Hiệp hội các nhà đầu tư công trình giao thông đường bộ Việt Nam (VARSI) vừa có văn bản gửi Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) về vướng mắc của nhà đầu tư trong quá trình triển khai các dự án đối tác công tư (PPP).
Theo văn bản gửi VCCI, VARSI muốn các cơ quan có thẩm quyền tập trung xử lý dứt điểm các vấn đề tồn tại của các dự án PPP, loại hợp đồng BOT, trong đó tập trung thực hiện đúng các cam kết của cơ quan nhà nước đảm bảo các quyền lợi chính đáng của nhà đầu tư; đồng thời sớm xây dựng Nghị định, Thông tư hướng dẫn Luật PPP, trong đó sớm làm rõ quy định về việc chia sẻ rủi ro cho dự án đã/đang thực hiện; Nhà nước cần tham gia đầu tư công một số hạng mục có suất đầu tư lớn như cầu vượt, nút giao... để đảm bảo hiệu quả đầu tư.
Theo VARSI, luật Đầu tư PPP được Quốc hội ban hành tháng 4/2020 đã tháo gỡ nhiều vướng mắc, tạo niềm tin cho các nhà đầu tư. Tuy nhiên, thực tiễn trong quá trình triển khai dự án, các thành viên VARSI nhận thấy lĩnh vực đầu tư theo PPP còn một số vấn đề tồn tại cần được giải quyết.
Luật PPP đặt quan hệ nhà nước và nhà đầu tư bình đẳng, hài hoà lợi ích các bên. Tuy nhiên, theo PGS.TS Trần Chủng, Chủ tịch Hiệp hội VARSI, cơ quan nhà nước yêu cầu nhà đầu tư phải thực hiện nhiều cam kết về chất lượng, tiến độ, bảo lãnh hợp đồng, nếu không đúng sẽ bị xử lý vi phạm. Ngược lại, nếu cơ quan quản lý không thực hiện đúng cam kết, gây thiệt hại cho nhà đầu tư, ngân hàng lại không bị xử lý vì không có chế tài.
VARSI nêu ra dẫn chứng, các dự án cao tốc Hà Nội - Hải Phòng, nút giao thông khác mức Ngã Ba Huế, hầm đường bộ qua Đèo Cả..., nhà nước đều cam kết hỗ trợ vốn, song sau nhiều năm nhà đầu tư vẫn chưa nhận đủ phần hỗ trợ. Cao tốc Hà Nội - Hải Phòng đã vận hành hơn 4 năm, nhưng nhà đầu tư là Tổng công ty Phát triển hạ tầng và đầu tư tài chính Việt Nam vẫn đang chật vật “đòi” khoản hỗ trợ 4.000 tỷ đồng từ ngân sách.
Theo báo cáo của Công ty cổ phần đầu tư Đèo Cả, Dự án Hầm đường bộ qua Đèo Cả có tổng mức đầu tư là 21.612 tỷ đồng, phần vốn nhà đầu tư huy động là 16.564 tỷ đồng, phần vốn ngân sách nhà nước tham gia là 5.048 tỷ đồng. Đến nay, dự án này mới giải ngân 3.868 tỷ đồng vốn ngân sách, còn 1.180 tỷ đồng chưa được giải ngân như cam kết trong hợp đồng làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến hiệu quả sử dụng vốn, phát sinh lãi vay tín dụng trong quá trình thực hiện dự án, ảnh hưởng đến phương án tài chính tổng thể của dự án. Mặc dù nhà đầu tư, ngân hàng cho vay tín dụng đã có nhiều văn bản kiến nghị các bộ, ngành, Chính phủ, nhưng đến nay sau gần 3 năm vẫn chưa được giải quyết.
VARSI cũng cho rằng, việc các chính sách, quy định pháp luật thường xuyên thay đổi như quy định về thuế; về giá/phí hay quy định về quản lý, sử dụng tài sản công gây rủi ro cao trong quá trình đầu tư, ảnh hưởng xấu đến việc thúc đẩy đầu tư dài hạn.
Theo Chủ tịch Hiệp hội VARSI, luật PPP quy định khi doanh thu có sự thay đổi tăng hoặc giảm (do thay đổi quy hoạch, chính sách…) thì nhà nước và nhà đầu tư cùng chia sẻ rủi ro. Đây là chính sách mới, tăng khả năng thu hút các nhà đầu tư quốc tế. Song, luật chỉ quy định cơ chế chia sẻ rủi ro với các dự án mới (ở bước phê duyệt chủ trương đầu tư), mà chưa “hồi tố” với các dự án đã và đang triển khai, khiến các dự án rơi vào thế kẹt.
“Để tạo sự yên tâm, thu hút các nhà đầu tư, các tổ chức tín dụng tham gia đầu tư vào các dự án mới, nhà nước cần sớm giải quyết các cam kết, tồn tại cũ của các dự án đã triển khai. Trong đó, tập trung thực hiện đúng các cam kết của cơ quan quản lý, làm rõ quy định về việc chia sẻ rủi ro cho dự án đã, đang thực hiện”, VARSI khuyến nghị.
