Trái phiếu doanh nghiệp sau cuộc "đại phẫu": Nhường việc nặng cho nhà đầu tư chuyên nghiệp

Dường như gánh nặng đưa quy mô thị trường trái phiếu doanh nghiệp đạt mức tương đương 25% GDP đang đổ dồn lên đôi vai của nhà đầu tư chuyên nghiệp...

Trái phiếu doanh nghiệp sau cuộc "đại phẫu": Nhường việc nặng cho nhà đầu tư chuyên nghiệp

Xuất phát đặc thù của thị trường trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ, mức độ công bố thông tin liên quan tới trái phiếu và tổ chức phát hành ít hơn đáng kể, sự quản lý nhà nước được giảm nhẹ và vai trò tự quản của thị trường được nâng cao. Mặt khác, do tính đa dạng trong việc thỏa thuận các điều khoản, điều kiện đã làm cho trái phiếu doanh nghiệp trở thành một sản phẩm phức tạp, đòi hỏi kiến thức chuyên sâu nên chỉ phù hợp với nhà đầu tư tổ chức, chuyên nghiệp.

Xung quanh quy định mới về nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp đang được đề xuất trong dự thảo Luật Chứng khoán sửa đổi, phóng viên đã có cuộc trao đổi với ông Trần Lê Minh, Tổng Giám đốc Công ty Xếp hạng tín nhiệm đầu tư Việt Nam (VIS Rating).

Thưa ông, có một thực tế trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ là số lượng tham gia của nhà đầu tư cá nhân đang rất lớn, trong khi về lý thuyết, đây là thị trường dành cho nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp, đặc biệt là nhà đầu tư tổ chức. Ông có bình luận gì về thực tế này?

Nhận xét này là chính xác, nhà đầu tư cá nhân là nhóm nắm giữ trái phiếu doanh nghiệp nhiều thứ hai chỉ sau các ngân hàng và lớn hơn nhiều nhóm nhà đầu tư có tổ chức khác như các công ty bảo hiểm hay quỹ đầu tư. Năm 2021 là năm người đầu tư cá nhân nắm giữ trái phiếu doanh nghiệp nhiều nhất với tỷ trọng 41% tổng quy mô thị trường khi các ngân hàng nắm giữ 49%. Sau các diễn biến gần đây, tỷ trọng này đã giảm dần về mức 24% tại thời điểm tháng 6 năm 2024, tuy nhiên vị trí thứ hai vẫn không thay đổi.

Có một điểm cần chú ý là rất nhiều người trong số các nhà đầu tư cá nhân đã nắm giữ trái phiếu doanh nghiệp không phải là các người đầu tư chuyên nghiệp mà là nhà đầu tư cá nhân nhỏ lẻ, trong nhiều trường hợp đầu tư trái phiếu doanh nghiệp như một kênh thay thế cho gửi tiết kiệm vì cho rằng trái phiếu doanh nghiệp là sản phẩm có độ an toàn cao - đây là điểm chưa hợp lý từ thực tế phát triển của thị trường và cần được điều chỉnh.

Bên cạnh nhiều nội dung quan trọng khác, tại dự thảo Luật Chứng khoán sửa đổi đã bổ sung quy định liên quan tới nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp. Ông có chia sẻ gì về cách tiếp cận của Ban soạn thảo?

Dự thảo Luật Chứng khoán sửa đổi đang thu hút nhiều ý kiến từ các thành viên thị trường. Qua nghiên cứu văn bản giải trình để xây dựng Luật, tôi thấy Ban soạn thảo đã tập trung vào các điểm cần thiết để giải quyết các vấn đề chưa hợp lý trên thực tiễn và tạo điều kiện cho thị trường trái phiếu doanh nghiệp phát triển an toàn, ổn định và bền vững.

Trong đó, hai điểm trọng tâm là quy định về nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp (đối tượng nhà đầu tư tham gia trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ) và phân định trách nhiệm để thúc đẩy việc phát hành trái phiếu doanh nghiệp ra công chúng.

tranleminh_66e9605ac4dea.jpg
Ông Trần Lê Minh, Tổng Giám đốc Công ty Xếp hạng tín nhiệm đầu tư Việt Nam (VIS Rating)

Điểm đáng chú ý trong dự thảo là bổ sung thêm quy định nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp tham gia mua, giao dịch, chuyển nhượng trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ là tổ chức theo quy định. Điều này cũng có nghĩa là quy định trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ chỉ được phát hành và giao dịch giữa các nhà đầu tư tổ chức chuyên nghiệp.

Ban soạn thảo cũng đã có các giải trình chi tiết cho ý kiến này dựa trên thực tế diễn biến thị trường và các đặc thù của thị trường cũng như từ thông lệ và kinh nghiệm từ các thị trường tại các nước khác trong khu vực. Tôi cho rằng, các thành viên thị trường đã có sự đồng thuận với quan điểm thị trường trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ là thị trường dành cho các nhà đầu tư chuyên nghiệp.

Xuất phát đặc thù của thị trường trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ, mức độ công bố thông tin liên quan tới trái phiếu và tổ chức phát hành ít hơn đáng kể, sự quản lý nhà nước được giảm nhẹ và vai trò tự quản của thị trường được nâng cao. Mặt khác do tính đa dạng trong việc thỏa thuận các điều khoản, điều kiện của trái phiếu đã làm cho trái phiếu doanh nghiệp loại này trở thành một sản phẩm phức tạp đòi hỏi các kiến thức chuyên sâu để đầu tư và không phù hợp với người đầu tư nhỏ lẻ.

Cùng với đó, các quy định liên quan tới thị trường sẽ luôn cần có sự cập nhật và bổ sung để đảm bảo là các trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ sẽ không thể được bán cho nhà đầu tư không có các kiến thức và kinh nghiệm cần thiết cho việc đầu tư. Đây là hoạt động thông thường để đảm bảo tính bảo vệ của khuôn khổ pháp luật đối với nhà đầu tư nhỏ lẻ.

Với góc nhìn và nghiên cứu của ông, các nước trên thế giới, họ có quan điểm xây dựng đối tượng tham gia thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ như thế nào?

Các thị trường trong khu vực, cụ thể là nhóm ASEAN +3 (Trung Quốc, Hàn Quốc và Nhật Bản) đều có các quy định pháp lý cụ thể cho thị trường trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ và quy định đối tượng người đầu tư trên thị trường này. Quan điểm chung là trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ không phải là thị trường dành cho đại chúng. Đối tượng nhà đầu tư tham gia thị trường phải đáp ứng được các điều kiện nhất định.

Picture1.png
Nguồn: ASEAN+3 Bond Market Forum

Diễn đàn Thị trường Trái phiếu ASEAN+3 (ABMF) dưới sự hỗ trợ của Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) đã có các nghiên cứu về các vấn đề này và chỉ ra nếu nhà đầu tư cá nhân được phép tham gia đầu tư là những người phải có kinh nghiệm, kiến thức, chuyên môn về thị trường trái phiếu bên cạnh việc có tài sản đủ lớn.

Hiện nay các quy định liên quan tới nhà đầu tư chuyên nghiệp mới đưa ra các quy định liên quan tới tài sản và giao dịch, chưa lượng hóa để đưa ra được các yêu cầu về kinh nghiệm và kiến thức. Các quy định liên quan tới nhà đầu tư cá nhân chuyên nghiệp ở tất cả các nước trong nhóm nêu trên đều được quy định tại các văn bản pháp quy cao nhất là luật hoặc nghị định.

Với vai trò là một chuyên gia có kinh nghiệm nghiên cứu về thị trường tài chính, ông có đề xuất gì để thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ phát triển phát triển đúng bản chất, đúng mục tiêu, nhưng cũng hài hòa với tình hình thực tiễn phát triển của của thị trường này?

Cũng cần lưu ý rằng, tại các thị trường chứng khoán trên thế giới, trái phiếu riêng lẻ riêng lẻ được coi là một loại “chứng khoán ngoại trừ” nên không thuộc phạm vi điều chỉnh của Luật Chứng khoán và khi thực hiện việc phát hành, tổ chức phát hành không phải đăng ký, không chịu sự quản lý của Ủy ban Chứng khoán các nước.

Thời gian qua, thị trường trái phiếu doanh nghiệp đã bộc lộ những bất cập từ thực tiễn và đã được xử lý thông qua việc ban hành Nghị định số 65/2022/NĐ-CP.

Việc sửa các điểm liên quan tới thị trường trái phiếu doanh nghiệp phát hành ra công chúng và quy định về nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp trong dự thảo Luật Chứng khoán sửa đổi với quy trình rút gọn đã cho thấy tính cấp thiết của vấn đề. Do vậy, lần sửa Luật này rất phù hợp về mặt thời điểm và củng cố hơn nữa các điểm cần được điều chỉnh đối với thị trường trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ đã được bắt đầu từ việc ban hành Nghị định 65/2022/NĐ-CP.

Để có thể thực hiện được mục tiêu đưa quy mô thị trường trái phiếu doanh nghiệp đạt mức tương đương 25% GDP vào năm 2030, thị trường cần có một giai đoạn phục hồi nhanh. Các số liệu có thể quan sát để đánh giá sự phục hồi của thị trường là quy mô trái phiếu đang lưu hành toàn thị trường đạt lại mốc đỉnh đã có trong năm 2022 và giá trị trái phiếu phát hành mới cao hơn giá trị phát hành trong năm 2021. Việc tạo một khuôn khổ pháp lý phù hợp để thúc đẩy sự phục hồi nhanh chóng là quan trọng, tuy nhiên không thể vì tốc độ tăng trưởng mà đánh đổi sự ổn định.

Vì vậy, tôi cho rằng, mục tiêu của dự thảo sửa đổi Luật Chứng khoán hiện hành là để tạo giai đoạn phát triển ổn định và dài hạn là phù hợp với diễn biến thị trường, tạo tiền đề cho việc phục hồi thị trường một cách minh bạch hơn và không để lặp lại các điểm chưa hợp lý, hay rủi ro đã xảy ra trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ trong giai đoạn vừa qua.

Xin cảm ơn ông!

Dự thảo Luật Chứng khoán sửa đổi đã sửa đổi, bổ sung Điều 11 (về nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp) như sau:

Đối với công ty có vốn điều lệ đã góp trên 100 tỷ đồng thì phải có thời gian hoạt động tối thiểu 02 năm.

Đối với cá nhân, bổ sung quy định (i) phải tham gia đầu tư chứng khoán trong thời gian tối thiểu 02 năm, có tần suất giao dịch tối thiểu 10 lần mỗi quý trong 04 quý gần nhất; (ii) có thu nhập tối thiểu 01 tỷ đồng/ năm trong 02 năm gần nhất.

Bổ sung thêm quy định nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp gồm nhà đầu tư là tổ chức, cá nhân nước ngoài.

Bổ sung thêm quy định nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp tham gia mua, giao dịch, chuyển nhượng trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ là tổ chức theo quy định tại khoản 1 Điều 11, Luật Chứng khoán 2019.

Xem thêm

TNR Holdings đảm bảo thanh toán tiền trái phiếu đúng hạn

TNR Holdings đảm bảo thanh toán tiền trái phiếu đúng hạn

Mặc dù thị trường bất động sản những năm gần đây gặp nhiều khó khăn, nhưng CTCP Đầu tư Phát triển Bất động sản TNR Holdings Việt Nam (TNR Holdings) vẫn duy trì tốt hoạt động và đảm bảo đầy đủ quyền lợi cho nhà đầu tư...

Có thể bạn quan tâm

Cổ phiếu ngành cảng biển đã vào nhịp điều chỉnh?

Cổ phiếu ngành cảng biển đã vào nhịp điều chỉnh?

Sau giai đoạn tăng trưởng nóng trong quý 1, nhóm cổ phiếu cảng biển đang bước vào giai đoạn điều chỉnh mạnh, dù triển vọng dài hạn của ngành vẫn được đánh giá tích cực nhờ lực đẩy từ FDI, hồi phục thương mại và chính sách tích trữ hàng hóa trước áp lực thuế quan từ Mỹ...

VN-Index tiến sát đỉnh cũ, kỳ vọng bứt phá lên vùng 1.340 điểm

VN-Index tiến sát đỉnh cũ, kỳ vọng bứt phá lên vùng 1.340 điểm

Sau phiên tăng mạnh, VN-Index tiếp tục duy trì đà đi lên và tiệm cận vùng đỉnh cũ 1.340 điểm, cho thấy xu hướng tăng vẫn được củng cố, tuy nhiên, áp lực rung lắc có thể xuất hiện khi thị trường tiến sát vùng kháng cự, đòi hỏi nhà đầu tư cần thận trọng trong các quyết định giải ngân ngắn hạn...

Cổ phiếu dệt may tiếp tục toả sáng

Cổ phiếu dệt may tiếp tục toả sáng

Thị trường chứng khoán phiên giao dịch ngày hôm nay (27/5) tiếp tục ghi nhận sắc xanh lan rộng ở nhóm cổ phiếu dệt may. Sự khởi sắc này không chỉ là sự tiếp nối của diễn biến tích cực từ phiên trước đó, mà còn được thúc đẩy mạnh mẽ bởi tín hiệu đầy bất ngờ từ Tổng thống Mỹ Donald Trump...

Tôn Đông Á tái khởi động kế hoạch lên sàn HOSE, mạnh tay chia cổ tức và huy động vốn

Tôn Đông Á tái khởi động kế hoạch lên sàn HOSE, mạnh tay chia cổ tức và huy động vốn

Sau khi lỡ hẹn với sàn HOSE vì khoản lỗ bất ngờ năm 2022, Tôn Đông Á đang khởi động lại lộ trình chuyển sàn và mở rộng quy mô vốn. Không chỉ điều chỉnh kế hoạch cổ tức theo hướng “hào phóng” hơn, doanh nghiệp còn lên hàng loạt phương án tăng vốn qua phát hành cổ phiếu, trái phiếu và ESOP...

HOSE liệt kê 67 cổ phiếu bị “treo” margin

HOSE liệt kê 67 cổ phiếu bị “treo” margin

Trên thị trường chứng khoán có tới 67 mã đang bị “treo” margin tính đến ngày 23/5/2025. Những lý do phổ biến trải rộng từ lỗ lũy kế, kiểm toán từ chối báo cáo tài chính, chậm công bố thông tin đến việc nằm trong diện cảnh báo, kiểm soát hay thậm chí vi phạm pháp luật...

Một công ty khai thác cảng bị xử phạt hơn 327 triệu đồng

Một công ty khai thác cảng bị xử phạt hơn 327 triệu đồng

Mặc dù đang ngập trong thua lỗ với khoản lỗ sau thuế kỷ lục lên tới 122,6 tỷ đồng chỉ trong quý 1/2025 và lỗ lũy kế vượt 150 tỷ đồng, Dầu khí Đầu tư Khai thác Cảng Phước An vẫn tiếp tục gây chú ý khi bị Ủy ban Chứng khoán Nhà nước xử phạt hành chính tổng cộng hơn 327 triệu đồng...

Uỷ ban Chứng khoán “rút lại” hai quyết định quan trọng với APG

Uỷ ban Chứng khoán “rút lại” hai quyết định quan trọng với APG

Ủy ban Chứng khoán Nhà nước thu hồi hai quyết định quan trọng từng cấp phép cho Công ty Cổ phần Chứng khoán APG. Động thái này diễn ra trong bối cảnh APG liên tục biến động về cơ cấu cổ đông, chịu án phạt vi phạm hành chính và đối mặt với nhiều thách thức kinh doanh...

VPBank: Cú hích từ G-Dragon và tham vọng tỷ đô

VPBank: Cú hích từ G-Dragon và tham vọng tỷ đô

Chỉ trong chưa đầy hai tuần kể từ khi VPBank công bố mời nhóm nhạc Hàn Quốc G-Dragon và nữ ca sĩ CL, cựu trưởng nhóm 2NE1 đến Việt Nam biểu diễn, giá cổ phiếu ngân hàng này đã bật tăng mạnh, kéo vốn hóa thị trường vọt thêm hơn 7.000 tỷ đồng...