vietcap, số tiền chênh lệch phải trả ròng là 988 tỷ đồng (9% lợi nhuận sau thuế năm 2024 của ACV) đã được đối chiếu và có khả năng sẽ được ghi nhận là thu nhập một lần vào năm 2025. Với diễn biến này, ACV đang hướng tới giải quyết vấn đề đầu tiên để chuyển sang niêm yết trên HOSE.

Trong khi đó, vấn đề tài sản cơ sở hạ tầng hàng không do Nhà nước đầu tư dự kiến sẽ được giải quyết vào cuối năm 2025. Chính phủ sẽ đánh giá lại tài sản hạ tầng đường băng và có thể đưa vào bảng cân đối kế toán của ACV, đổi lấy việc tăng tỷ lệ sở hữu Nhà nước.

Tại PVOIL, nghị quyết về việc chốt danh sách cổ đông để họp Đại hội đồng cổ đông thường niên 2025 vào ngày 25/4 tới cũng hé lộ nội dung chính của các tờ trình, trong đó có tờ trình về việc thông qua trích lập dự phòng giảm giá khoản đầu tư tại Công ty Cổ phần Hóa dầu và Nhiên liệu sinh học Dầu khí (PVB).

Tính đến cuối năm 2024, giá trị khoản đầu tư của PVOIL vào PVB ước tính gần 272 tỷ đồng. Tuy nhiên, Dự án Nhà máy nhiên liệu sinh học Phú Thọ do PVB làm chủ đầu tư đã dừng triển khai và PVOIL đang làm việc với các cổ đông của PVB và các bên liên quan về việc triển khai phương án phá sản cho PVB theo quy định của pháp luật.

Vấn đề của PVOIL tại PVB cũng là nguyên nhân dẫn đến việc kiểm toán đưa ra ý kiến ngoại trừ trên báo cáo tài chính hợp nhất của PVOIL từ năm 2019 đến nay. Do có ý kiến ngoại trừ của kiểm toán, cổ phiếu OIL trên UPCoM vẫn đang trong diện cảnh báo. Việc xóa bỏ được ý kiến ngoại trừ kiểm toán là yếu tố tiên quyết để OIL đủ điều kiện niêm yết trên HOSE.

Do đó, việc xin thông qua trích lập dự phòng cho khoản đầu tư này được đánh giá là phù hợp, góp phần giải quyết dứt điểm vấn đề kiểm toán. Nếu tại báo cáo tài chính bán niên 2025 tới, PVOIL nhận được ý kiến chấp nhận toàn phần từ kiểm toán, thì con đường chuyển từ UPCoM lên HOSE sẽ sớm được hoàn tất.

Tại DRI, công ty mẹ - Công ty Cổ phần Cao su Đắk Lắk (Dakruco, mã chứng khoán: DRC) - đã nỗ lực thoái vốn suốt năm qua, song kế hoạch này vẫn chưa trọn vẹn do thị trường kém thuận lợi.

Mới đây, Dakruco đã chuyển nhượng thành công 11,6 triệu cổ phiếu DRI trong tổng số 18,2 triệu cổ phiếu đăng ký bán, qua đó hạ tỷ lệ sở hữu xuống 45%. Điều này đồng nghĩa với việc DRI không còn là công ty con mà chuyển thành công ty liên kết.

Hiện tại, gần 99% cổ phần của Dakruco vẫn do Nhà nước nắm giữ thông qua Ủy ban nhân dân tỉnh Đắk Lắk. Theo giới phân tích, động thái cắt giảm sở hữu tại DRI chính là bước đệm để doanh nghiệp cao su này tiến tới niêm yết trên sàn HOSE, phù hợp với chiến lược đã được đề ra tại Đại hội đồng cổ đông gần đây của DRI.

Trong khi ACV, PVOIL và DRI đang gấp rút hoàn thiện thủ tục lên sàn HOSE, Công ty cổ phần Lọc hóa Dầu Bình Sơn (mã chứng khoán: BSR) đã vượt qua mọi rào cản và chính thức trở thành doanh nghiệp Nhà nước đầu tiên chào sàn HOSE vào năm 2025.

Từ giữa năm 2024, BSR đã tất toán khoản nợ quá hạn 1.127 tỷ đồng của Công ty Cổ phần Nhiên liệu sinh học Dầu khí miền Trung, giúp báo cáo tài chính không còn bị kiểm toán đưa ra ý kiến ngoại trừ. Nhờ đó, doanh nghiệp này đã đáp ứng đầy đủ điều kiện để chuyển sàn thành công.

“TÂN BINH KHỦNG LONG” CHUẨN BỊ KHUẤY ĐẢO SÀN CHỨNG KHOÁN

Không chỉ doanh nghiệp Nhà nước, làn sóng niêm yết còn lan rộng sang khối doanh nghiệp tư nhân và FDI, khi nhiều "ông lớn" đẩy mạnh kế hoạch đưa cổ phiếu lên sàn HOSE.

Ngay trong tuần đầu tháng 3/2025, Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM đã tiếp nhận hồ sơ đăng ký niêm yết gần 1,8 tỷ cổ phiếu của Công ty Cổ phần Vinpearl.

Trước đó, vào tháng 2/2025, Vinpearl đã hoàn tất đợt phát hành hơn 70 triệu cổ phiếu với giá 71.350 đồng/cổ phiếu, nâng vốn điều lệ lên 17.933 tỷ đồng. Với mức giá này, Vinpearl đạt vốn hóa gần 5 tỷ USD, hứa hẹn trở thành một trong những doanh nghiệp tư nhân có quy mô lớn trên sàn chứng khoán Việt Nam.

Công ty Cổ phần Hàng tiêu dùng Masan (mã chứng khoán: MCH) đã ấp ủ kế hoạch chuyển sàn suốt nhiều năm và liên tục chia sẻ lộ trình này với nhà đầu tư. Để hiện thực hóa mục tiêu niêm yết trên HOSE, công ty mẹ là Tập đoàn Masan (mã chứng khoán: MSN) đã giảm tỷ lệ sở hữu tại MCH từ 92,65% xuống 70,4%, giúp MCH đáp ứng điều kiện về tỷ lệ cổ phiếu tự do chuyển nhượng.

Cụ thể, trong đợt chào bán cổ phiếu của MCH, Masan chỉ mua 69,2 triệu cổ phiếu trên tổng số 302,78 triệu cổ phiếu có quyền mua thêm. Động thái này giúp đảm bảo tối thiểu 20% cổ phiếu có quyền biểu quyết thuộc về ít nhất 300 cổ đông không phải là cổ đông lớn – điều kiện quan trọng để MCH có thể niêm yết trên HOSE. Đến tháng 2/2025, MCH đã xin ý kiến cổ đông về việc hủy đăng ký giao dịch trên UPCoM để tiến bước lên sàn HOSE.

Trong khi đó, “trùm xe sang” Haxaco (Công ty Cổ phần Dịch vụ Ô tô Hàng Xanh, mã chứng khoán: HAX) cũng vừa hé lộ kế hoạch đẩy nhanh tiến trình niêm yết công ty con là Công ty Cổ phần Sản xuất, Thương mại và Dịch vụ Ô tô PTM trên HOSE trong tài liệu họp Đại hội đồng cổ đông sắp tới. Được biết, trong tháng đầu năm 2025, PTM đã khai trương các đại lý Premium MG Đà Nẵng, Đại lý MG Ninh Bình và Đại lý MG Vũng Tàu.

Nhà sản xuất thịt hàng đầu Thái Lan - Charoen Pokphand Foods (CP Foods), đang đẩy nhanh kế hoạch IPO đơn vị kinh doanh lớn nhất tại nước ngoài nhằm huy động vốn cho chiến lược mở rộng. Theo báo chí quốc tế, các cơ quan quản lý Việt Nam đã bắt đầu xem xét đề xuất IPO của CP Vietnam Corporation sau nhiều năm trì hoãn. Ban lãnh đạo CP Foods khẳng định sẽ triển khai ngay quá trình IPO khi được cơ quan chức năng chấp thuận.

Thực tế, CP Foods đã bày tỏ ý định niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam từ năm 2022, khi công ty mẹ thông báo lên Sở Giao dịch chứng khoán Thái Lan về kế hoạch để CP Vietnam trở thành công ty đại chúng. Lộ trình này bao gồm việc phát hành cổ phiếu phổ thông cho cổ đông thiểu số, mở ra cơ hội đầu tư vào một trong những doanh nghiệp FDI lớn nhất trong ngành thực phẩm tại Việt Nam.

Không chỉ CP Vietnam, BW Industrial – liên doanh giữa Tổng Công ty Đầu tư và Phát triển Công nghiệp (Becamex IDC, HoSE: BCM) và Warburg Pincus – cũng đang xúc tiến kế hoạch IPO tại Việt Nam. Là một trong những doanh nghiệp bất động sản khu công nghiệp lớn nhất cả nước, BW Industrial có tiềm năng thu hút dòng vốn mạnh mẽ từ các nhà đầu tư trong và ngoài nước.

CHỨNG KHOÁN VIỆT THIẾU "HÀNG MỚI", CỔ PHẦN HÓA VẪN CHẬM

Làn sóng doanh nghiệp tăng tốc niêm yết và chuyển sàn đang được đánh giá là tín hiệu tích cực trong bối cảnh thị trường chứng khoán Việt Nam cần thêm hàng hóa chất lượng để đón đầu cơ hội nâng hạng.

Theo nhiều chuyên gia, với khối doanh nghiệp Nhà nước, quá trình cải cách và tái cơ cấu từ bộ máy quản lý đến các tập đoàn lớn đã giúp gia tăng sức hút với nhà đầu tư. Điều này không chỉ khiến các quỹ ngoại có cái nhìn cởi mở hơn mà còn phản ánh sự chuyển mình trong cấu trúc kinh tế, khẳng định vai trò của doanh nghiệp Nhà nước trong chiến lược phát triển quốc gia.

Ở chiều ngược lại, khối tư nhân và FDI cũng đang đẩy nhanh kế hoạch niêm yết, nhằm tận dụng lợi thế từ dòng vốn mới khi thị trường nâng hạng. Việc lên sàn sớm giúp các doanh nghiệp này tạo lợi thế trong cuộc đua huy động vốn, gia tăng sức cạnh tranh trên thị trường.

Tại một hội thảo gần đây, TS. Cấn Văn Lực, Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV, nhận định thị trường chứng khoán Việt Nam đang đối mặt với tình trạng thiếu hụt “hàng mới” – tức là không có đủ doanh nghiệp niêm yết tiềm năng để thu hút dòng tiền đầu tư.

Theo ông Lực, nguyên nhân chính đến từ tiến trình tái cơ cấu nền kinh tế còn chậm, đặc biệt là cổ phần hóa và thoái vốn doanh nghiệp nhà nước chưa được đẩy mạnh. Điều này làm hạn chế nguồn cung cổ phiếu chất lượng, trong khi quy mô doanh nghiệp niêm yết vẫn còn khiêm tốn, chưa phản ánh đúng sự phát triển của nền kinh tế. Năm 2024, GDP Việt Nam đã đạt 477 tỷ USD, dân số vượt 100 triệu người, nhưng thị trường chứng khoán vẫn chưa có sự bùng nổ về số lượng doanh nghiệp lớn lên sàn.

Vị chuyên gia này cũng nhấn mạnh rằng, để cải thiện thực trạng trên, Chính phủ cần thúc đẩy quá trình cổ phần hóa mạnh mẽ hơn, đồng thời khuyến khích, thậm chí đưa ra yêu cầu bắt buộc đối với một số doanh nghiệp lớn niêm yết trên sàn nhằm nâng cao tính minh bạch, tăng sức hấp dẫn cho thị trường chứng khoán Việt Nam.

Bước sang năm 2025, thị trường IPO được kỳ vọng sẽ sôi động trở lại nhờ hàng loạt yếu tố hỗ trợ, bao gồm chính sách thúc đẩy của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, kế hoạch nâng hạng thị trường và sự phục hồi của nền kinh tế. Đây cũng là cơ hội để dòng vốn ngoại quay trở lại, giúp củng cố nền tảng phát triển bền vững cho chứng khoán Việt Nam.

Dù triển vọng IPO năm 2025 là rất tích cực, nhưng để thị trường thực sự bứt phá mạnh mẽ, cần có những điều kiện hỗ trợ đồng bộ hơn. Trước tiên, việc cải thiện môi trường pháp lý và đẩy nhanh quá trình cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước là điều kiện tiên quyết để tăng nguồn cung "hàng hóa" chất lượng trên thị trường chứng khoán.

Ngoài ra, các doanh nghiệp tư nhân lớn cũng cần chủ động hơn trong kế hoạch niêm yết, bởi việc lên sàn không chỉ giúp họ tiếp cận nguồn vốn mới mà còn nâng cao tính minh bạch và thương hiệu trên thị trường. Để làm được điều đó, các công ty phải chuẩn bị báo cáo tài chính minh bạch, hệ thống quản trị vững chắc nhằm đáp ứng tiêu chuẩn của nhà đầu tư trong và ngoài nước.

Cuối cùng, việc nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam từ "cận biên" lên "mới nổi" cũng là một yếu tố quan trọng để thu hút dòng vốn ngoại lớn hơn, giúp tăng thanh khoản và kích thích nhu cầu đầu tư vào các thương vụ IPO trong tương lai.

Sau nhiều năm trầm lắng, thị trường IPO tại Việt Nam đang đứng trước một giai đoạn tái khởi động đầy triển vọng. Việc nhiều doanh nghiệp lớn có kế hoạch lên sàn cùng với chính sách hỗ trợ từ cơ quan quản lý sẽ là cú hích quan trọng để thị trường lấy lại đà tăng trưởng.

Nhà đầu tư có thể kỳ vọng một năm 2025 sôi động hơn, với sự xuất hiện của các thương vụ IPO hấp dẫn, giúp thị trường chứng khoán Việt Nam ngày càng phát triển bền vững và tiệm cận các chuẩn mực quốc tế.