Chủ tịch VACOD-HBA Nguyễn Hồng Sơn: Toàn bộ đề xuất, kiến nghị của Hiệp hội đã được cụ thể hóa trong Nghị quyết 68

Tham dự chương trình Bữa sáng Doanh nhân đầu tiên sau kỳ nghỉ lễ gồm: Hai Phó Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam - VCCI là ông Hoàng Quang Phòng và ông Nguyễn Quang Vinh; ông Nguyễn Ngọc Dũng, Giám đốc Ban Quản lý các dự án Bộ Giáo dục và Đào tạo; ông Bùi Nguyễn Anh Tuấn, Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước - Bộ Công Thương; PGS.TS Vũ Văn Tích, Giám đốc Học viện Khoa học công nghệ và Đổi mới sáng tạo, Bộ Khoa học và Công nghệ; PGS.TS Trương Ngọc Kiểm, Giám đốc Công viên Công nghệ tiên tiến và đổi mới sáng tạo, Đại học Quốc gia Hà Nội; ông Mai Xuân Hùng, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội; ông Nguyễn Văn Khôi, Phó Chủ tịch VACOD, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Việt Nam; ông Nguyễn Văn Luyến, Phó Chủ tịch VACOD, Tổng Giám đốc Tổng Công ty Đầu tư phát triển hạ tầng đô thị; bà Nguyễn Thị Thu Thuỷ, Phó Chủ tịch thường trực VACOD; bà Ninh Thị Ty, Phó Chủ tịch HBA cùng các doanh nhân đến từ hai Hiệp hội Phát triển Hàng tiêu dùng Việt Nam - VACOD và Hiệp hội Doanh nghiệp TP. Hà Nội – HBA…

HBA-VACOD KHẲNG ĐỊNH VAI TRÒ, THỂ HIỆN TIẾNG NÓI CỦA CỘNG ĐỒNG DOANH NGHIỆP

Hòa trong không khí phấn khởi niềm vui chung của toàn dân tộc trong những ngày lễ lớn, Chủ tịch Nguyễn Hồng Sơn điểm lại những sự kiện đáng chú ý của đất nước, nhất là ngày hội non sông đầy cảm xúc của lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc với Lễ kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước 30/4 hết sức thành công.

Việt Nam đón tiếp nhiều đoàn khách quốc tế quan trọng, thể hiện đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ và vị thế quốc tế ngày càng nâng cao của Đảng và Nhà nước. TS Nguyễn Hồng Sơn cũng nhắc đến chuyến thăm chính thức Liên bang Nga và tham dự Lễ kỷ niệm 80 năm Ngày Chiến thắng trong Chiến tranh Vệ quốc vĩ đại của Tổng Bí thư Tô Lâm và phu nhân. Đặc biệt, Chủ tịch VACOD-HBA nhấn mạnh động thái quan trọng của Bộ Chính trị vào cuối kỳ nghỉ lễ, đó là ban hành Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân, một tin vui lớn cho cộng đồng doanh nghiệp.

Người đứng đầu VACOD-HBA nêu rõ, Nghị quyết 68 là một văn bản cực kỳ quan trọng và có giá trị đối với cộng đồng doanh nghiệp, đặc biệt là lực lượng kinh tế tư nhân. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, vai trò của kinh tế tư nhân ngày càng được nhìn nhận và đánh giá cao. Mặc dù chủ trương nâng cao vai trò này đã được đề cập trong suốt hai thập kỷ qua, kể cả trong những nghị quyết trước kia của Ban chấp hành Trung ương, nhưng đến Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị, sự khẳng định và định hướng phát triển kinh tế tư nhân đã lên một tầm cao mới.

Ông Sơn chỉ ra thực tế, trong quá trình hoạch định chính sách phát triển qua nhiều giai đoạn trước đây, mặc dù Đảng và Nhà nước vẫn chú trọng khu vực kinh tế tư nhân nhưng luôn nêu quan điểm kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo. Tuy nhiên, Nghị quyết 68 lần đầu tiên khẳng định kinh tế tư nhân là động lực quan trọng nhất của nền kinh tế quốc gia, vượt lên trên vai trò của kinh tế nhà nước. Chủ tịch Sơn nhấn mạnh đây là sự đánh giá rõ ràng và chính xác, thể hiện tư duy mang tính đột phá của Bộ Chính trị.

“Nghị quyết này đã được Tổng Bí thư Tô Lâm ký vào ngày 4/5, một ngày Chủ nhật, và được công bố vào ngày làm việc đầu tiên sau kỳ nghỉ lễ, trùng với ngày khai mạc kỳ họp lịch sử của Quốc hội. Kỳ họp này đặc biệt cả về thời gian và nội dung, trong đó nội dung quan trọng nhất là tập trung vào cải cách thể chế, định hình bộ máy nhà nước, đòi hỏi sửa đổi Hiến pháp và nhiều luật liên quan, trong đó có luật doanh nghiệp và quy trình xây dựng, cải cách chính sách thuế. Cộng đồng doanh nghiệp cần theo dõi sát sao những thay đổi lớn và thiết thực này”, TS Nguyễn Hồng Sơn lưu ý.

Chủ tịch HBA-VACOD chỉ rõ, Nghị quyết 68 có những bước tiến vượt bậc so với trước đây. Một trong những nhiệm vụ quan trọng được thể hiện rõ trong quan điểm chỉ đạo của nghị quyết là sự thay đổi tư duy, cách nhìn nhận và đánh giá về kinh tế tư nhân. Nghị quyết yêu cầu phải thay đổi ngay lập tức quan điểm chưa đánh giá đúng vai trò của kinh tế tư nhân từ những người thực thi pháp luật và chính sách.

Thứ hai, HBA đã đề nghị quyết tâm không hình sự hóa các quan hệ kinh tế, và nghị quyết cũng nêu rõ quan điểm này của Bộ Chính trị, đặc biệt đối với doanh nhân tư nhân. Nghị quyết ưu tiên việc để doanh nghiệp và doanh nhân khắc phục hậu quả kinh tế trước những thiếu sót hay sai phạm, có thể bao gồm cả các vấn đề hành chính khác. Nghị quyết 68 cũng nhấn mạnh rằng nếu một sự việc theo luật có thể xử lý cả hình sự và hành chính, nghị quyết phân định rõ phải kiên quyết không áp dụng hình sự. Ngôn ngữ của nghị quyết rất chặt chẽ. Cùng với đó, trong trường hợp bắt buộc phải xử lý hình sự, nghị quyết cũng quy định ưu tiên khắc phục hậu quả kinh tế trước rồi mới tiến hành các bước tố tụng khác.

Như vậy, nghị quyết đã sắp xếp rõ ràng thứ tự xử lý: Ưu tiên hành chính, nếu có thể xử lý cả hình sự và hành chính thì kiên quyết không hình sự hóa, cuối cùng nếu rõ ràng vi phạm hình sự buộc phải xử lý thì vẫn ưu tiên khắc phục hậu quả kinh tế trước và áp dụng xét xử theo hướng suy đoán vô tội.

Một điểm quan trọng nữa cũng do HBA đề xuất, đó là không hồi tố luật và văn bản pháp quy để xử lý các vi phạm hay hành vi xảy ra trước thời điểm ban hành luật. Ông Sơn giải thích rằng đôi khi hành động của doanh nghiệp tại thời điểm thực hiện là đúng, nhưng theo luật mới lại trở thành sai. Cho nên không thể áp dụng hồi tố đối với những vấn đề xảy ra trước đó. Nội dung này cũng được chính ông nêu ra khi được mời tham gia đóng góp ý kiến về việc thực thi Luật Phòng cháy, chữa cháy.

Điểm quan trọng thứ ba, Nghị quyết 68 còn nhấn mạnh vai trò tiên phong của kinh tế tư nhân trong ứng dụng khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo theo tinh thần Nghị quyết 57. Chủ tịch Sơn hy vọng các chuyên gia sẽ nghiên cứu để hiện thực hóa vấn đề này. Nghị quyết cũng yêu cầu Quốc hội hoàn thiện hệ thống pháp luật đồng bộ để thúc đẩy kinh tế tư nhân, tạo động lực lớn cho các doanh nghiệp.

Ông lưu ý rằng kinh tế tư nhân ở đây được hiểu là nền kinh tế chung, mang lại lợi ích cho tất cả. Nghị quyết lần này cũng đặc biệt chú trọng tăng cường phối hợp, hợp tác giữa các doanh nghiệp tư nhân với nhau, cũng như với doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, thay vì tách rời và nghi ngại sự hợp tác như trước đây, khi dễ bị quy chụp là lợi ích nhóm hay "hệ sinh thái" tiêu cực.

Hiểu rất rõ hoạt động của cộng đồng doanh nghiệp, TS Nguyễn Hồng Sơn nhận xét, trước đây sự hợp tác giữa doanh nghiệp nhà nước và tư nhân thường gặp nhiều lo ngại. Tuy nhiên, Nghị quyết 68 đã giải tỏa vấn đề này, mở ra dư địa lớn cho sự hợp tác và phát triển, mang lại nhiều hiệu quả tích cực. Ông cũng lưu ý rằng, để đạt được kỳ vọng, hệ thống thực thi pháp luật cần có nhiều thay đổi, bao gồm cả luật và các văn bản dưới luật. Với kinh nghiệm dày dặn của một nguyên đại biểu Quốc hội, Chủ tịch Sơn cũng đánh giá rất cao Nghị quyết 68 về khía cạnh không chỉ dừng ở các quan điểm, nguyên tắc chung như một nghị quyết bình thường, mà theo ông Nghị quyết này đã thể hiện rất cụ thể, chi tiết các nhiệm vụ, giải pháp không khác gì nghị định thi hành.

Đặc biệt, để phát triển kinh tế tư nhân, các doanh nghiệp tư nhân cần được thụ hưởng nhiều quyền lợi từ Nhà nước hơn, điều mà trước đây chỉ một số ít doanh nghiệp có được, trong khi phần lớn, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ, chưa được hưởng lợi và thậm chí còn bị hạn chế. “Cho nên đấy là những điều mà chúng ta thấy được từ Nghị quyết 68, những quan điểm có thể giúp cho cộng đồng doanh nghiệp có thêm nhiều cơ hội để phát triển tốt trong đầu tư, sản xuất kinh doanh”, TS Nguyễn Hồng Sơn nhìn nhận.

Từ lâu những động lực nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân đã được lãnh đạo VACOD-HBA đặc biệt quan tâm, và tích cực triển khai các giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp. Theo dự kiến ban đầu, vào đầu tháng 6, hai hiệp hội cũng sẽ tổ chức Hội nghị thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân. Mục tiêu ban đầu của hội thảo là góp ý cho các cơ quan Trung ương, bao gồm Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương, để đưa nội dung vào Nghị quyết của Bộ Chính trị.

Tuy nhiên, do Nghị quyết 68 đã được ban hành, nên Chủ tịch Nguyễn Hồng Sơn cho biết sẽ nghiên cứu thêm để điều chỉnh mục tiêu và nội dung của hội thảo. Thực tế, ban lãnh đạo hai hiệp hội đã làm việc với các chuyên gia về nội dung, nhưng mục tiêu góp ý cho nghị quyết không còn phù hợp nên sẽ định hướng nội dung sang chủ đề hỗ trợ cộng đồng doanh nghiệp tiếp cận, tiếp thu, lĩnh hội những cơ hội mà Nghị quyết 68 mang lại.

CHIẾN LƯỢC THÚC ĐẨY DOANH NGHIỆP NỘI ĐỊA CỦA NGÀNH CÔNG THƯƠNG

Tiếp phần trao đổi về Nghị quyết 68 của TS. Nguyễn Hồng Sơn, ông Bùi Nguyễn Anh Tuấn, Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển Thị trường trong nước, Bộ Công Thương bổ sung thêm một số thông tin về chương trình hành động của ngành công thương trong thời gian tới để triển khai Nghị quyết. Việc này diễn ra trong bối cảnh Trung ương vừa ban hành một loạt nghị quyết chiến lược quan trọng bao gồm: Nghị quyết 57 về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Nghị quyết 59 về hội nhập quốc tế trong tình hình mới; Nghị quyết 66 về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới; và mới nhất là Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân.

Trung ương đã xác định đây là “bộ tứ chiến lược”, một yếu tố rất quan trọng cho kỳ họp Quốc hội cũng như chương trình hành động của Chính phủ, và tất cả các nghị quyết này đều liên quan mật thiết với nhau trong một chỉnh thể đồng bộ. Ngay sau khi các nghị quyết được ban hành, Chính phủ đã dự báo về chương trình hành động triển khai, trong đó bao gồm nội dung hoạt động cụ thể của từng bộ, ngành. Riêng Bộ Công Thương cũng đang tích cực nghiên cứu và tham mưu cho Chính phủ về phương hướng hành động và phát triển các nghị quyết trong phạm vi hoạt động của bộ.

Về Nghị quyết 68, ông Tuấn đặc biệt nhấn mạnh yêu cầu đẩy mạnh phát triển thị trường trong nước, kích cầu tiêu dùng, đa dạng hóa kênh phân phối, phát triển mạnh mẽ thương mại điện tử, triển khai hiệu quả cuộc vận động "Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam" phiên bản nâng cấp, đổi mới chương trình xúc tiến thương mại quốc gia, hỗ trợ doanh nghiệp tư nhân xây dựng và phát triển, đồng thời khuyến khích các tập đoàn bán lẻ. Đại diện Bộ Công Thương khẳng định đây là định hướng chỉ đạo quan trọng của Trung ương và cũng là nhiệm vụ quan trọng của ngành công thương.

Để cộng đồng doanh nghiệp hội viên VACOD-HBA nắm bắt tinh thần và đồng lòng triển khai hiệu quả và thành công Nghị quyết 68, ông Tuấn đã hé lộ những thông tin đáng chú ý trong dự thảo chương trình hoạt động sắp tới của Bộ Công Thương đã trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt:

Trong thời gian tới, Chính phủ sẽ tổng kết, đánh giá đề án phát triển thị trường trong nước gắn liền với cuộc vận động "Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam", đồng thời ban hành một đề án phát triển cho giai đoạn tiếp theo. Điểm nổi bật trong đề án này bao gồm: Thứ nhất, ưu tiên phát triển đa dạng các kênh phân phối, đặc biệt chú trọng vào việc phát triển mạnh mẽ các nền tảng số thương mại điện tử một cách hài hòa và tích hợp với các kênh truyền thống như chợ, siêu thị, trung tâm thương mại và các điểm bán lẻ khác. Thứ hai, hỗ trợ sự phát triển của các tập đoàn bán lẻ Việt Nam lớn mạnh, có năng lực cạnh tranh cao trong lĩnh vực phân phối và lưu thông hàng hóa. Đặc biệt, điểm mới trong định hướng này là sự nhấn mạnh vào phát triển đồng bộ cả hạ tầng thương mại và dịch vụ logistics. Trước đây, hoạt động lưu thông thường chỉ được xem xét dưới góc độ dịch vụ, nhưng lần này, chương trình hành động sẽ chú trọng đến quy hoạch, rà soát và đầu tư xây dựng bài bản hệ thống hạ tầng logistics và hạ tầng thương mại.

Thứ ba, chương trình hành động sẽ chú trọng phát huy vai trò của khoa học công nghệ, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh và đổi mới sáng tạo nhằm tối ưu hóa và phát triển bền vững thị trường nội địa. Thứ tư, chương trình cũng khuyến khích sự kết hợp hiệu quả giữa thương mại, văn hóa và du lịch để mở rộng thị trường tiêu thụ trong nước.

Nói thêm về nội dung kết hợp hoạt động thương mại với du lịch, ông Tuấn chia sẻ nhờ sự kết nối của TS. Nguyễn Hồng Sơn, phía Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước đã phối hợp cùng lãnh đạo Viện Nghiên cứu phát triển du lịch để thông qua đó trao đổi trực tiếp với Cục Du lịch quốc gia. Trên cơ sở này, các đơn vị sẽ phối hợp chặt chẽ, gắn kết thương mại, văn hóa và du lịch. Từ đó mở rộng thị trường tiêu thụ trong nước, góp phần xây dựng nền kinh tế cơ bản, hiện đại, dân chủ, với doanh nghiệp tư nhân là nòng cốt cho sự phát triển thị trường hàng hóa nội địa.

Về chương trình xúc tiến thương mại quốc gia, Bộ Công Thương sẽ nâng cao chất lượng, đổi mới, đa dạng hóa nội dung và phương thức thực hiện, đồng thời đơn giản hóa tối đa hồ sơ, thủ tục hỗ trợ. Bộ cũng ghi nhận ý kiến từ nhiều doanh nghiệp về việc cần cải thiện hồ sơ đăng ký tham gia chương trình xúc tiến thương mại quốc gia và chương trình thương hiệu quốc gia. Sau khi trao đổi, Cục Xúc tiến thương mại, Bộ Công Thương cũng đã xem xét đơn giản hóa tối đa các thủ tục liên quan và đặc biệt dự kiến sẽ tăng định mức và tỷ lệ hỗ trợ cho các doanh nghiệp, tổ chức sự kiện và hiệp hội trong việc tổ chức các sự kiện, nhằm phù hợp hơn với tình hình thực tế của thị trường.

Đối với chiến dịch "Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam", ông Tuấn cho biết Bộ Công Thương đang nghiên cứu thay đổi một số yếu tố: Thứ nhất, sẽ không sử dụng từ "ưu tiên" nữa, mà thay vào đó sẽ khuyến khích tinh thần "tự hào sử dụng sản phẩm Việt Nam". Thứ hai, cụm từ "hàng hóa" sẽ được thay thế bằng "sản phẩm Việt Nam", bao gồm cả hàng hóa, sản phẩm văn hóa và du lịch. Sắp tới, Bộ Công Thương sẽ tổ chức các sự kiện khuyến mãi tập trung trên quy mô toàn quốc, được triển khai đồng bộ với sự tham gia của các hiệp hội ngành nghề và các lực lượng cộng tác khác.

Hiện thực hóa nhiệm vụ, trong quý 2 và quý 3 năm nay, Bộ Công Thương sẽ triển khai các hoạt động như kích cầu du lịch, tổ chức chuỗi chương trình xúc tiến tiêu dùng trên toàn quốc, hỗ trợ doanh nghiệp sản xuất và phân phối bán lẻ trong nước, cũng như bảo đảm nguồn cung hàng hóa thiết yếu và ổn định thị trường. Đây là những giải pháp mang tính ngắn hạn. Về dài hạn, Bộ sẽ tập trung vào phát triển hạ tầng thương mại, bao gồm cả hạ tầng thương mại truyền thống như chợ ở khu vực thành thị, nông thôn và miền núi.

Cùng với đó, để phát triển hoạt động thương mại nội địa cũng cần đẩy mạnh hoạt động logistics. Trong chương trình hành động, Bộ Công Thương đã xác định rõ việc xây dựng hệ thống logistics hiệu quả là vô cùng quan trọng, kết nối từ vùng nguyên liệu, nhà máy, khu công nghiệp, khu chế xuất đến thị trường tiêu thụ trong nước và quốc tế. Hệ thống này cần được đầu tư bài bản, đồng bộ với hạ tầng giao thông, cảng biển, sân bay, cũng như hạ tầng mềm như internet và các mô hình hoạt động xanh, số, hướng đến phát triển bền vững.

Trình bày những chương trình hành động then chốt mà Bộ Công Thương dự kiến triển khai nhằm hiện thực hóa các mục tiêu đề ra trong Nghị quyết 68 về thúc đẩy kinh tế tư nhân, ông Tuấn nhấn mạnh vai trò quan trọng của VACOD-HBA. Ông bày tỏ kỳ vọng hiệp hội sẽ là cầu nối hiệu quả, lan tỏa thông tin chi tiết về chương trình hành động này đến từng doanh nghiệp hội viên. Việc này không chỉ giúp các doanh nghiệp nắm bắt được chủ trương, chính sách mới mà còn tạo điều kiện để họ chủ động tham gia, đóng góp ý kiến và cùng hưởng ứng các hoạt động. Sự đồng hành và hưởng ứng tích cực từ cộng đồng doanh nghiệp sẽ là yếu tố then chốt, góp phần vào sự thành công chung của chương trình, mang lại những chuyển biến tích cực cho sự phát triển của kinh tế tư nhân nói riêng và nền kinh tế Việt Nam nói chung.

CHUYÊN GIA “MÁCH NƯỚC” DOANH NGHIỆP TẬN DỤNG CƠ HỘI TỪ NGHỊ QUYẾT 68

Để câu chuyện kết nối giữa Nhà nước, nhà khoa học và nhà doanh nghiệp trở nên hiệu quả, một kiến nghị quan trọng trong chương trình hành động là thiết lập mối liên kết trực tiếp và chặt chẽ với những người làm nghiên cứu khoa học. Sự gắn bó này sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc hiện thực hóa các mục tiêu chung. Tiếp nối tinh thần đó, Nghị quyết 68 nhấn mạnh vai trò tiên phong của đội ngũ doanh nhân tư nhân và nền kinh tế tư nhân trong việc ứng dụng và phát triển khoa học, công nghệ, khơi dậy tinh thần đổi mới sáng tạo.

Về vấn đề này, PGS.TS Vũ Văn Tích cho biết, sau khi các nghị quyết trong “bộ tứ chiến lược” được ban hành, Bộ Khoa học và Công nghệ đã yêu cầu Học viện Khoa học công nghệ và Đổi mới sáng tạo nghiên cứu và tham mưu để thể chế hóa cũng như cụ thể hóa các chính sách của Bộ. Đặc biệt, liên quan đến việc thực hiện Nghị quyết 68, đơn vị đã tập trung nghiên cứu, tham mưu và báo cáo Bộ trưởng về các phương án triển khai trong thời gian tới.

Trọng tâm đầu tiên sẽ là hỗ trợ, thúc đẩy và khuyến khích đổi mới sáng tạo, phát triển công nghệ cao cho các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ. PGS Vũ Văn Tích thẳng thắn nhìn nhận thực trạng đáng lo ngại về tiềm lực khoa học công nghệ và trình độ công nghệ của các doanh nghiệp Việt Nam còn yếu. Điều này gây ra nhiều bất lợi khi tham gia vào thị trường cạnh tranh, làm giảm khả năng cạnh tranh và đàm phán của doanh nghiệp.

Ông cũng chỉ ra rằng, các doanh nghiệp tư nhân đang đối diện với những điểm yếu cố hữu trong quá trình phát triển. Đây là một vấn đề mà Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ dồn toàn bộ nguồn lực để hỗ trợ các doanh nghiệp khắc phục, hướng tới việc xây dựng một hệ sinh thái khoa học toàn diện cho cộng đồng doanh nghiệp.

Thứ hai, tái khởi động một chương trình phát triển các sản phẩm "Make in Vietnam" thực thụ, dựa trên nền tảng khoa học công nghệ của Việt Nam. Mục tiêu là nâng cao giá trị gia tăng cho hàng hóa xuất khẩu, giải quyết vấn đề truy xuất nguồn gốc và các giấy tờ pháp lý liên quan. Chương trình này sẽ được triển khai dưới góc độ của ngành khoa học và công nghệ.

Bên cạnh đó, Bộ cũng sẽ tăng cường hỗ trợ tài chính và cải cách thủ tục hành chính cho doanh nghiệp. Các nguồn lực và quỹ hỗ trợ sẽ được tập trung để thúc đẩy các hoạt động khoa học công nghệ trực tiếp trong doanh nghiệp, thay vì chỉ tập trung vào các viện nghiên cứu như trước đây. Trước bối cảnh đặt ra nhiều yêu cầu phát triển như hiện nay, Thủ tướng Chính phủ chuẩn bị công bố việc tăng đáng kể ngân sách cho các quỹ phát triển khoa học công nghệ cho doanh nghiệp, mở ra cơ hội lớn cho các doanh nghiệp nhỏ có tiềm năng công nghệ cao, giúp họ trở thành những "viên ngọc quý" có khả năng cạnh tranh trên thị trường. Đây là một kiến nghị quan trọng từ ngành công nghệ, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của các doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Thứ ba, về hỗ trợ hành chính, ngành sẽ tăng cường đầu tư vào nền tảng 5G và công nghệ Mesh Wifi. Mục tiêu là phục vụ các doanh nghiệp triển khai minh bạch hóa mọi thủ tục hành chính trên môi trường số này, đồng thời hỗ trợ quá trình thanh quyết toán các công việc. PGS Tích cho rằng, hạ tầng công nghệ đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo sự minh bạch của các thủ tục hành chính. Đây được xem là cơ hội quan trọng để thúc đẩy quá trình chuyển đổi số trong môi trường kinh tế, giúp doanh nghiệp tiếp cận thị trường nhanh chóng hơn, từ khâu sản xuất đến kết nối với các kênh phân phối. Vấn đề này thuộc trách nhiệm của Bộ Khoa học và Công nghệ và sẽ được đơn vị triển khai trong thời gian tới.

Thứ tư, về thúc đẩy phát triển thị trường, Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ hỗ trợ xây dựng và phát triển thị trường công nghệ. Một mặt, bộ sẽ phối hợp để "số hóa" các chợ truyền thống, tích hợp các giải pháp công nghệ và khoa học để xác định chất lượng sản phẩm. Đồng thời, hệ thống kiểm định chất lượng của ngành sẽ hỗ trợ hoạt động xuất khẩu. Mặt khác, bộ sẽ ứng dụng công nghệ để đơn giản hóa các thủ tục thông quan hải quan tại chỗ và các hoạt động liên quan đến thương mại điện tử.

Theo đó, tất cả các chợ đầu mối sẽ được chuyển đổi thành các sàn giao dịch điện tử, và Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ phối hợp với Bộ Công Thương để đảm bảo quá trình chuyển đổi này diễn ra suôn sẻ, tạo ra một thị trường rộng lớn hơn.

Thứ năm, bộ sẽ tích cực phổ biến các quy chuẩn và tiêu chuẩn quốc tế từ các thị trường lớn như Mỹ, Châu Âu, Trung Quốc… giúp các doanh nghiệp Việt Nam nắm bắt và tuân thủ, từ đó nâng cao khả năng cạnh tranh quốc tế. Nhà nước sẽ đóng vai trò chủ động trong việc cung cấp thông tin quan trọng này đến doanh nghiệp.

Thứ sáu, ngành khoa học công nghệ sẽ tập trung vào đào tạo và phát triển nguồn nhân lực, đồng thời hỗ trợ các điều kiện an sinh xã hội. Đặc biệt, ngành khoa học công nghệ sẽ ưu tiên thu hút các nhà khoa học và chuyên gia công nghệ nước ngoài đến làm việc cho các doanh nghiệp Việt Nam, nhằm thúc đẩy sự phát triển. Việc đảm bảo các điều kiện an sinh xã hội tốt sẽ tạo động lực cho các chuyên gia nước ngoài đóng góp vào sự phát triển của kinh tế Việt Nam. Trước đây, việc hỗ trợ thường dành cho các viện, trường mời chuyên gia nước ngoài, nhưng việc hỗ trợ trực tiếp cho doanh nghiệp sẽ mang lại hiệu quả cao hơn.

Cuối cùng, về đào tạo, bộ sẽ triển khai các chương trình đào tạo trực tiếp cho doanh nhân, tập trung vào việc nắm bắt các công nghệ mới, các quy định và tiêu chuẩn kỹ thuật quốc tế, cũng như trang bị các kỹ năng đàm phán và thương lượng trên thị trường quốc tế.

Cũng dưới góc độ của người nghiên cứu khoa học, PGS.TS Trương Ngọc Kiểm, Giám đốc Công viên Công nghệ tiên tiến và đổi mới sáng tạo, Đại học Quốc gia Hà Nội chia sẻ cách tiếp cận Nghị quyết 68 của một đơn vị nghiên cứu khoa học độc lập. Theo ông Kiểm, vấn đề liên quan đến việc ứng dụng thành tựu khoa học công nghệ vào hoạt động kinh doanh đã được nói đến rất nhiều cả trong các Nghị quyết chỉ đạo. Tuy nhiên, thực tế vẫn tồn tại tình trạng lãng phí trong ứng dụng khoa học công nghệ vào kinh doanh, nhiều sản phẩm không được thực tiễn hóa hoặc chưa thương mại hóa được.

Nghị quyết 68 đã có chính sách ưu đãi về thuế cho doanh nghiệp khoa học công nghệ và cá nhân làm công nghệ khi hợp tác với trường, viện, nhà khoa học. Nghị quyết cũng thúc đẩy nghiên cứu đặt hàng, yêu cầu trường viện chủ động hợp tác với doanh nghiệp, vì nghiên cứu chưa chắc đã ứng dụng được ngay.

Ông Kiểm nhấn mạnh tầm quan trọng của việc ứng dụng nghiên cứu khoa học để nâng cao năng suất, hiệu suất và chất lượng sản phẩm, từ đó tăng cường khả năng cạnh tranh. Bên cạnh những phát minh đột phá, việc cải tiến và nâng cao hiệu suất hiện có cũng vô cùng quan trọng. Ông dẫn kinh nghiệm quốc tế, theo đó khoảng 80% giá trị gia tăng đến từ việc nâng cao hiệu suất, năng suất, và 30% còn lại liên quan đến việc áp dụng công nghệ mới.

Các nhà nghiên cứu cũng đồng cảm một thực tế, nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn nhưng không biết tìm đến ai để giải quyết. Doanh nghiệp không xác định được vấn đề cụ thể, giải pháp công nghệ nào phù hợp, trong khi nhà khoa học cũng không chắc chắn nghiên cứu của mình có ứng dụng được cho doanh nghiệp hay không. Để giải quyết vấn đề này, họ đã thí điểm một quy trình đưa nhà khoa học đến làm việc trực tiếp với người sản xuất tại một doanh nghiệp và xác định được khoảng 10 vấn đề cần giải quyết. Ông nhấn mạnh rằng, các nghiên cứu nhằm giải quyết những khó khăn này cho doanh nghiệp sẽ được nhà nước hỗ trợ kinh phí.

PGS.TS Trương Ngọc Kiểm nhấn mạnh nguồn lực nhà nước đầu tư cho nghiên cứu công nghệ, đặc biệt để giải quyết khó khăn cho các doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ là vô cùng hữu ích. Ông khuyến khích doanh nghiệp tận dụng cơ hội này để đặt hàng nghiên cứu với các trường, viện. Ông lưu ý rằng việc xác định được chính xác yêu cầu đặt hàng không phải là điều dễ dàng.

Đồng quan điểm với PGS.TS Vũ Văn Tích, PGS.TS Kiểm cũng mong muốn hai hiệp hội sẽ hỗ trợ các đơn vị nghiên cứu khoa học trong việc thu thập thông tin đầy đủ về nhu cầu đặt hàng nghiên cứu từ các doanh nghiệp thành viên, tạo điều kiện kết nối giữa doanh nghiệp và nhà khoa học để lắng nghe nhu cầu và tìm kiếm giải pháp. Ông tin rằng sự hợp tác thực chất này sẽ đóng góp vào sự phát triển của từng doanh nghiệp. Nghị quyết 68 và Nghị quyết 57 sẽ là công cụ hữu hiệu để thúc đẩy hợp tác giữa trường, viện và doanh nghiệp, đưa khoa học công nghệ vào thực tế phát triển doanh nghiệp.

GIẢI PHÁP “NGƯỢC DÒNG” PHÙ HỢP CHO DOANH NGHIỆP

Lắng nghe những chia sẻ từ các nhà khoa học về phương thức tiếp cận khoa học công nghệ đối với doanh nghiệp, Chủ tịch Nguyễn Hồng Sơn nhận định rằng, cuộc thảo luận đã làm nổi bật hai góc nhìn khác nhau về cùng một vấn đề: Ứng dụng khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo trong chương trình thúc đẩy phát triển doanh nghiệp tư nhân, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Ông chỉ ra đây là một điểm khó, đồng thời ghi nhận ý kiến của các nhà khoa học về tình hình đầu tư vốn cho khoa học công nghệ trước đây. Mặc dù mức đầu tư khi đó còn hạn chế, chỉ khoảng 2% hoặc thậm chí chưa đến 1%, nhưng tỷ lệ giải ngân lại rất thấp, chỉ đạt khoảng 0.8%.

Chủ tịch Nguyễn Hồng Sơn giải thích rằng, có hai nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này. Thứ nhất là quy trình giải ngân phức tạp. Thứ hai, đối tượng thụ hưởng vốn chủ yếu là các tổ chức khoa học công nghệ, trong khi các doanh nghiệp, đặc biệt là những doanh nghiệp không thuộc lĩnh vực khoa học công nghệ, hầu như không được tiếp cận nguồn vốn này.

Ông phân tích, ngay cả các doanh nghiệp khoa học công nghệ, các viện nghiên cứu, học viện và trường đào tạo khi thực hiện các đề tài nghiên cứu cũng gặp phải quy trình giải ngân vốn vô cùng phức tạp. Điều này lý giải vì sao tỷ lệ giải ngân vốn khoa học công nghệ trước đây lại thấp đến như vậy. Chủ tịch Sơn còn thẳng thắn chỉ ra một yếu tố quan trọng khác là ràng buộc trách nhiệm quá lớn, đặc biệt là nguy cơ phải chịu trách nhiệm pháp lý, thậm chí hình sự, nếu có sai sót trong quá trình giải ngân với quy trình phức tạp như vậy. Điều này khiến nhiều người e ngại và không muốn tham gia.

Tuy nhiên, Chủ tịch Nguyễn Hồng Sơn nhấn mạnh rằng Nghị quyết 68 gần đây đã tháo gỡ được những vướng mắc này. Điểm đầu tiên, nguồn vốn đầu tư cho khoa học công nghệ đã tăng lên đáng kể. Thứ hai, đối tượng ưu tiên thụ hưởng nguồn vốn đã chuyển sang các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, được tiếp cận trực tiếp với các ưu đãi và nguồn lực. Nghị quyết cũng quy định rõ việc ưu tiên cấp miễn phí nhiều dịch vụ khoa học công nghệ cho các doanh nghiệp nhỏ.

Một điểm đặc biệt quan trọng nữa là Nghị quyết 68 cho phép chấp nhận rủi ro trong nghiên cứu khoa học, nghĩa là việc nghiên cứu có thể thành công hoặc không thành công mà không phải chịu trách nhiệm, đặc biệt là trách nhiệm hình sự. Trước đây, nghiên cứu khoa học bắt buộc phải thành công, dù kết quả có được ứng dụng hay không, nhưng giờ đây, thất bại trong nghiên cứu cũng không bị coi là sai phạm và vẫn được tính vào chi phí.

Nghị quyết 57 và Nghị quyết 68 đã tạo ra những thay đổi tích cực, tháo gỡ nhiều nút thắt, vướng mắc trong lĩnh vực đầu tư cho khoa học công nghệ, mang lại lợi ích cho cộng đồng doanh nghiệp.

Nhằm triển khai hiệu quả các nghị quyết trong cuộc sống, Chủ tịch Nguyễn Hồng Sơn đưa ra một góc nhìn có phần khác biệt. Theo trình tự thông thường, chúng ta thường nghĩ nên ứng dụng khoa học và công nghệ sau đó mới thực hiện đổi mới sáng tạo. Tuy nhiên, ông Sơn cho rằng đối với các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ, nên đảo ngược quy trình này.

Theo đó, doanh nghiệp cần ưu tiên đổi mới sáng tạo trước, sau đó mới áp dụng khoa học. Đổi mới sáng tạo ở đây có thể hiểu là việc áp dụng công nghệ mới vào quy trình sản xuất kinh doanh, rồi sau đó mới tiến tới nghiên cứu khoa học. Lý do là các doanh nghiệp vừa và nhỏ thường không có bộ máy nghiên cứu khoa học bài bản, thậm chí không có người chuyên trách. Vậy thì làm sao có thể bắt đầu từ nghiên cứu khoa học để rồi áp dụng công nghệ và đổi mới sáng tạo? Theo ông Sơn, đổi mới sáng tạo cần được thực hiện trước trong hoạt động sản xuất kinh doanh.

Ông cũng thẳng thắn chỉ ra một thực tế là có đến 90% doanh nghiệp vừa và nhỏ, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ, không xác định được mình cần đổi mới điều gì. Nếu không biết đổi mới cái gì, thì dù Nhà nước có hỗ trợ tài chính, doanh nghiệp cũng không thể áp dụng và tiếp cận được nguồn vốn đó.

Vì vậy, ông đề xuất một giải pháp mang tính "ngược dòng" khác: Thay vì chờ đợi doanh nghiệp đặt ra các bài toán nghiên cứu, ông cho rằng các nhà khoa học và tổ chức khoa học công nghệ nên chủ động nghiên cứu các đề tài ứng dụng chung cho nhiều doanh nghiệp, sau đó mới đến các đề tài mang tính đặc thù cho từng nhóm doanh nghiệp vừa và nhỏ. Kết quả nghiên cứu này sẽ được phổ biến rộng rãi đến các doanh nghiệp thông qua hệ thống truyền thông và các hiệp hội. Khi đó, doanh nghiệp có thể dễ dàng nhận biết các sản phẩm đổi mới sáng tạo phù hợp để ứng dụng.

Nếu doanh nghiệp quan tâm, họ có thể liên hệ trực tiếp với nhà khoa học hoặc tổ chức nghiên cứu tương ứng để ký kết hợp đồng ứng dụng. Đặc biệt, ông đề nghị doanh nghiệp có thể được sử dụng các kết quả nghiên cứu này mà không mất phí, giúp quá trình ứng dụng diễn ra nhanh chóng hơn. Chủ tịch Nguyễn Hồng Sơn cũng lưu ý rằng, trong quá trình ứng dụng cụ thể, sản phẩm nghiên cứu chung có thể được điều chỉnh để phù hợp với đặc thù của từng doanh nghiệp, nhưng cách tiếp cận này sẽ mang lại hiệu quả cao và nhanh chóng đi vào đời sống doanh nghiệp. Ông cũng đề nghị các hiệp hội doanh nghiệp nên có những chương trình và nghiên cứu theo hình thức này, có thể phối hợp với các hiệp hội khoa học và công nghệ.

“Về vấn đề này, văn phòng hai hiệp hội VACOD-HBA sẽ hỗ trợ nhà khoa học tiếp cận doanh nghiệp, đặc biệt doanh nghiệp vừa và nhỏ đang gặp khó khăn về đổi mới sáng tạo. Tôi kêu gọi các doanh nghiệp cung cấp thông tin hoạt động và khó khăn để nhà khoa học nghiên cứu hỗ trợ miễn phí. Thậm chí, nêu càng nhiều khó khăn càng tốt để từ đó các nhà khoa học, chuyên gia “bắt bệnh”. Hiệp hội sẽ truyền thông liên tục và phối hợp thu thập danh sách doanh nghiệp sản xuất để thúc đẩy đổi mới sáng tạo, ưu tiên thực hiện trước”, TS Nguyễn Hồng Sơn khẳng định.

Bắt đầu từ ứng dụng và đầu tư công nghệ, sau đó mới đến nghiên cứu khoa học để tăng năng suất và hiệu quả, ông tin rằng cách tiếp cận này sẽ giúp nghị quyết đi vào thực tiễn.

PGS.TS Vũ Văn Tích hoàn toàn đồng ý với các đề xuất của Chủ tịch Nguyễn Hồng Sơn. Ông cho biết quan điểm này cũng trùng với định hướng của Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ ở thành điểm hiện tại, đó là doanh nghiệp nên tiếp cận từ đổi mới sáng tạo trước, sau đó công nghệ và khoa học sẽ do các nhà khoa học và viện nghiên cứu đảm nhiệm. Cách tiếp cận này sẽ giúp quá trình ứng dụng diễn ra nhanh hơn và hiệu quả hơn.

Nhằm nhanh chóng đưa những ý tưởng này vào thực tiễn, PGS.TS Vũ Văn Tích cũng đề nghị Chủ tịch Nguyễn Hồng Sơn phối hợp với Học viện Khoa học công nghệ và Đổi mới sáng tạo sớm triển khai hành động cụ thể. Ông đề xuất xây dựng "trợ lý ảo" hỗ trợ khối doanh nghiệp của hai hiệp hội. “Công nghệ trí tuệ nhân tạo này sẽ hỗ trợ doanh nghiệp giải đáp nhanh chóng mọi thắc mắc về thủ tục hành chính liên quan đến hoạt động kinh doanh. Muốn triển khai ý tưởng này, ông đề nghị hai hiệp hội hỗ trợ cung cấp thông tin về các lĩnh vực hoạt động chính của doanh nghiệp. Trên cơ sở đó, Bộ sẽ hỗ trợ công nghệ để tích hợp các công cụ chat, tạo ra trợ lý ảo riêng biệt cho từng doanh nghiệp thành viên, với mật khẩu truy cập riêng”, PGS Vũ Văn Tích nêu rõ.

Mỗi doanh nghiệp sẽ có một khó khăn, một bài toán riêng cần giải quyết, từ những dữ liệu được trực tiếp các doanh nghiệp cung cấp sẽ là tiền đề để các nhà khoa học căn cứ triển khai nghiên cứu những giải pháp ứng dụng phù hợp, thực sự phát huy hiệu quả trong hoạt động của doanh nghiệp đó. Đây sẽ là một nghiệp vụ khoa học công nghệ hữu ích và học viện của ông sẵn sàng phối hợp thực hiện nhanh chóng. Một lần nữa ông Tích khẳng định, đây cũng là cách tiếp cận mà Bộ Khoa học và Công nghệ đang hướng tới nhằm giải quyết được các vấn đề cốt lõi, đóng góp thiết thực vào sự phát triển của kinh tế tư nhân và kinh tế quốc dân nói chung.

Dưới góc nhìn một người từng làm luật lâu năm, ông Mai Xuân Hùng, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội đánh giá cao tác động của Nghị quyết 68, những giải pháp Bộ Chính trị đưa ra đã ảnh hưởng trực tiếp đến 95% các thành phần doanh nghiệp.

Ông Mai Xuân Hùng phân tích những điểm đột phá của Nghị quyết 68. Thứ nhất, Nghị quyết thay đổi quan điểm, nhận thức về vai trò của kinh tế tư nhân, từ một bộ phận trở thành bộ phận quan trọng nhất và là động lực then chốt của nền kinh tế. Thứ hai, Nghị quyết trao quyền chính đáng cho doanh nghiệp tư nhân về sở hữu tài sản, tự do kinh doanh, cạnh tranh bình đẳng và tiếp cận công bằng các nguồn lực. Thứ ba, một đột phá quan trọng là coi doanh nghiệp là đối tác của nhà nước trong kiến tạo phát triển, chuyển từ cơ chế tiền kiểm sang hậu kiểm. Điều này giúp doanh nghiệp chủ động hơn, giảm bớt rào cản gia nhập thị trường.

Ông Hùng cũng chỉ ra 8 nhóm giải pháp và chính sách mới trong Nghị quyết, bao gồm tạo điều kiện tiếp cận nguồn lực, xây dựng kênh tín dụng thương mại, thanh tra kiểm tra một lần/năm (trừ trường hợp có dấu hiệu vi phạm), khuyến khích tôn vinh doanh nghiệp, cắt giảm thủ tục hành chính, tăng cường kết nối doanh nghiệp, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và thúc đẩy khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh.

Kết quả của những đột phá này, theo ông Hùng, sẽ tháo gỡ tận gốc các vấn đề, tạo dựng niềm tin cho doanh nghiệp, khơi thông nguồn lực, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, mở rộng không gian phát triển và hỗ trợ thực chất cho doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Bên cạnh việc chuyển tải tinh thần, phân tích nội dung và tinh thần Nghị quyết 68 với những tác động đến cộng đồng doanh nghiệp, Chủ tịch VACOD-HBA cũng đặc biệt quan tâm đến vấn đề truyền thông những nội dung này đến từng doanh nghiệp hội viên. Trên tinh thần chỉ đạo của Chủ tịch Nguyễn Hồng Sơn, Tạp chí Thương gia đã và đang tích cực thực hiện những tuyến bài chuyên đề nhằm đẩy mạnh tuyên truyền hiệu quả những nội dung trọng yếu, mang tính đột phá, cách mạng liên quan “bộ tứ chiến lược” của Đảng và Nhà nước trong kỷ nguyên phát triển mới, đặc biệt là những cải cách thể chế tác động trực tiếp đến khu vực kinh tế tư nhân.

Bà Nguyễn Thùy Dương, Tổng Biên tập Tạp chí Thương gia đặc biệt nhấn mạnh ngay sau khi Nghị quyết 68 được ban hành, Thương gia bên cạnh truyền đạt các nội dung trọng yếu của Nghị quyết đã nêu thực tế đáng tự hào: Hầu hết các đề xuất của Chủ tịch VACOD-HBA Nguyễn Hồng Sơn lên Tổng Bí thư Tô Lâm đều đã được Bộ Chính trị tiếp thu và cụ thể hóa trong Nghị quyết 68.

Bà Dương cũng khẳng định vai trò tiên phong của HBA-VACOD trong việc thẳng thắn nêu lên những vấn đề cốt tử mà cộng đồng doanh nghiệp trăn trở, mong muốn đóng góp tốt nhất cho đất nước và doanh nghiệp. Việc cởi trói thể chế, tôn trọng quyền tài sản như một sự bảo đảm kinh tế và chính trị cho những doanh nhân dám tiên phong cống hiến.

“Hai hiệp hội đã có những đóng góp tích cực trước khi nghị quyết ra đời, đưa được những nguyện vọng của doanh nghiệp vào nghị quyết của Bộ Chính trị. Chắc chắn rằng sự ra đời của Nghị quyết 68 có sự đồng lòng, đóng góp ý kiến từ nhiều phía. Và những đề xuất của lãnh đạo HBA-VACOD, đặc biệt là những vấn đề then chốt của cộng đồng doanh nghiệp đã được ghi nhận, tháo gỡ, được thể hiện trong nghị quyết. Đây là một kết quả đáng tự hào”, bà Dương nhấn mạnh.

Ngay từ cuộc làm việc của Tổng Bí thư Tô Lâm với Ban Chính sách, Chiến lược trung ương về phát triển kinh tế tư nhân đến nay, Thương gia đã triển khai gần 20 bài viết liên quan chủ đề quan trọng này. Trong quá trình triển khai nghị quyết sắp tới, Thương gia sẽ tiếp tục có các tuyến bài chuyên đề, bài phân tích của các chuyên gia kinh tế, viện nghiên cứu, doanh nhân trong và ngoài nước về tinh thần và những điểm mới của Nghị quyết 68, cũng như quá trình triển khai quyết sách đột phá nói trên trong hoạt động đầu tư, sản xuất kinh doanh của cộng đồng doanh nghiệp, doanh nhân. Bà Dương tin rằng, trong bối cảnh thể chế ngày càng cởi mở và phù hợp với sự phát triển mới thì sự đồng hành của VACOD-HBA cùng các doanh nghiệp qua mỗi chuyên đề thảo luận và hành động thực tế sẽ ngày càng củng cố thêm niềm tin và sức mạnh của các doanh nghiệp.