Nếu Trịnh Châu, Trung Quốc từng là hình mẫu hoàn chỉnh nhất cho mô hình “thành phố iPhone” trong kỷ nguyên sản xuất tập trung của Apple, thì những gì Foxconn đang triển khai tại Việt Nam cho thấy một cấu trúc mới đang dần hình thành. Không còn phụ thuộc vào một đại bản doanh duy nhất, chuỗi cung ứng của Apple bước sang giai đoạn phân tán có kiểm soát, trong đó Việt Nam nổi lên như một điểm đến chiến lược.
DÁNG DẤP MỘT “THÀNH PHỐ APPLE” TẠI VIỆT NAM
Trong hai thập niên qua, Foxconn (Hon Hai Precision Industry), đối tác sản xuất lớn nhất của Apple và nhà chế tạo hợp đồng điện tử hàng đầu thế giới đã từng bước xây dựng tại Việt Nam một hệ thống sản xuất quy mô lớn, ngày càng giữ vai trò then chốt trong chiến lược chuỗi cung ứng toàn cầu.
Bắt đầu hiện diện tại Việt Nam từ năm 2007 với các nhà máy đầu tiên đặt tại Bắc Ninh và Bắc Giang, Foxconn ban đầu chỉ tập trung vào các hoạt động lắp ráp linh kiện điện tử. Tuy nhiên, cùng với làn sóng tái cấu trúc chuỗi cung ứng toàn cầu, tập đoàn này đã nhanh chóng mở rộng đầu tư, phát triển thành một hệ sinh thái sản xuất ngày càng hoàn chỉnh, đảm nhiệm vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng của Apple, Microsoft và nhiều tập đoàn công nghệ lớn khác.
Trong bức tranh đó, Bắc Ninh dần hình thành như một trung tâm chiến lược của Foxconn tại Việt Nam. Không chỉ duy trì các cơ sở sản xuất truyền thống, Foxconn còn liên tục mở rộng sang các dự án công nghiệp công nghệ cao với quy mô vốn lớn. Một trong những dự án tiêu biểu là nhà máy FCPV Foxconn Bắc Ninh tại Khu công nghiệp Nam Sơn – Hạp Lĩnh, được phê duyệt với tổng vốn đầu tư lên tới 383,3 triệu USD, chuyên sản xuất và lắp ráp bảng mạch in (PCB) với công suất khoảng 2,8 triệu đơn vị mỗi năm. Dự án này đánh dấu bước dịch chuyển quan trọng của Foxconn tại Việt Nam từ lắp ráp đơn thuần sang sản xuất linh kiện cốt lõi có hàm lượng kỹ thuật cao.
Song song với đó, Foxconn và các công ty thành viên đã triển khai mạng lưới nhà máy tại nhiều khu công nghiệp lớn của Bắc Ninh như Quế Võ, Đại Đồng – Hoàn Sơn và đặc biệt là VSIP Bắc Ninh, từng bước hình thành một cụm sản xuất điện tử tập trung quy mô lớn. Tính đến giữa năm 2025, Foxconn đã có hơn 20 dự án đang triển khai tại Bắc Ninh, tạo việc làm ổn định cho khoảng gần 130.000 lao động trong và ngoài tỉnh, qua đó đưa địa phương này trở thành một trong những trung tâm công nghiệp điện tử lớn nhất miền Bắc.
Đáng chú ý, Công ty TNHH Fushan Technology (Việt Nam), công ty con của Foxconn đang tiếp tục xin ý kiến các cơ quan chức năng để triển khai giai đoạn 3 của dự án mở rộng Nhà máy Fushan Technology tại Khu công nghiệp VSIP Bắc Ninh. Trong đợt mở rộng này, doanh nghiệp dự kiến bổ sung dây chuyền sản xuất bộ sạc cho nhẫn thông minh với sản lượng khoảng 180.000 sản phẩm mỗi năm, đồng thời điều chỉnh một số hạng mục kỹ thuật liên quan đến hệ thống xử lý khí thải và khu vực lưu chứa chất thải nhằm đáp ứng yêu cầu sản xuất quy mô lớn hơn.
Theo hồ sơ gửi chính quyền địa phương, khi hoàn thiện toàn bộ các hạng mục đầu tư, công suất của Nhà máy Fushan Technology (Việt Nam) sẽ đạt tới 198,2 triệu sản phẩm mỗi năm. Danh mục sản phẩm bao gồm điện thoại di động, thiết bị máy tính, thiết bị âm thanh như tai nghe, loa, micro, cùng nhiều loại thiết bị điện tử khác.
Đáng chú ý, doanh nghiệp tiếp tục đề xuất sản xuất thiết bị bay không người lái (UAV) với công suất 100.000 chiếc mỗi năm, đồng thời xin điều chỉnh tăng sản lượng sản xuất điện thoại di động lên 140 triệu sản phẩm mỗi năm, tăng thêm 30 triệu thiết bị so với giấy phép hiện hành. Bên cạnh đó, Fushan cũng đề xuất bổ sung sản xuất thiết bị chơi game Xbox của Microsoft với công suất 4,8 triệu sản phẩm mỗi năm.
Trước đó, Nhà máy Fushan Technology đã được cấp phép sản xuất tối đa 163,251 triệu thiết bị mỗi năm. Như vậy, nếu các đề xuất mở rộng được thông qua, tổng công suất của nhà máy sẽ tăng thêm khoảng 35 triệu sản phẩm, tương đương mức tăng khoảng 21,4%. Đây là con số rất đáng chú ý trong bối cảnh Foxconn đang phân bổ lại năng lực sản xuất toàn cầu, đồng thời cho thấy Việt Nam đang được lựa chọn để tiếp nhận thêm các dòng sản phẩm chiến lược.
Về tiến độ triển khai, tính đến tháng 10/2025, Fushan Technology đã hoàn thiện xây dựng hai nhà xưởng số 2 và số 3, đồng thời bắt đầu lắp đặt dây chuyền sản xuất. Theo lộ trình, giai đoạn 3 của dự án sẽ hoàn tất lắp đặt trong khoảng từ tháng 10/2025 đến tháng 1/2026, sau đó vận hành thử nghiệm từ tháng 1 đến tháng 3/2026 và chính thức đi vào hoạt động toàn bộ từ tháng 4/2026. Khi vận hành hết công suất, nhà máy dự kiến tạo việc làm cho gần 36.000 lao động, bổ sung đáng kể vào lực lượng nhân sự vốn đã rất lớn của Foxconn tại Bắc Ninh và khu vực lân cận.
Nhà máy Fushan Technology có lịch sử gắn liền với các tập đoàn công nghệ toàn cầu. Ban đầu, dự án do Công ty TNHH Nokia Việt Nam làm chủ đầu tư và được Ban Quản lý các khu công nghiệp tỉnh Bắc Ninh phê duyệt vào tháng 6/2011. Đến năm 2014, doanh nghiệp đổi tên thành Công ty Microsoft Mobile Việt Nam, trước khi chính thức mang tên Công ty TNHH Fushan Technology (Việt Nam) từ năm 2017 đến nay, phản ánh rõ vai trò của nhà máy này trong chuỗi cung ứng các sản phẩm công nghệ hàng đầu thế giới.
KỶ NGUYÊN SẢN XUẤT TẬP TRUNG CỦA FOXCONN
Sự mở rộng mạnh mẽ và liên tục của Foxconn tại Việt Nam diễn ra trong bối cảnh chiến lược “China+1” đang được các tập đoàn công nghệ toàn cầu đẩy nhanh. Việt Nam hiện được ghi nhận là một trong những trung tâm sản xuất lớn của Apple tại Đông Nam Á, trở thành cơ sở sản xuất lớn nhất trong khu vực ASEAN và đứng thứ tư toàn cầu trong chuỗi cung ứng Apple, chỉ sau Trung Quốc, Đài Loan và Nhật Bản.
Việc Foxconn gia tăng công suất, mở rộng danh mục sản phẩm và đẩy mạnh đầu tư công nghệ cao tại Bắc Ninh cho thấy Việt Nam đang dần tiếp nhận những chức năng sản xuất mà trước đây tập trung tại các “thành phố iPhone” như Trịnh Châu của Trung Quốc.
Trước đó, Trịnh Châu, thủ phủ tỉnh Hà Nam (Trung Quốc), từng được giới công nghiệp toàn cầu gọi bằng cái tên “thành phố iPhone”. Foxconn bắt đầu đầu tư vào đây từ đầu những năm 2010, xây dựng tổ hợp sản xuất khổng lồ tại Khu kinh tế sân bay Trịnh Châu với diện tích khoảng 5,6 triệu m². Tổ hợp này được thiết kế như một “thành phố công nghiệp khép kín”, bao gồm nhà máy, ký túc xá, bệnh viện, nhà ăn, trung tâm logistics và hạ tầng giao thông kết nối trực tiếp với sân bay quốc tế.
Ở giai đoạn đỉnh cao, Foxconn Trịnh Châu từng vận hành tới 94 dây chuyền lắp ráp iPhone, đạt công suất khoảng 500.000 chiếc mỗi ngày, tương đương hơn 180 triệu máy mỗi năm. Có thời điểm, cơ sở này đảm nhiệm từ 50% đến 60% tổng sản lượng iPhone toàn cầu, trở thành mắt xích không thể thay thế trong chiến lược sản xuất của Apple. Lực lượng lao động tại đây từng lên tới 300.000–350.000 người, tương đương quy mô dân số của một thành phố cỡ trung.
Sự hiện diện của Foxconn đã biến Trịnh Châu từ một trung tâm nội địa không giáp biển thành điểm xuất khẩu công nghệ cao hàng đầu Trung Quốc, với Foxconn được cho là đóng góp từ 60% đến 80% kim ngạch xuất khẩu của thành phố trong nhiều năm. Tuy nhiên, mô hình này cũng bộc lộ những hạn chế, từ áp lực lao động, tính thời vụ cao đến rủi ro phụ thuộc quá lớn vào một khách hàng duy nhất.
Trong bối cảnh đó, Apple và Foxconn bắt đầu thúc đẩy chiến lược “China+1”, đa dạng hóa sản xuất sang các quốc gia khác như Việt Nam và Ấn Độ. Hệ quả là vai trò của Trịnh Châu dần được điều chỉnh, quy mô sản xuất không còn tăng nóng như trước, trong khi các trung tâm mới nổi lên để chia sẻ gánh nặng chuỗi cung ứng.
Tổng thể, sự song hành giữa Foxconn tại Việt Nam và Foxconn tại Trịnh Châu phản ánh rõ một giai đoạn chuyển dịch mang tính cấu trúc của ngành công nghiệp công nghệ toàn cầu. Nếu Trịnh Châu là biểu tượng của thời kỳ sản xuất tập trung tuyệt đối, thì Việt Nam đang đại diện cho mô hình “thành phố Apple” thế hệ mới – phân tán hơn nhưng linh hoạt, bền vững và ít rủi ro hơn.
Với quy mô đầu tư ngày càng lớn, lực lượng lao động hàng trăm nghìn người và chuỗi sản xuất ngày càng hoàn chỉnh, Foxconn đang đặt những nền móng quan trọng để Việt Nam trở thành một trung tâm sản xuất công nghệ mang tầm vóc toàn cầu trong thập niên tới.
Không chỉ là điểm đến của lắp ráp iPhone, Foxconn đang mở rộng năng lực sang các thiết bị cao cấp như máy tính, thiết bị đeo thông minh, UAV, thiết bị chơi game và các linh kiện điện tử then chốt. Với quy mô đầu tư ngày càng lớn, lực lượng lao động hàng trăm nghìn người và chuỗi sản xuất ngày càng hoàn chỉnh, Foxconn đang đặt những nền móng quan trọng để Việt Nam trở thành một trung tâm sản xuất công nghệ quy mô toàn cầu trong giai đoạn tới.
