Việt Nam đang đẩy mạnh xây dựng các khu công nghiệp sinh thái như một phần trong chiến lược quốc gia về kinh tế xanh. Đây không chỉ là mô hình phát triển mới, mà còn là giải pháp cho những thách thức hiện hữu về tài nguyên, ô nhiễm và phát thải.
HƯỚNG ĐI CHIẾN LƯỢC
Chia sẻ tại chuyên đề “Xây dựng khu công nghiệp sinh thái” của Diễn đàn phát triển khu công nghiệp năm 2025, ông Bạch Ngọc Tùng, Phó Tổng Giám đống Công ty Cổ phần Tập đoàn Sgroup Việt Nam cho rằng, trong bối cảnh hội nhập và yêu cầu phát triển bền vững ngày càng cao, việc chủ động chuyển đổi khu công nghiệp theo mô hình sinh thái là một hướng đi chiến lược. Điều này giúp nâng cao năng lực cạnh tranh, thu hút FDI chất lượng cao, bảo vệ môi trường và hiện thực hóa các cam kết quốc gia về phát triển bền vững.
Ông Tùng cho rằng, hệ thống khu công nghiệp đã có những đóng góp to lớn vào sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, thể hiện qua việc thu hút vốn đầu tư, gia tăng kim ngạch xuất khẩu, tạo giá trị sản xuất công nghiệp và giải quyết việc làm cho hàng triệu lao động. Tuy nhiên, sự phát triển này cũng đặt ra những thách thức không nhỏ về môi trường và sử dụng hiệu quả tài nguyên.
Trong bối cảnh đó, việc chuyển đổi sang mô hình khu công nghiệp sinh thái là một yêu cầu tất yếu và là định hướng chiến lược quan trọng của Việt Nam. Khu công nghiệp sinh thái không chỉ giải quyết các vấn đề môi trường mà còn nâng cao năng lực cạnh tranh, thu hút đầu tư chất lượng cao và hiện thực hóa các mục tiêu phát triển bền vững.
Để thúc đẩy mạnh mẽ hơn nữa việc phát triển khu công nghiệp sinh thái tại Việt Nam, ông Bạch Ngọc Tùng kiến nghị nhiều giải pháp. Thứ nhất, cần hoàn thiện khung pháp lý và chính sách như tiếp tục rà soát, bổ sung các cơ chế, chính sách ưu đãi cụ thể, hấp dẫn hơn về tài chính (thuế, tín dụng, đất đai) cho các dự án khu công nghiệp sinh thái; doanh nghiệp sinh thái và hoạt động cộng sinh công nghiệp.
Bên cạnh đó, là xây dựng và ban hành các quy chuẩn kỹ thuật, hướng dẫn chi tiết cho việc thiết kế, xây dựng, vận hành khu công nghiệp sinh thái và áp dụng công nghệ sản xuất sạch hơn, phù hợp với điều kiện của Việt Nam.
Thứ hai, tăng cường các chương trình đào tạo, tập huấn cho cán bộ quản lý, ban quản lý khu công nghiệp và doanh nghiệp về khu công nghiệp sinh thái, phổ biến rộng rãi các bộ công cụ, tài liệu hướng dẫn kỹ thuật và các mô hình thành công để doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận và áp dụng.
Thứ ba, nghiên cứu thành lập các quỹ phát triển xanh hoặc chương trình hỗ trợ tài chính ưu đãi cho các dự án chuyển đổi khu công nghiệp sinh thái và đầu tư công nghệ sạch. Đẩy mạnh R&D (trung tâm nghiên cứu), chuyển giao công nghệ tiên tiến trong lĩnh vực môi trường, tái chế và sử dụng hiệu quả tài nguyên sản xuất sạch hơn.
Thứ tư, hoàn thiện và vận hành hiệu quả Hệ thống thông tin quốc gia về khu công nghiệp và khu kinh tế, đảm bảo dữ liệu đầy đủ, chính xác, kịp thời và dễ truy cập. Xây dựng cơ chế giám sát chặt chẽ việc sử dụng tài nguyên và phát thải tại các khu công nghiệp, công khai kết quả để tăng cường minh bạch và trách nhiệm giải trình.
Thứ năm, quy hoạch khu công nghiệp cần gắn kết chặt chẽ với quy hoạch đô thị, dịch vụ, đặc biệt là nhà ở và hạ tầng xã hội cho người lao động. Ưu tiên đầu tư hạ tầng xanh, hạ tầng kỹ thuật dùng chung trong khu công nghiệp để hỗ trợ công sinh công nghiệp.
“Như vậy, sự thành công của việc phát triển khu công nghiệp sinh thái đòi hỏi sự nỗ lực đồng bộ từ Chính phủ, các bộ ngành, địa phương, nhà đầu tư và cộng đồng doanh nghiệp. Đây là một quá trình chuyển đổi mang tính chiến lược, góp phần quan trọng vào việc hiện thực hóa các mục tiêu phát triển bền vững, nâng cao vị thế và sức cạnh tranh của nền kinh tế Việt Nam trong kỷ nguyên mới”, đại diện Sgroup Việt Nam nhấn mạnh.
CHÍNH PHỦ ỦNG HỘ MẠNH MẼ
Đẩy mạnh phát triển khu công nghiệp sinh thái rất được Chính phủ, Nhà nước quan tâm và ủng hộ. Mới đây, tại buổi lễ động thổ 2 khu công nghiệp sinh thái ở Bình Dương, Phó Thủ tướng Chính phủ Mai Văn Chính đã phát biểu rằng, Bình Dương đã tiên phong áp dụng mô hình khu công nghiệp sinh thái, khu công nghiệp thế hệ mới, tích hợp công nghệ số và ưu tiên các ngành công nghệ cao, thân thiện với môi trường.
Đây là một trong những mô hình kiểu mẫu, đáng để các tỉnh, thành phố trên cả nước học hỏi kinh nghiệm và nhân rộng, góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển kinh tế xanh, bền vững của Việt Nam.
Phó Thủ tướng khẳng định, Chính phủ Việt Nam luôn xác định định hướng phát triển nhanh và bền vững, kinh tế xanh, và chuyển đổi số là những trụ cột chiến lược để đưa đất nước tiến lên mạnh mẽ trong thời kỳ mới. Phó Thủ tướng kêu gọi các tỉnh, thành phố trên cả nước tiếp tục học hỏi mô hình phát triển tiên phong của Bình Dương đã kết hợp giữa phát triển công nghiệp, đô thị thông minh và bảo vệ môi trường để tạo ra giá trị bền vững.
Đồng thời, Chính phủ sẽ tiếp tục tạo mọi điều kiện thuận lợi về chính sách, pháp lý và hỗ trợ đầu tư để các địa phương như Bình Dương và các doanh nghiệp phát huy tối đa tiềm năng để phát triển khu công nghiệp bền vững.
Trước đó, cuối năm 2024, đã diễn ra lễ ký kết văn kiện dự án “Nhân rộng phương pháp tiếp cận khu công nghiệp sinh thái để thúc đẩy kinh tế tuần hoàn tại Việt Nam” do Bộ Kế hoạch và Đầu tư và Tổ chức Phát triển Công nghiệp Liên Hợp Quốc (UNIDO) phối hợp thực hiện.
Lễ ký kết đánh dấu bước tiến quan trọng của Việt Nam từ giai đoạn trình diễn các lợi ích của khu công nghiệp sinh thái sang thúc đẩy và nhân rộng các phương pháp tiếp cận khu công nghiệp sinh thái, góp phần nâng cao vị thế và phát triển bền vững mô hình này trên cả nước.
Tại lễ ký kết, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã (nay là Bộ Tài chính) tiếp nhận ngân sách hơn 3,3 triệu USD do Tổng cục Kinh tế Liên bang Thụy Sĩ (SECO) tài trợ nhằm thúc đẩy thực hiện kinh tế tuần hoàn và giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu trong các khu công nghiệp tại Việt Nam.
