Chủ tịch VACOD-HBA Nguyễn Hồng Sơn: Kinh tế tư nhân sẽ bước vào giai đoạn phát triển đột phá nhờ “Bộ tứ chiến lược”

Tham dự Chương trình Bữa sáng Doanh nhân ngày 17/5 có PGS.TS Vũ Văn Tích, Giám đốc Học viện Khoa học công nghệ và Đổi mới sáng tạo, Bộ Khoa học và Công nghệ; ông Nguyễn Thiện Nam, Viện trưởng Viện Nghiên cứu sành sứ thủy tinh công nghiệp, Bộ Công Thương; ông Trần Văn Vinh, Phó Viện trưởng phụ trách Viện Nghiên cứu Sành sứ Thủy tinh Công nghiệp; ông Mai Xuân Hùng, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội; bà Nguyễn Thị Thu Thuỷ, Phó Chủ tịch thường trực VACOD cùng các doanh nhân đến từ hai Hiệp hội Phát triển Hàng tiêu dùng Việt Nam - VACOD và Hiệp hội Doanh nghiệp TP. Hà Nội – HBA…

KINH TẾ TƯ NHÂN ĐÃ LÊN “ĐƯỜNG CAO TỐC”

Mở đầu Chương trình Bữa sáng doanh nhân tuần này, Chủ tịch Nguyễn Hồng Sơn trang trọng gửi lời chúc mừng đến toàn thể các khách mời, đặc biệt là những vị chuyên gia nghiên cứu khoa học, các doanh nghiệp đang tiên phong trong lĩnh vực khoa học công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực, nhân kỷ niệm dấu ấn 60 năm Ngày Khoa học và Công nghệ Việt Nam 18/5. Chủ tịch Sơn nhấn mạnh cũng vì mục đích đó, chương trình gặp gỡ tuần này ông đã chủ đích mời các vị khách là những nhà khoa học, nắm giữ chức vụ lãnh đạo tại các viện, học viện nghiên cứu, đào tạo lĩnh vực khoa học công nghệ đến giao lưu, chia sẻ.

Trong bối cảnh Bộ Chính trị vừa ban hành một loạt nghị quyết được coi là “bộ tứ chiến lược” quan trọng bao gồm: Nghị quyết 57 về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Nghị quyết 59 về hội nhập quốc tế trong tình hình mới; Nghị quyết 66 về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới; và mới nhất là Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân, người đứng đầu VACOD-HBA tiếp tục phân tích, làm rõ và truyền đạt những thông tin tác động trực tiếp đến cộng đồng doanh nghiệp.

Chủ tịch Nguyễn Hồng Sơn nêu rõ, với tiến độ ban hành liên tục các nghị quyết trong thời gian ngắn, bất kể ngày lễ, ngày nghỉ đã cho thấy sự nung nấu, quyết tâm, quyết liệt, tâm huyết, sát sao của Bộ Chính trị và các cấp lãnh đạo của Đảng, Nhà nước đối với sự phát triển của đất nước, dân tộc trong kỷ nguyên mới.

Ông kỳ vọng hai nghị quyết quan trọng sẽ nhanh chóng đi vào thực tiễn cuộc sống, đồng thời ghi nhận sự tập trung cao độ của cả hệ thống chính trị trong tuần qua để triển khai đồng bộ hai văn bản này. Chủ tịch Sơn phân tích, Nghị quyết 68 chỉ có thể được thực thi hiệu quả khi Nghị quyết 66 về đổi mới công tác xây dựng pháp luật được triển khai mở đường, loại bỏ những quy trình rườm rà trước đây.

“Điểm mới đáng chú ý là việc sử dụng nghị quyết để điều chỉnh luật ngay trong một kỳ họp Quốc hội, thay vì quy trình nhiều kỳ họp và nhiều dự kiến chương trình như trước. Sự thay đổi này là then chốt phục vụ việc tổ chức lại hệ thống nhà nước, bao gồm việc chuyển đổi từ mô hình chính quyền địa phương sang chính quyền hai cấp, bỏ cấp huyện nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước”, Chủ tịch Sơn tán dương sự đổi mới trong quy trình làm việc.

Ông Sơn khẳng định, việc triển khai nghị quyết sẽ thúc đẩy đổi mới trong sản xuất, kinh doanh và quản trị doanh nghiệp, đồng thời kêu gọi sự hợp tác từ các doanh nghiệp và giao nhiệm vụ cho Hiệp hội đẩy mạnh truyền thông để lan tỏa thông điệp này. Các doanh nghiệp được khuyến khích chủ động nắm bắt cơ hội, chuẩn bị cho những thay đổi sắp tới trong khung khổ pháp luật.

Để hỗ trợ quá trình chuyển đổi, hai hiệp hội sẽ triển khai các chương trình đào tạo miễn phí, sử dụng ngân sách nhà nước, phối hợp chặt chẽ với các tổ chức khoa học, công nghệ và đào tạo. Về ứng dụng khoa học công nghệ, Chủ tịch Sơn nhắc lại cam kết hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới sáng tạo thông qua các nghiên cứu từ các tổ chức khoa học công nghệ, tiến tới nâng cao năng lực nghiên cứu khoa học. Ông bày tỏ mong muốn có thêm nhiều sản phẩm và chương trình thiết thực đóng góp cho cộng đồng doanh nghiệp.

Trong chương trình kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, sáng 17/5 Quốc hội đã biểu quyết thông qua Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế, chính sách phát triển kinh tế tư nhân, Nghị quyết nhằm mục đích cải thiện hiệu quả môi trường kinh doanh cho kinh tế tư nhân.

Trực tiếp tham dự phiên họp thẩm định Nghị quyết trước đó của Ủy ban Kinh tế và Tài chính, TS Nguyễn Hồng Sơn nhấn mạnh sự thay đổi giữa dự thảo và Nghị quyết được Quốc hội thông qua. Cụ thể, cụm từ "đặc thù" trong dự thảo ban đầu đã được loại bỏ trong văn bản chính thức. Ông cho rằng đây là kết quả của việc lắng nghe và tiếp thu ý kiến đóng góp trong quá trình thẩm định. Giải thích thêm, TS Sơn chỉ rõ, khác với hàm ý "thí điểm" của từ "đặc thù", nghị quyết mới sẽ được áp dụng ngay lập tức, không qua giai đoạn thử nghiệm và tổng kết.

Theo đó, cơ cấu sẽ chuyển thành "một số cơ chế, chính sách đặc biệt áp dụng cho phát triển kinh tế tư nhân". TS Nguyễn Hồng Sơn cho biết đã nắm bắt được một số thông tin liên quan đến việc triển khai Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị và nhấn mạnh sự chuẩn bị đón nhận văn bản quan trọng này trong bối cảnh đất nước đang tập trung vào nhiều nhiệm vụ, khác với sự "chững lại" thường thấy vào thời điểm tương tự của các nhiệm kỳ trước.

Theo ông Sơn, dù kinh tế tư nhân đã có lịch sử phát triển lâu dài, nhưng khung khổ pháp lý cho khu vực này vẫn đang trong quá trình xây dựng và hoàn thiện, gây ra không ít thách thức cho doanh nghiệp. Tuy nhiên, ông tin tưởng với tinh thần đổi mới mạnh mẽ của Nghị quyết 68, kinh tế tư nhân sẽ bước vào giai đoạn phát triển đột phá.

Phân tích hơn về Nghị quyết về cơ chế, chính sách phát triển kinh tế tư nhân, Chủ tịch Sơn nêu ra một số nội dung được cộng đồng doanh nghiệp đặc biệt quan tâm và bàn luận sôi nổi từ khi Nghị quyết 68 được ban hành:

Thứ nhất, Nghị quyết nêu rõ, số lần thanh tra đối với mỗi doanh nghiệp, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh (nếu có) không được quá 1 lần trong năm, trừ trường hợp có dấu hiệu vi phạm rõ ràng.

Nhớ lại kỷ niệm những ngày đầu làm kinh tế tư nhân đầy cảm xúc, TS Nguyễn Hồng Sơn thấu hiểu những vấn đề doanh nghiệp còn vướng mắc. Ông hồi tưởng lại giai đoạn những bước đầu chập chững, đầy khó khăn làm doanh nghiệp trong giai đoạn đất nước vẫn còn chìm đắm trong cơ chế quan liêu bao cấp, xa lạ, thậm chí dị ứng với tư tưởng kinh doanh làm giàu. Hồi đó, Luật Công ty chưa ra đời thành thử việc làm doanh nghiệp không khác gì lạc giữa một khu rừng đầy rẫy rào cản bịt bùng. Nhờ thiện duyên với Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Bình, ông Sơn trở thành lãnh đạo một doanh nghiệp. Nhưng thủa sơ khai ban đầu ấy, doanh nghiệp muốn làm ăn, kinh doanh hiệu quả cũng phải biết linh hoạt “lách cơ chế” bằng cách thông qua hợp tác với các trường, học viện…

Chủ tịch Nguyễn Hồng Sơn cũng đề cập đến một thực trạng nhức nhối mà nhiều doanh nghiệp từng phải đối mặt. Đó là tình trạng thanh tra, kiểm tra chồng chéo, thậm chí có doanh nghiệp phải tiếp đón 5-6 đoàn thanh tra, kiểm tra mỗi năm, hoặc cứ 2-3 tháng lại có một đợt thanh kiểm tra. Chia sẻ với các doanh nghiệp kinh nghiệm cá nhân khi còn điều hành doanh nghiệp, ông cho biết, đã có những thời điểm phải từ chối tiếp các đoàn kiểm tra sau khi đã làm việc với một đoàn. Vấn đề này đã được đặt ra tại Quốc hội, về việc doanh nghiệp cần làm gì để đối phó với tình trạng bị kiểm tra liên hồi kỳ trận.

TS Nguyễn Hồng Sơn gợi ý giải pháp doanh nghiệp cần kiên quyết viện dẫn tinh thần của nghị quyết Quốc hội và Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị để từ chối các cuộc thanh tra, kiểm tra không hợp lý. Sau khi từ chối, doanh nghiệp nên thông báo cho lãnh đạo của chính tổ chức thanh tra, kiểm tra đó, hoặc thông báo cho các hiệp hội doanh nghiệp mà họ là thành viên để các tổ chức này có thể bảo vệ và giám sát hoạt động của cơ quan nhà nước, đảm bảo không vi phạm các nghị quyết.

Dẫu vậy, ông lưu ý biện pháp này không áp dụng trong trường hợp có tố giác và bằng chứng cụ thể về hành vi vi phạm pháp luật. Đây là một trong những vấn đề nổi cộm liên quan đến công tác thanh tra, kiểm tra mà TS Nguyễn Hồng Sơn đã đề cập.

Thứ hai, Nghị quyết 68 cũng quy định nguyên tắc xử lý vi phạm và giải quyết vụ việc trong hoạt động kinh doanh như phân định rõ giữa trách nhiệm của pháp nhân với trách nhiệm của cá nhân trong xử lý vi phạm; giữa trách nhiệm hình sự với trách nhiệm hành chính, trách nhiệm dân sự; giữa trách nhiệm hành chính với trách nhiệm dân sự.

Đối với vi phạm, vụ việc về dân sự, kinh tế, ưu tiên áp dụng các biện pháp về dân sự, kinh tế, hành chính trước; các doanh nghiệp, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh được chủ động khắc phục vi phạm, thiệt hại. Trường hợp thực tiễn áp dụng pháp luật có thể dẫn đến xử lý hình sự hoặc không xử lý hình sự thì kiên quyết không áp dụng xử lý hình sự.

Đối với vi phạm đến mức xử lý hình sự thì ưu tiên các biện pháp khắc phục hậu quả kinh tế chủ động, kịp thời và toàn diện trước và là căn cứ quan trọng để cơ quan tiến hành tố tụng xem xét khi quyết định khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử và các biện pháp xử lý tiếp theo. Nghị quyết nêu rõ, không được áp dụng hồi tố quy định pháp luật để xử lý bất lợi cho doanh nghiệp, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh.

Đây là một thay đổi lớn so với quy trình hiện tại, thường tiến hành khởi tố, truy tố trước rồi mới xem xét khắc phục hậu quả. TS Sơn bày tỏ hy vọng những thay đổi này sẽ tạo điều kiện thuận lợi hơn cho hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, đặc biệt trong trường hợp vô ý vi phạm do chưa nắm vững quy định pháp luật.

Cuối cùng, một vấn đề được các đại biểu Quốc hội và doanh nghiệp đặc biệt quan tâm, mà Chủ tịch Sơn và PGS.TS Tích đã nhiều lần đề cập về khả năng tiếp cận và thụ hưởng các chính sách hỗ trợ của Nhà nước đối với doanh nghiệp. Mặc dù có nhiều quỹ và sự ủng hộ từ Nhà nước, song việc tiếp cận được các nguồn lực này vẫn là một thách thức lớn đối với doanh nghiệp. Vấn đề trên cũng được Nghị quyết của Quốc hội quy định rất cụ thể.

Theo đó, doanh nghiệp được trích tối đa 20% thu nhập tính thuế thu nhập doanh nghiệp để lập quỹ phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số của doanh nghiệp. Doanh nghiệp được sử dụng quỹ để tự triển khai hoặc đặt hàng bên ngoài nghiên cứu phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo theo cơ chế khoán sản phẩm. Việc sử dụng quỹ này thực hiện theo quy định của pháp luật về thuế thu nhập doanh nghiệp.

Người đứng đầu VACOD-HBA nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đảm bảo quyền lợi tiếp cận các chính sách hỗ trợ của doanh nghiệp, phù hợp với tinh thần của Nghị quyết 68 và các nghị quyết của Quốc hội. Ông cho biết, sau này sẽ có chương trình hành động cụ thể của Chính phủ để làm rõ hơn các nội dung này. Đặc biệt, Chủ tịch Sơn lưu ý rằng Nghị quyết 68 một lần nữa tái khẳng định việc triển khai Nghị quyết 57 sẽ hỗ trợ phát triển khoa học công nghệ trong đội ngũ doanh nhân, trong khi Nghị quyết 66 sẽ đóng vai trò mở lối, tháo gỡ các nút thắt, vướng mắc về thể chế, khung khổ pháp lý, tạo lập môi trường kinh doanh thuận lợi…

Lần đầu tiên tham dự chương trình Bữa sáng Doanh nhân, ông Nguyễn Thiện Nam, Viện trưởng Viện Nghiên cứu sành sứ thủy tinh công nghiệp, Bộ Công Thương cho biết cảm thấy vinh dự, đặc biệt khi ông mới nhận công tác tại Viện được hai tháng. Ông nhấn mạnh vai trò của Viện, một đơn vị thuộc Bộ Công Thương, trong việc thực hiện các chức năng, nhiệm vụ chuyên ngành về sành sứ, thủy tinh theo chỉ đạo của Bộ.

Nhận thức rõ những bỡ ngỡ ban đầu khi mới về đơn vị và lĩnh vực này còn khá mới mẻ, ông mong muốn nhận được sự chỉ đạo sát sao từ người đứng đầu VACOD-HBA và sự hỗ trợ từ các thành viên trong hội đồng tư vấn và Ban chấp hành hai hiệp hội, đặc biệt khi Viện đã được tham gia vào hiệp hội. Ông Nam tin tưởng với sự quan tâm và định hướng đúng đắn, Viện sẽ phát triển và đóng góp vào lĩnh vực chuyên môn của mình.

“Mối liên hệ thân thiết, chặt chẽ giữa Viện nghiên cứu và hai hiệp hội sẽ thúc đẩy sự phát triển của đơn vị thông qua sự chỉ đạo và phối hợp giữa các phòng ban liên quan của cả hai bên trong các lĩnh vực nghiên cứu, đào tạo, cơ chế chính sách và công nghệ sản xuất. Cộng đồng doanh nhân đặc biệt có vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ thương mại hóa các kết quả nghiên cứu khoa học”, Viện trưởng Viện Nghiên cứu sành sứ thủy tinh công nghiệp phát biểu.

Hiện Viện có nhiều đề tài nghiên cứu khoa học tiềm năng nếu được ứng dụng vào hoạt động của doanh nghiệp. Tuy nhiên, thách thức lớn nhất hiện tại là tìm được nhà đầu tư để thương mại hóa sản phẩm, nhằm nâng cao đời sống vật chất cho các nhà nghiên cứu khoa học và tạo ra nguồn tái đầu tư ý nghĩa. Định hướng đơn vị nghiên cứu xác định việc thương mại hóa các ý tưởng và sản phẩm tốt là yếu tố then chốt để thúc đẩy sự phát triển của nghiên cứu khoa học.

Ông Nam cũng cảm nhận ý nghĩa đặc biệt của ngày 18/5 đối với các nhà nghiên cứu khoa học, một ngày được chọn để tri ân những cống hiến âm thầm nhưng vô cùng ý nghĩa của họ trong mọi lĩnh vực.

XOÁ RANH GIỚI GIỮA KHU VỰC NHÀ NƯỚC VÀ TƯ NHÂN TRONG KHOA HỌC CÔNG NGHỆ

Nhân dịp ngành khoa học công nghệ chuẩn bị kỷ niệm ngày 18/5, PGS.TS Vũ Văn Tích gợi nhắc về sự kiện ngày 18/5/1963, thời điểm vai trò then chốt của khoa học công nghệ đối với sản xuất được khẳng định. Cách đây 60 năm, tại Đại hội Đại biểu Hội Phổ biến khoa học và kỹ thuật Việt Nam toàn quốc lần thứ nhất (tiền thân của Liên hiệp các Hội Khoa học và kỹ thuật Việt Nam), Chủ tịch Hồ Chí Minh đã thay mặt Trung ương Đảng và Chính phủ đến dự và chúc mừng. Trong bài phát biểu của mình, Người đã tổng kết những luận điểm quan trọng nhất về phát triển KH&CN ở nước ta, đồng thời giao nhiệm vụ vừa khó khăn, nhưng lại vừa vinh quang cho giới trí thức KH&CN Việt Nam.

Tiếp nối tinh thần đó, Nghị quyết 57 gần đây, được ví như một dấu mốc quan trọng, một "Khoán 10" của ngành, đã đặc biệt đề cao mối liên kết mật thiết giữa khoa học công nghệ và cộng đồng doanh nghiệp.

Nhà nước đã xác định khoa học công nghệ là một tư liệu sản xuất mới và chuyển đổi số là một phương thức sản xuất tân tiến. Điều này làm nổi bật vai trò then chốt của doanh nghiệp trong việc ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất và kinh doanh. Tin tưởng vào mối liên kết giữa Nghị quyết 57 và Nghị quyết 68 mới ban hành, PGS Tích nhận định, điều này tăng cường trách nhiệm của giới khoa học công nghệ đối với sự phát triển của doanh nghiệp và đất nước. Ông Tích chia sẻ thêm những thông tin hữu ích về việc hỗ trợ cộng đồng doanh nghiệp tiếp cận hiệu quả những chính sách ưu đãi trong nghiên cứu và phát triển khoa học công nghệ.

Ông thông tin rằng Ban Chỉ đạo của Chính phủ về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số đã giao nhiệm vụ cho Học viện Khoa học công nghệ và Đổi mới sáng tạo, Bộ Khoa học và Công nghệ nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế về phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số cho doanh nghiệp, nhằm góp phần thực hiện mục tiêu của nghị quyết. Ngày 19/5, Học viện sẽ tổ chức một buổi tọa đàm để tri ân các nhà khoa học, kết nối họ với doanh nghiệp, xác định các yêu cầu triển khai chính sách cụ thể và chia sẻ kinh nghiệm quốc tế.

Nhân diễn đàn này, PGS Tích trân trọng mời các doanh nghiệp tham dự buổi tọa đàm sắp tới. Thành phần tham gia tọa đàm dự kiến bao gồm đại diện các nhà quản lý khoa học công nghệ, các doanh nghiệp có nhu cầu ứng dụng khoa học công nghệ và hưởng lợi từ các cơ chế, chính sách đặc biệt của Nghị quyết 57 và Nghị quyết 68, cùng với các nhà kinh tế hàng đầu.

Theo ông Tích, trong giai đoạn tới Nhà nước sẽ triển khai các dự án quy mô lớn như phát triển đường cao tốc, đường sắt cao tốc, siêu đô thị, nhà máy điện hạt nhân và các dự án liên quan, trong đó khoa học công nghệ đóng vai trò then chốt. Đây là cơ hội để các doanh nghiệp có thể liên kết thành hệ thống, với các doanh nghiệp lớn đóng vai trò chủ đạo và các doanh nghiệp nhỏ hơn tham gia vào chuỗi cung ứng phụ trợ.

Qua nghiên cứu, các nhà khoa học kết luận, các doanh nghiệp hiện nay rất cần một không gian phát triển mới, thoát khỏi những giới hạn của không gian và thể chế cũ, hướng tới một môi trường dựa trên khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Việc Nhà nước tiên phong tạo ra không gian mới này là một tín hiệu đáng mừng, các doanh nghiệp sẽ chủ động phối hợp để cùng nhau thúc đẩy sự phát triển của đất nước.

Nhân Ngày Khoa học và Công nghệ Việt Nam, PGS.TS Tích kêu gọi sự quan tâm hơn nữa từ phía các doanh nghiệp, khuyến khích việc thành lập các phòng nghiên cứu, trung tâm nghiên cứu và thu hút các nhà khoa học, kể cả chuyên gia nước ngoài, đến làm việc. Tin rằng sự hỗ trợ từ Nhà nước sẽ tạo điều kiện để xóa nhòa ranh giới giữa khu vực nhà nước và tư nhân trong lĩnh vực khoa học công nghệ.

Chủ tịch Nguyễn Hồng Sơn chia sẻ câu chuyện ông được thế hệ đi trước kể lại: Năm 1963, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tham dự hội nghị của các nhà khoa học, trong bối cảnh Việt Nam đang đồng thời xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc và tiến hành cách mạng giải phóng dân tộc ở miền Nam. Cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc bao gồm ba cuộc cách mạng: cách mạng về quan hệ sản xuất, cách mạng khoa học kỹ thuật và cách mạng tư tưởng văn hóa, trong đó cách mạng khoa học kỹ thuật được xác định là then chốt. Chủ tịch Hồ Chí Minh và Trung ương Đảng từ thời kỳ đó đã khẳng định vai trò đó, làm tiền đề cho sự ra đời của Nghị quyết 57 sau này.

Từ khi bắt đầu xây dựng kinh tế, chủ nghĩa xã hội và thống nhất đất nước, Đảng và Nhà nước luôn coi khoa học kỹ thuật. Các nhà khoa học đã và đang thực hiện đường lối nhất quán này, tập trung vào phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

“Khuôn khổ pháp lý xung quanh cuộc cách mạng khoa học công nghệ cũng dần được hoàn thiện qua các nghị quyết, quyết định và chỉ thị của Chính phủ, cho đến khi Quốc hội khóa XIII thông qua Luật Khoa học và Công nghệ vào năm 2013. Cũng chính năm đó, ngày 18/5 được quyết định là Ngày Khoa học và Công nghệ Việt Nam, đánh dấu một cột mốc quan trọng trong lịch sử phát triển khoa học công nghệ của đất nước. Như vậy, tính đến nay, Ngày Khoa học và Công nghệ Việt Nam mới có 12 năm lịch sử”, Chủ tịch Sơn chia sẻ về ngày truyền thống của ngành khoa học.

Trong phần trao đổi thảo luận với PGS.TS Vũ Văn Tích, đại diện các doanh nghiệp cũng chia sẻ một số vướng mắc mong muốn nhận được sự giải đáp. Bà Nguyễn Thị Tuyết, Tổng Giám đốc Công ty Sống Chất Khỏe Đẹp Vui nêu lên 2 vấn đề: Thứ nhất, thủ tục để tiếp cận nguồn ngân sách nhà nước cho các hoạt động nghiên cứu mà doanh nghiệp đã và đang triển khai, phía học viện có thể hỗ trợ doanh nghiệp vấn đề này như thế nào? Thứ hai, câu hỏi thứ hai liên quan đến việc đưa các sản phẩm đã có bằng độc quyền sáng chế và giải pháp hữu ích qua giai đoạn thử nghiệm lâm sàng để có thể trở thành thuốc yêu cầu những thủ tục nào, có hướng dẫn cụ thể ra sao?

Giải đáp thắc mắc từ phía doanh nghiệp, PGS Vũ Văn Tích tóm tắt lại các ý chính liên quan đến việc triển khai hoạt động khoa học công nghệ trong doanh nghiệp, dựa trên quy định pháp luật. “Từ nghiên cứu cơ bản, tạo ra tài sản trí tuệ, đổi mới sáng tạo để tạo sản phẩm, đến đo lường, kiểm định chất lượng và thương mại hóa. Nếu doanh nghiệp hoạt động trên nền tảng khoa học công nghệ, tất cả các khâu này đều được Nhà nước hỗ trợ. Cụ thể, Nhà nước đầu tư cho việc phát huy sáng chế, hỗ trợ đổi mới sáng tạo để tạo sản phẩm ứng dụng, hỗ trợ đo lường, kiểm định chất lượng theo tiêu chuẩn và hỗ trợ thương mại hóa trên nền tảng số”, PGS giải thích.

Về câu hỏi cụ thể về việc doanh nghiệp được hỗ trợ như thế nào, vị chuyên gia cho biết, nếu doanh nghiệp muốn có những nghiên cứu mới, sản phẩm mới, hoàn toàn có thể phối hợp với các nhà khoa học hoặc các trường đại học. Các nghiên cứu này sẽ được nhận tài trợ theo hình thức khoán từ Quỹ Phát triển Khoa học và Công nghệ Quốc gia (NAFOSTED), với thông tin và hồ sơ hướng dẫn chi tiết trên trang web của Quỹ. Quy trình hiện tại đã đơn giản hóa chứ không còn hình thức xét duyệt phức tạp như trước.

Nhân trường hợp doanh nghiệp được nêu ra, chuyên gia lưu ý thêm về việc quảng bá sản phẩm, đặc biệt là các sản phẩm ứng dụng công nghệ nano. Ông cho rằng việc tập trung quá nhiều vào yếu tố "nano" trong marketing, mà không làm rõ tính năng và đặc điểm cụ thể của sản phẩm, có thể gây hiểu lầm và thậm chí nguy hiểm. Ông giải thích rằng, trong lĩnh vực dược liệu, đặc biệt là các sản phẩm liên quan đến tim mạch, gan và sức khỏe, việc sản xuất các hạt nano đòi hỏi điều kiện và tiêu chuẩn rất khắt khe. Nếu không có phòng thí nghiệm đạt chuẩn và quy trình kiểm soát chất lượng nghiêm ngặt, việc quảng cáo sản phẩm là "nano" có thể gây rủi ro lớn cho người tiêu dùng.

PGS.TS Vũ Văn Tích nhấn mạnh vai trò của các cơ quan kiểm định tiêu chuẩn chất lượng phòng thí nghiệm trong việc đảm bảo an toàn cho thị trường. Đặc biệt đối với thuốc, việc kiểm soát chất lượng còn nghiêm ngặt hơn, tương tự như kiểm soát bom mìn, bởi chỉ cần một lượng nhỏ nano kim loại không đúng tiêu chuẩn cũng có thể gây hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe người sử dụng. Ông khuyến cáo các doanh nghiệp cần thận trọng và chính xác trong việc truyền thông về công nghệ trong sản phẩm của mình.

Chủ tịch Nguyễn Hồng Sơn nhìn nhận các câu hỏi của doanh nghiệp, dù cụ thể, nhưng thực tế đã được các vị chuyên gia giải đáp phần lớn trong các buổi trao đổi trước. Về việc tiếp nhận tài trợ nghiên cứu, phương thức chủ yếu sẽ thông qua Học viện và các hướng dẫn từ Bộ Khoa học và Công nghệ trên website của Bộ. Về kinh phí hỗ trợ, Nghị quyết 57 đã đề cập và nguồn lực có thể rất lớn, thậm chí có khả năng cả nước cũng khó hấp thụ hết trong năm 2025. Do đó, các doanh nghiệp có chương trình nghiên cứu khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đúng tiêu chuẩn có thể yên tâm sẽ được hỗ trợ theo quy định đã được công bố.

Đối với các hỗ trợ tài chính khác liên quan đến khoa học công nghệ, quản trị kinh doanh và tiêu thụ sản phẩm, đặc biệt là các chương trình đào tạo theo Nghị quyết 68, Chủ tịch đề nghị doanh nghiệp chờ đợi sau hội nghị quán triệt và triển khai nghị quyết của cả hệ thống chính trị vào ngày 18/5. Sau đó, sẽ có chương trình hành động của Chính phủ để triển khai Nghị quyết 68, bao gồm các hướng dẫn chi tiết và phân công trách nhiệm cho các bộ, ngành trong việc hỗ trợ doanh nghiệp ở từng khâu. Thông tin chi tiết về các hỗ trợ này sẽ được hai Hiệp hội cập nhật và thông báo sớm đến các doanh nghiệp.

Ông cũng đồng tình với ý kiến của PGS.TS Vũ Văn Tích về việc doanh nghiệp nên tập trung vào tính năng sản phẩm hơn là bản thân công nghệ nếu doanh nghiệp không phải là đơn vị chuyên chuyển giao công nghệ này. Chủ tịch Sơn cho rằng, việc lựa chọn áp dụng công nghệ nào và cách thức triển khai là quyền của doanh nghiệp, và họ cần tự xây dựng chương trình và làm việc với các bộ, ngành để giải ngân kinh phí. Ngoài ra, doanh nghiệp cũng có thể nhờ các tổ chức khoa học công nghệ, trường đào tạo tư vấn và xây dựng đề bài nghiên cứu nếu không có bộ phận R&D nội bộ.

Cuối cùng, Chủ tịch Nguyễn Hồng Sơn thay mặt hiệp hội chúc mừng và cảm ơn các nhà khoa học nhân ngày 18/5, đồng thời mời họ tiếp tục sát cánh, đồng hành cùng các chương trình của doanh nghiệp. Ông chúc các nhà khoa học sức khỏe, chúc sự nghiệp khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo của đất nước ngày càng phát triển, và mong muốn sự kết nối giữa các đơn vị nghiên cứu, trường đại học với Hiệp hội ngày càng gắn bó, góp phần đưa nghị quyết vào cuộc sống và thúc đẩy sự phát triển chung của doanh nghiệp và đất nước.