Trong bối cảnh du lịch thế giới đang chuyển mình mạnh mẽ theo xu hướng bền vững và gắn kết với văn hóa bản địa, Việt Nam nổi lên như một điểm đến giàu tiềm năng nhờ kho tàng ẩm thực phong phú. Không chỉ dừng lại ở việc thưởng thức món ăn, ngày càng nhiều du khách mong muốn trực tiếp tham gia vào quá trình chế biến, từ khâu chọn nguyên liệu cho đến khi món ăn được hoàn thiện. Chính vì vậy, mô hình lớp học nấu ăn cho du khách đã trở thành xu hướng mới, nhận được sự quan tâm và khuyến khích từ chính quyền cũng như các doanh nghiệp du lịch.
KHI MỖI MÓN ĂN LÀ MỘT LÁT CẮT VĂN HÓA VIỆT
Ẩm thực Việt Nam không chỉ là những món ăn ngon mà còn là cầu nối văn hóa, trải nghiệm đặc sắc mà du khách quốc tế tìm kiếm. Khám phá ẩm thực Việt Nam giúp hiểu rõ hơn về con người, phong tục và lịch sử của từng vùng miền, đồng thời mở ra cơ hội lớn cho du lịch.
Tại hội thảo “Xu hướng mới trong đầu tư và phát triển du lịch tại Việt Nam” do Tổng cục Du lịch tổ chức, các chuyên gia nhấn mạnh tầm quan trọng của du lịch ẩm thực và kêu gọi triển khai các giải pháp đồng bộ để phát triển bền vững. Trong đó, các công ty lữ hành và nhà hàng cần tìm được tiếng nói chung dưới sự quản lý và định hướng của Tổng cục Du lịch, đồng thời cá nhân hóa trải nghiệm ẩm thực cho du khách. Trải nghiệm này không chỉ giới hạn ở thưởng thức mà còn bao gồm việc trồng trọt, sơ chế, chế biến nguyên liệu và giao lưu cùng các chuyên gia để hiểu rõ hơn về văn hóa, sự tinh tế trong chế biến và ý nghĩa văn hóa gắn liền với từng món ăn.
Ngoài ra, các tour du lịch ẩm thực nên được thiết kế đặc sắc, gắn liền với lễ hội và sự kiện văn hóa truyền thống của từng vùng miền. Du khách có thể tham gia các tour khám phá ẩm thực đường phố hoặc trải nghiệm quy trình chế biến tại các lễ hội ẩm thực thường niên. Kết hợp ẩm thực với nghệ thuật địa phương sẽ tạo ra những trải nghiệm độc đáo và khó quên.
Một yếu tố then chốt là thiết lập tiêu chuẩn và chứng nhận cho các nhà hàng, quán ăn phục vụ món ăn truyền thống. Các cơ quan chức năng và hiệp hội ngành hàng có thể xây dựng tiêu chí đánh giá chất lượng, an toàn vệ sinh thực phẩm và thân thiện môi trường. Chứng nhận này không chỉ giúp du khách lựa chọn dễ dàng mà còn thúc đẩy cạnh tranh lành mạnh giữa các cơ sở ẩm thực.
Chiến lược Phát triển Du lịch Việt Nam đến năm 2030 đã xác định du lịch ẩm thực là một dòng sản phẩm quan trọng, góp phần nâng cao lợi thế cạnh tranh và thương hiệu của du lịch Việt Nam.
Theo Phó Tổng cục trưởng Phạm Văn Thủy, để thúc đẩy du lịch ẩm thực, Tổng cục Du lịch sẽ phối hợp với địa phương, doanh nghiệp tổ chức thêm nhiều sự kiện, lễ hội ẩm thực quốc tế; phát triển các tour chuyên biệt với trải nghiệm nấu ăn, tham quan làng nghề, chợ địa phương; đào tạo kỹ năng phục vụ và kiến thức ẩm thực cho nhân viên; đồng thời tăng cường ứng dụng công nghệ số để quảng bá ẩm thực Việt Nam...
Mặc dù du lịch ẩm thực đang đứng trước nhiều cơ hội lớn nhưng cũng không ít thách thức. Theo ông Thuỷ, thách thức lớn nhất là việc bảo tồn và phát huy giá trị ẩm thực Việt Nam. Tiếp đến là sự kết nối giữa các ngành du lịch, nông nghiệp, công nghiệp thực phẩm... chưa thực sự hiệu quả. Cơ sở hạ tầng du lịch, bao gồm khu ẩm thực, chợ đêm, các điểm đến du lịch ẩm thực chưa được đầu tư hiệu quả.
Tuy nhiên, cơ hội dành cho du lịch ẩm thực Việt Nam vẫn rất rộng mở. Sự quan tâm và yêu mến của du khách quốc tế đối với ẩm thực Việt Nam với nhiều món ăn độc đáo từ Bắc chí Nam, tạo nên sức hút đặc biệt đối với du khách quốc tế. Ngày càng có nhiều du khách quốc tế tìm kiếm trải nghiệm ẩm thực, mong muốn hiểu sâu hơn về văn hóa và con người thông qua ẩm thực. Để tận dụng cơ hội và vượt qua thách thức, chúng ta cần nâng cao chất lượng dịch vụ, đảm bảo trải nghiệm tốt nhất cho du khách; thúc đẩy liên kết và hợp tác chặt chẽ giữa các ngành liên quan để tạo ra những sản phẩm du lịch ẩm thực hấp dẫn; thu hút đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng du lịch, đặc biệt là các khu ẩm thực, chợ đêm và các điểm tham quan ẩm thực; tổ chức quảng bá ẩm thực Việt Nam đến du khách quốc tế...
CẦU NỐI GIỮA CON NGƯỜI, VĂN HÓA VÀ PHÁT TRIỂN KINH TẾ BỀN VỮNG
Trải nghiệm học nấu ăn không chỉ là một hoạt động trong chuyến du lịch mà còn là sức hút đặc biệt, giúp du khách khám phá sâu sắc bản sắc văn hóa Việt. Qua ẩm thực, họ có cơ hội tìm hiểu lịch sử, phong tục và lối sống của người dân địa phương. Mặc khác, du lịch không chỉ là tham quan các điểm đến mà còn là tạo ra những trải nghiệm độc đáo, lưu lại dấu ấn khó quên trong tâm trí người lữ hành.
Trước đó, Vietnam National Authority of Tourism (VNAT) phối hợp với doanh nghiệp và tổ chức quốc tế triển khai số hóa dữ liệu nguyên liệu, món ăn đặc trưng và xây dựng “bản đồ ẩm thực trực tuyến”, giúp du khách dễ dàng tiếp cận trải nghiệm học nấu ăn.
Ngoài ra, nhiều địa phương như Quảng Nam, Thừa Thiên Huế, Hà Nội, Cao Bằng… đã tích cực triển khai các lễ hội ẩm thực và chương trình liên kết giữa đầu bếp, nhà hàng và nông dân địa phương.
Mục tiêu là xây dựng mô hình “từ đi chợ đến bếp”, nơi du khách được chọn nguyên liệu tại chợ, học cách chế biến và thưởng thức món ăn đặc sản. Chính sách này không chỉ bảo tồn giá trị văn hóa ẩm thực mà còn tạo việc làm, nâng thu nhập cho người dân, đồng thời thúc đẩy sử dụng nguyên liệu bản địa, thực phẩm mùa vụ và giảm tác động môi trường.
Thực tế này cho thấy, trải nghiệm học nấu ăn là công cụ quan trọng để bảo tồn di sản ẩm thực, tăng cường phát triển du lịch cộng đồng và hỗ trợ kinh tế địa phương. Khi du khách tự tay chế biến và thưởng thức món ăn, họ không chỉ nâng cao hiểu biết về văn hóa mà còn trở thành “đại sứ” quảng bá hình ảnh Việt Nam ra thế giới.
Đặc biệt, mô hình này còn có tác động tích cực đến môi trường. Việc sử dụng nguyên liệu tại chỗ, thực phẩm mùa vụ, hạn chế vận chuyển xa giúp giảm khí thải, đồng thời khuyến khích phương pháp canh tác bền vững. Du khách tiêu thụ nguyên liệu tại địa phương, thúc đẩy nông sản bản địa, vừa hỗ trợ người nông dân vừa tạo chuỗi cung ứng xanh, khép kín.
Ngoài ra, các chính sách ưu tiên và chương trình hợp tác công - tư cũng hỗ trợ doanh nghiệp, nghệ nhân và nhà hàng trong việc xây dựng trải nghiệm ẩm thực chuẩn quốc tế, đảm bảo an toàn thực phẩm, chất lượng dịch vụ và giữ bản sắc địa phương. Chương trình truyền thông, sự kiện ẩm thực quốc gia và liên kết vùng cũng giúp quảng bá rộng rãi, thu hút ngày càng nhiều du khách đến tham gia lớp học nấu ăn.
Có thể thấy trải nghiệm học nấu ăn không chỉ là một sản phẩm du lịch đặc sắc, mà còn là cầu nối giữa con người, văn hóa và phát triển kinh tế bền vững. Từ Hà Nội, Hội An, Sa Pa, Huế đến TP.HCM, mỗi lớp học nấu ăn là một hành trình kết nối lịch sử, văn hóa và đời sống cộng đồng, giúp du khách hiểu sâu sắc và gắn bó hơn với mảnh đất Việt.
