Dù Luật Nhà ở 2023 và các văn bản dưới luật đã quy định rõ các điều kiện, hồ sơ, thủ tục để mua nhà ở xã hội, nhưng nhiều người vẫn còn mông lung về vấn đề này, dẫn đến chậm trễ hoặc bỏ lỡ cơ hội sở hữu nhà.
ĐỐI TƯỢNG NÀO ĐƯỢC MUA NHÀ Ở XÃ HỘI
Hiện nay, thông tin về việc mua nhà ở xã hội tuy có sẵn nhưng không phải ai cũng biết cách tiếp cận. Nhiều người không biết mình có thuộc diện được mua nhà ở xã hội hay không, hoặc nếu có thì cần bắt đầu từ đâu, liên hệ với cơ quan nào? Một số khác lại không nắm được mình cần chuẩn bị những giấy tờ gì, phải chứng minh ra sao…
Trên các hội nhóm mua nhà ở xã hội, các bài viết có nội dung như trên, xuất hiện liên tục. Để làm rõ hơn và hỗ trợ người dân có nhu cầu mua nhà ở xã hội, Tạp chí Thương gia đã có bài viết tổng hợp về vấn đề này.
Về đối tượng được mua nhà ở xã hội, căn cứ Điều 76 và khoản 1 Điều 77 Luật Nhà ở 2023 có 11 nhóm. Thứ nhất, người có công với cách mạng theo quy định của pháp luật về ưu đãi người có công với cách mạng.
Thứ hai, hộ gia đình nghèo và cận nghèo tại khu vực nông thôn.
Thứ ba, hộ gia đình tại khu vực nông thôn thuộc vùng thường xuyên bị ảnh hưởng bởi thiên tai, biến đổi khí hậu.
Thứ tư, người thu nhập thấp, hộ nghèo, cận nghèo tại khu vực đô thị.
Thứ năm, công nhân, người lao động đang làm việc tại các doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã trong và ngoài khu công nghiệp.
Thứ sáu, sĩ quan, hạ sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp; công nhân công an, công chức, viên chức quốc phòng đang phục vụ tại ngũ; người làm công tác cơ yếu hoặc các công tác khác trong tổ chức cơ yếu hưởng lương từ ngân sách nhà nước
Thứ bảy, cán bộ, công chức, viên chức.
Thứ tám, những người đã từng phải trả lại nhà ở công vụ do không còn đủ điều kiện thuê nhà ở xã hội; chuyển đi nơi khác; không thuộc trường hợp bị thu hồi do vi phạm quy định về quản lý, sử dụng nhà ở.
Thứ chín, học sinh, sinh viên các học viện, trường đại học, cao đẳng, dạy nghề; học sinh trường dân tộc nội trú công lập được sử dụng nhà ở trong thời gian học tập.
Thứ mười, hộ gia đình, cá nhân thuộc diện bị thu hồi đất và phải giải tỏa, phá dỡ nhà ở theo quy định của pháp luật mà chưa được Nhà nước bồi thường bằng nhà ở, đất ở.
Cuối cùng, doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã trong khu công nghiệp.
CHƯA CÓ NHÀ, THU NHẬP KHÔNG QUÁ 15 TRIỆU ĐỒNG/THÁNG
Đối với điều kiện được mua nhà ở xã hội, theo Điều 78, Luật Nhà ở 2023 và Điều 30 Nghị định 100/2024/NĐ-CP, người muốn mua nhà ở xã hội chưa có nhà ở thuộc sở hữu của mình tại nơi có dự án nhà ở xã hội đó; chưa từng mua nhà ở xã hội; chưa được hưởng chính sách về nhà ở tại địa phương có dự án nhà ở xã hội muốn mua.
Trong trường hợp có nhà ở thuộc sở hữu của mình, thì căn nhà đó phải có diện tích bình quân đầu người thấp hơn 15m2/sàn/người. Diện tích nhà ở bình quân đầu người được xác định trên cơ sở bao gồm: người đứng đơn, vợ (chồng) của người đó, cha, mẹ (nếu có) và các con của người đó (nếu có) đăng ký thường trú tại căn nhà đó.
Đối với điều kiện thu nhập, trường hợp người đứng đơn là người độc thân thì có thu nhập hàng tháng thực nhận không quá 15 triệu đồng tính theo bảng tiền công, tiền lương do cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp nơi đối tượng làm việc xác nhận.
Trường hợp người đứng đơn đã kết hôn theo quy định của pháp luật thì người đứng đơn và vợ (chồng) của người đó có tổng thu nhập hàng tháng thực nhận không quá 30 triệu đồng tính theo bảng tiền công, tiền lương do cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp nơi đối tượng làm việc xác nhận.
Thời gian xác định điều kiện về thu nhập trong 1 năm liền kề, tính từ thời điểm đối tượng nộp hồ sơ hợp lệ cho chủ đầu tư để đăng ký mua, thuê mua nhà ở xã hội.
Nếu là hộ nghèo, hộ cận nghèo cần chứng minh là thuộc hộ nghèo, cận nghèo theo quy định.
Còn các đối tượng không có hợp đồng lao động, nếu là người độc thân thì thu nhập hàng tháng thực nhận không quá 15 triệu đồng, nếu đã kết hôn theo quy định của pháp luật thì người đứng đơn và vợ (chồng) của người đó có tổng thu nhập hàng tháng thực nhận không quá 30 triệu đồng.
Trong thời hạn 7 ngày, kể từ ngày nhận được đơn đề nghị xác nhận UBND cấp xã thực hiện việc xác nhận điều kiện về thu nhập trong 1 năm liền kề tính từ thời điểm đối tượng nộp hồ sơ hợp lệ cho chủ đầu tư để đăng ký mua, thuê mua nhà ở xã hội.
Trong trường hợp, sĩ quan, hạ sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp; công nhân công an, công chức, viên chức quốc phòng đang phục vụ tại ngũ; người làm công tác cơ yếu hoặc các công tác khác trong tổ chức cơ yếu hưởng lương từ ngân sách nhà nước có quy định thu nhập riêng.
HỒ SƠ MUA NHÀ
Theo điểm c khoản 1 Điều 38 Nghị định 100/2024/NĐ-CP, cá nhân có nhu cầu chuẩn bị đầy đủ hồ sơ và nộp trực tiếp cho chủ đầu tư dự án.
Cụ thể, hồ sơ bao gồm: Đơn mua nhà ở xã hội; giấy tờ chứng minh thuộc đối tượng được mua nhà; giấy tờ chứng minh về điều kiện thu nhập; giấy tờ chứng minh về điều kiện nhà ở. Trường hợp là người thu nhập thấp tại khu vực đô thị, không có hợp đồng lao động phải có xác nhận về đối tượng do UBND xã cấp.
Trường hợp là hộ gia đình, cá nhân bị thu hồi đất và phải giải tỏa, phá dỡ nhà mà chưa được Nhà nước bồi thường bằng nhà ở, đất ở: Phải có xác nhận về đối tượng do UBND huyện nơi bị thu hồi đất cấp.
QUY TRÌNH MUA NHÀ Ở XÃ HỘI
Tại khoản 1 Điều 38 Nghị định 100/2024/NĐ-CP quy định, người có nhu cầu mua nhà ở xã hội cần nộp hồ sơ cho chủ đầu tư dự án. Người nhận hồ sơ phải ghi giấy biên nhận, nếu hồ sơ chưa hợp lệ thì người nhận hồ sơ có trách nhiệm ghi rõ lý do chưa giải quyết và trả lại cho người nộp hồ sơ để thực hiện việc bổ sung, hoàn thiện.
Sau đó chủ đầu tư dự án đầu tư xây dựng có trách nhiệm gửi danh sách các đối tượng dự kiến được giải quyết mua, thuê, thuê mua theo thứ tự ưu tiên (trên cơ sở chấm điểm theo quy định) về Sở Xây dựng địa phương nơi có dự án để kiểm tra nhằm loại trừ việc người được mua, thuê, thuê mua được hỗ trợ nhiều lần.
Khi tập hợp đầy đủ giấy tờ đăng ký, chủ đầu tư có trách nhiệm xem xét, đối chiếu xem người mua có thuộc đối tượng, điều kiện để mua nhà ở xã hội hay không. Đối chiếu với các mẫu giấy tờ theo hướng dẫn của các cơ quan có thẩm quyền để lập danh sách những ai được mua nhà ở xã hội thuộc dự án mà mình làm chủ đầu tư.
Trường hợp hồ sơ hợp lệ nhưng dự án nhà ở xã hội không còn nhà để bán, chủ đầu tư phải có trách nhiệm ghi rõ lý do và gửi trả lại toàn bộ hồ sơ mà người nộp hồ sơ nộp để họ biết và nộp hồ sơ tại dự án khác.
Nếu đối tượng dự kiến được mua, thuê, thuê mua theo danh sách do chủ đầu tư lập mà đã được Nhà nước hỗ trợ về nhà ở, đất ở theo quy định hoặc đã được mua, thuê, thuê mua tại dự án khác thì Sở Xây dựng có trách nhiệm gửi văn bản thông báo cho chủ đầu tư biết để xóa tên trong danh sách được mua, thuê, thuê mua.
Sau 20 ngày làm việc kể từ khi nhận được danh sách, nếu Sở Xây dựng không có ý kiến phản hồi thì chủ đầu tư thông báo cho các đối tượng được mua, thuê, thuê mua trong dự án của mình đến để thỏa thuận, thống nhất và ký hợp đồng. Các bên thực hiện thanh toán trực tiếp thông qua ngân hàng do chủ đầu tư và người mua thống nhất.
Hiện nay, nhu cầu mua nhà ở xã hội càng nhiều, trong khi, nguồn cung chưa theo kịp. Nên tại nhiều dự án, khách hàng sẽ được mua nhà ở xã hội theo dạng bốc thăm.
