Hình ảnh những thương gia trầm tư hay mơ màng theo làn khói bay lên đã trở nên quen thuộc. Những làn khói thơm đa hương vị được thẩm thấu qua các tế bào vị giác đã đem đến một thú vui hưởng thụ rất “quý ông”.
LÀN KHÓI BAY LÊN TỪ BAO GIỜ
Cảm giác lãng đãng, phiêu bồng, thoát tục là thứ mà con người tìm kiếm từ rất sớm, có lẽ ngay khi những nền văn minh hình thành, những xã hội loài người được tổ chức. Điều này đã được ghi nhận trong những trang sử đầu tiên, khi con người ngắm nhìn những làn khói bay lên cao.
Từ hơn 5.000 năm trước, những người Trung Hoa đã hình dung ra tiên giới là nơi những ngọn núi hiểm trở không dấu chân người, vươn lên cao vút xuyên tầng mây, ngày đêm khói toả. Thế nên, nếu con người bay cao được lên đỉnh núi đó, sẽ lập tức trở thành tiên. Và chữ Tiên đã hình thành với chữ Nhân (người) đứng cạnh chữ Sơn (núi).
Còn với những cư dân của nền văn minh cổ đại Bắc Mỹ và Nam Mỹ còn xa xôi mốc 5.000 năm trên, họ hình dung linh hồn của con người là thể dạng vật chất rất nhẹ, giống như khói, có thể bay ra khỏi thân xác để phiêu du đến các vũ trụ xa xôi tuỳ ý. Vậy nên, khói chính là cách họ mô tả linh hồn của mình hay cách mình giao tiếp với thần linh và tổ tiên.
Từ những ý niệm sơ khởi đó, cho đến một ngày, những thổ dân của châu Mỹ tình cờ gặp được cây thuốc lá, có thể trong một đám cháy rừng hoặc cũng có thể khi gom củi để đốt lửa sưởi ấm, nấu ăn. Để rồi họ chạm vào được một thứ khói thơm khác hẳn khói của những loại thực vật khác.
Sự tình cờ đó cũng giống như cách con người tìm thấy hạt cà phê ở làng Kaffa (Ethiopia) thông qua loài dê hay cách Thần Nông vô tình uống cốc nước suối có rơi vào mấy lá trà. Cho dù là do tình cờ hay do tính tò mò, con người cũng đã tìm được những thứ đem lại khoái cảm cho mình.
Cà phê và trà đều là những đồ uống được ưa chuộng nhất của loài người trong suốt hàng nghìn năm qua bởi sự sảng khoái và tỉnh táo tinh thần, cũng như chất chống oxy hoá có lợi cho sức khoẻ. Còn khói của điếu xì gà - tên gọi của một điếu khói được cuộn lại từ những chiếc lá kỳ diệu - lại giúp con người có được trải nghiệm giá trị thiên về tinh thần: Mùi hương và lên khói.
Nếu nghiền ngẫm kỹ, chúng ta sẽ thấy đây là 2 giá trị có liên quan mật thiết đến đức tin, tín ngưỡng và tôn giáo, những thứ thuộc về đời sống tinh thần. Từ buổi bình minh của tín ngưỡng, khi con người thờ phụng các thế lực tự nhiên hay thần linh cho đến khi tín ngưỡng trở thành tôn giáo, khói và hương thơm đã là thứ không thể thiếu.
Những đống lửa đốt lên được rắc hương liệu thơm, những bó lá cuốn vẽ những hình hoạ bằng khói lên không gian, những chiếc tẩu đỏ rực trên khoé miệng của thày pháp, hay hương thắp đều là hình ảnh gợi nhớ đến điếu xì gà.
Khói lan toả và bay lên biểu thị cho tinh thần hướng thượng về trời cao, đỉnh núi, chốn vô hình còn mùi thơm tạo nên một không gian linh thiêng. Có sự liên quan mật thiết giữa mùi hương và sự thăng hoa của tinh thần con người thông qua các tế bào vị giác ở mũi và khoang miệng, qua đó, con người rơi vào trạng thái lâng lâng như xuất thần.
Chính vì thế, ở thời đại nào hay xã hội nào, con người đều có thú chơi khói riêng của mình. Để rồi lá thuốc của những thổ dân của nền văn minh châu Mỹ đã trở thành điếu xì gà của những người đàn ông trên khắp thế giới, kể từ khi chúng được khám phá sau hải trình vĩ đại của Christopher Columbus.
THÚ HƯỞNG THỤ CỦA QUÝ ÔNG
Xì gà đã từng là một thú tiêu khiển xa xỉ, chỉ dành cho tầng lớp tinh hoa của những nhà lãnh đạo, chính trị gia, thương gia và giới nhà giàu. Bởi lẽ, giá trị của xì gà khá đắt đỏ kể từ khi nó trở thành một sản phẩm thương mại. Nhưng cũng chính vì thế, xì gà đã trở thành một thứ nhận diện đẳng cấp.
Rất nhiều gương mặt nổi tiếng đã gắn liền với điếu xì gà, từ thủ tướng Anh Winston Churchill, bộ đôi thủ lĩnh cách mạng Fidel Castro - Che Guevara, đại văn hào Ernest Hemingway, minh tinh Al Pacino, huyền thoại bóng chày Babe Ruth, hay những “thương gia địch quốc” như Ron Perelman, Al Lerner hay Zino Davidoff...
Ở Việt Nam, trong khoảng gần 20 năm trở lại đây, khi nền kinh tế thị trường phát triển, tạo ra một tầng lớp thương gia, doanh nhân đông đảo, chúng ta cũng thấy nhiều thương gia bắt đầu tìm hiểu và bén vào thú vui thắp một điếu khói thơm như ông chủ cà phê Trung Nguyên.
Nhưng người ta không mê đắm xì gà chỉ vì nó tạo nên “đẳng cấp” như các món hàng hiệu khác. Những trải nghiệm về mùi hương, mùi vị, khả năng tiếp nhận mùi, năng lực đánh giá và nhận biết những mùi vị có trong điếu xì gà và khoái cảm giải mã hương vị đó qua ống mũi mới tạo nên sự mê đắm.
Thách thức mà điếu xì gà mang lại cho người thụ hưởng là rất lớn. Nó hoàn toàn khác việc hút thuốc lá nhằm mục đích nạp nicotin vào người để thoả mãn nhu cầu đói chất nicotin. Khói của xì gà chỉ nằm trong khoang miệng, rồi thoát theo đường mũi hoặc miệng.
Hành trình đó của bụm khói bắt buộc người thụ hưởng phải nhận biết được những mùi hương, những vị mà khói đem lại. Chính điều này làm cho xì gà khác biệt với thuốc lá, từ cách hút đến mục đích của một pha nạp khói. Với xì gà, khói chính là dẫn hương để tạo nên sự khoan khoái.
Nó hoàn toàn giống việc sử dụng nước hoa, với những nốt hương ở các giai đoạn khác nhau. Nhưng hương của nước hoa là được chiết xuất từ nguyên liệu gốc tự nhiên ở dạng tinh dầu hoặc hương liệu nên việc nghe hương rất rõ và dễ, chỉ hơi phức tạp hơn ở việc đoán chính xác là mùi hương gì.
Còn trong xì gà hoàn toàn không có tinh dầu tạo mùi, nhưng vẫn tạo nên phổ hương rất đa dạng. Đó là nhờ quá trình lên men của lá thuốc trong quá trình thu hái, chế biến và cuộn xì gà. Sự lên men tạo hương này tương tự sự lên men của lá trà để tạo ra các hương vị.
Ngay cả khi đã trở thành điếu xì gà, việc lên men vẫn cứ tiếp tục và biến đổi khác nhau tuỳ theo điều kiện thời tiết, cách bảo quản, cách ủ xì gà trước khi sử dụng... bởi tính chất của không khí và độ ẩm có tác động rất lớn đến chất lượng của một điếu xì gà, bao gồm tình trạng đốt cháy, độ thông khói, hương vị trong khói.
Khi châm một điếu xì gà, người ta không được đối xử với nó như một vật vô tri, tầm thường kiểu điếu thuốc lá. Muốn xì gà ngon, hãy cư xử thật nhã nhặn, lịch thiệp với nó như thể đây là một thiếu nữ yêu kiều hay người tình khả ái vậy.
Phải hiểu kết cấu của điếu xì gà đang nằm trên tay mình, nhận biết màu sắc, trạng thái khô - ẩm, mùi vị đang toả ra, kiểm tra độ mềm cứng bằng cách nắn, độ thông khói bằng cách thổi nhẹ... Tất cả đều là hành vi chăm sóc điếu xì gà thật chu đáo trước khi được đền đáp bằng hương vị tuyệt hảo trong từng bụm khói, ở từng giai đoạn cháy.
Đó mới là đẳng cấp mà xì gà đem lại cho một quý ông: sành sỏi, lịch thiệp, biết thụ hưởng ở một đẳng cấp đã trở thành phẩm chất con người. Người ta có thể dùng tiền để mua rất nhiều xì gà rồi đốt vô tội vạ.
Nhưng điều đó không thể đem lại phẩm chất quý ông, thứ phải được rèn dũa trong một thời gian rất dài, và chỉ cần một cú xoè diêm đã đủ để nhận ra.
SÀNH ĐIỆU VÀ AM HIỂU
Giới thương gia Việt Nam ngày càng mê đắm thú chơi khói tao nhã này. Họ cũng hiểu rằng xì gà không phải là thuốc lá và có cả một bộ quy tắc ứng xử cần phải tuân thủ khi châm một điếu xì gà. Tiếp xúc, cắt - đục, nướng, châm, hút, dẫn khói, ngậm khói, nhả khói - thoát khói, xử lý tàn... là những hành vi được ghi rõ trong bộ quy tắc ứng xử đó.
Việc tuân thủ bộ quy tắc ứng xử khi thụ hưởng một điếu xì gà giúp các doanh nhân có thể tạm cách ly khỏi nhịp điệu kinh doanh bận rộn. Xì gà tượng trưng cho khoảnh khắc thư giãn, cơ hội để thưởng thức không chỉ hương vị của một điếu xì gà hảo hạng mà còn là bầu không khí của môi trường ngồi thưởng thức.
Họ có nhu cầu thưởng thức một điếu khói thơm như một niềm đam mê, đồng thời kết nối với những người có cùng sở thích. “Hút xì gà không chỉ là một sở thích, đó là một lối sống - lối sống tiêu biểu cho sự tinh tế, thanh lịch và niềm say mê cuộc sống”, anh Đoàn Minh Phú của nhóm Smoky ACE chia sẻ.
Anh Minh Phú từng có vài năm học tập và công tác ở nước Cộng hoà Cuba anh em, cái nôi của “nền văn minh xì gà”. Theo anh, việc có được một điếu xì gà Cuba hảo hạng đã khó, nhưng làm thế nào để lên khói đúng lại càng khó hơn. Đó là khi chúng ta cần đến kiến thức ủ xì gà.
Quy trình thông thường để ủ xì gà sẽ gồm ba bước: cân bằng độ ẩm trong từng điếu về mức ổn định, kích thích quá trình lên men và tiết dầu để các lớp lá lão hoá đến mức hoàn hảo nhất.
Bởi những điếu xì gà quý thường được đưa về trạng thái lão hoá chậm để tránh việc lên men quá nhanh sẽ làm các lớp lá đánh mất một số hương vị đặc sắc.
Sau 3 bước, muốn trải nghiệm tốt nhất, điếu thuốc nên trải qua khoảng một tuần được hít thở, lão hoá và làm quen cũng như cân bằng với môi trường.
Để xác định chính xác quy trình ủ với các loại xì gà, người chơi khói cũng phải theo sát, kiểm tra độ lão hoá bằng tay sờ, mắt quan sát, mũi ngửi.
Theo anh Minh Phú, giới thương nhân Việt Nam thường chuộng các dòng xì gà có kích cỡ vừa phải, không quá to, cũng như không quá đậm vị để có thể vừa làm việc, tiếp khách vừa tận hưởng và chia sẻ niềm đam mê trong những ngày xuân.
Trong dịp Tết nguyên đán, họ đã sẵn sàng dọn mình thanh sạch như một đền thờ, để rồi từ đó, những làn khói thơm nhẹ nhàng êm ái, có độ ngậy sâu nhẹ nhàng bay lên.
